Vrij kort na publicatie moet ik het boek voor het eerst gelezen hebben. Nog geen jaar later namelijk gaf ik het cadeau aan een huisgenote. Ze begreep het verhaal, ook al was ze geen fanatiek lezeres, ook al kende ze Zwagerman niet. Haar relatie leek op die van Simon in Vals Licht. Het boek maakte een geweldige indruk op me. Jaren later heb ik het gekocht, nadat ik het eerst las van de bibliotheek. Hoe goed moet een boek wel niet zijn, als je het al gelezen hebt, als er voldoende keus is in de boekhandel, maar dat je toch kiest voor dat boek van een paar jaar geleden?
Geen moment twijfel dus, dit boek moest ik herlezen, in het themajaar herlezen. 24 jaar zat er dus tussen eerste en tweede lezing. En dan heb ik vijf jaar geleden ook nog eens de moeite genomen om naar Hengelo te rijden om het te laten signeren, toen Zwagerman daar zat in de Boekenweek. Hij had het rustig trouwens die avond.
En ook nu weer was ik onder de indruk van het verhaal. Waar ik Gimmick! niet eens heb uitgelezen, niet door te komen, was Vals Licht een hoogtepunt in de Nederlandse literatuur. Het is een klassiek gegeven, de jongeman die in de hoofdstad verliefd wordt op een meisje achter een raam. Ondanks haar werk krijgen ze een relatie. Maar keer op keer blijkt ze niet de waarheid te spreken. Soms om hem te beschermen, dan weer om problemen te ontkennen. Simon denkt elke keer weer de waarheid te horen, tot hij een nieuwe versie te horen krijgt. Lizzie is niet het droommeisje dat gered wil worden door hem. Lizzie liegt hem voor. Maar Simon wil het zo graag geloven. Hij wil graag dat ze studeert en achter het raam zit om haar studie te betalen. Hij begrijpt het wanneer ze zegt dat ze schulden moet afbetalen.
Maar hoe langer de relatie duurt, hoe vaker het fout gaat. Maar nog is het niet Simon die er mee stopt. Zo verslaafd als Lizzie is aan alles en nog wat, zo verslaafd is hij aan haar. Daarmee is het ook nog eens een prachtige tragische liefdesgeschiedenis. Zonder twijfel het meesterwerk van Zwagerman, waarvan ik meerdere mooie boeken heb gelezen sindsdien.
En toen kwam 8 september. Het boek stond vooraan om besproken te worden. En toen bleek dat Zwagerman niet meer wilde leven. Toen stond het boek daar naast mijn computer en kon ik niet de woorden vinden om een stukje te schrijven. Ik zal liegen als ik hem een held noem, zo heb ik dat nooit gezien, ook niet na zijn dood. Maar dat hij een van de beste schrijvers van het Nederlands taalgebied was, staat voor mij vast. Leuk dat hij bij DWDD als kunstdocent optrad, maar ik vond het niet erg als ik dat wel eens miste. Maar zijn boeken wilde ik altijd graag lezen. Er zullen er niet meer volgen.
Citaat: “Het probleem is dit: het kan zijn dat Lizzie er zelf niet of niet meer van bewust is dat zij die hele verslaving heeft verzonnen. In de psychiatrie heet het dat de patiënt lijdt aan pseudologica fantastica. De patiënt fabuleert, onderscheidt niet langer waarheid en verzinsel en gaat zelf geloven in ooit bewust of halfbewust verkondigde onwaarheden die kunnen variëren van leugentjes om bestwil tot complete in scene gezette levensgeschiedenissen.” (p.284)
Nummer: 15-029
Titel: Vals Licht
Auteur: Joost Zwagerman
Taal: Nederlands
Jaar: 1991
# Pagina’s: 347 (5321)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-413-3061-5
Meer:
Wikipedia (Vals Licht)
Vrij Nederland (In Memoriam)
Humo (In Memoriam)
Leesfabriek (recensie)
Scholieren punt com (boekverslag)
Casa Koen (recensie)
Duel (op gerbie.nl)
Wah wah 10 (gasthoofdredacteur Zwagerman)