Tag Archief: Mart Smeets

Mart Smeets – Verhaal halen

16 woensdag okt 2019

Posted by in Boekbesprekingen 2019, Sportboek

≈ 2 reacties

Tags

, , , , , , ,

Mart Smeets – Verhaal halen

Een van de eerste boeken die ik uit de kast plukte dit jaar was de verzamelbundel van Mart Smeets. Gesigneerd aangeschaft bij Broekhuis. Al meer dan vijftig titels van Smeets op de plank, dit was de eerste met handtekening. Pas onlangs sprak ik hem zelf voor het eerst en kon twee andere boeken door hem persoonlijk laten signeren.

Deze collectie, met ‘the best of’ als ondertitel is samengesteld door Jacob Bergsma. Een zware taak, wel een hele mooie. Graag zou ik het originele archief van Smeets doorstruinen, zelf heb ik een behoorlijke verzameling van boeken, bestanden en klappers vol columns en verhalen, maar als ik in de bibliografie van acht bladzijden achterin het boek blader, dan is mijn uitgebreide collectie slechts een klein splintertje van wat de goede man allemaal geproduceerd heeft.

Bergsma deelt het boek op in delen. Mart & Ontmoetingen, & Portretten, & Sport, & Spel, & Smeets. Logische indeling, maar ook met als gevolg dat je tig ontmoetingen achter elkaar leest, waardoor het bijna saai begint te worden. Dit is ook het eerste boek van Smeets dat ik onderbroken heb om tussendoor een ander boek te lezen. En nog een. En nog een keer. Maanden keerde ik terug bij Smeets, las een stuk, waarna ik het boek dat ik in januari als eerste begon, pas in mei als 25e boek dit jaar uitlas.

Betekent dat dat het niet interessant is? Absoluut niet, gewoon, dat dit boek niet zo geschikt is om een ruk uit te lezen. Het is ook een gigantische pil, drie, vier keer zo dik als zijn gebruikelijke bundelingen.

Wat vooral uit dit boek blijkt is dat Smeets nog veel veelzijdiger is dan dat hij wordt gezien. Zijn portretten hebben diepgang, zijn columns een mening, zijn observaties zijn scherp, zijn feitenkennis onmetelijk. Bergsma heeft een mooie selectie gemaakt, ik ben ervan overtuigd dat hij nog een minstens zo dikke bundeling met goede verhalen kan samenstellen met stukken die hij wel overwoog maar zijn afgevallen. Misschien ooit nog eens, er zal een moment komen dat Smeets niet meer schrijft, gelukkig is er dan een archief.

Mooi dat dit boek er is. Hopelijk schrijft hij nog even door, ik ben en blijf fan, graag lees ik nog veel van hem.

Citaat: “Of ik me weleens betrokken voel bij het Nederlands elftal? Nee, ik ben wereldburger. Ik ben ook wel Nederlander, maar ik haat dat kliekjesgedoe, ik haat die mutsjes en vlaggen en dat Oranje-gedoe. Ik vraag me altijd af waarom juist wij Hollanders dat hebben. Met z’n allen op Alpe d’Huez staan, dat stompzinnige gedoe bij het schaatsen. Dat klieken, dat gebrul. Daarbij komt dat ik het Wilhelmus een saai, vervelend volkslied vind. Traag, niets aan. Ik fluit altijd het Italiaanse volkslied mee, daar zit tenminste iets pittigs in.” (p.71)

Nummer: 19-025
Titel: Verhaal halen
Ondertitel: the best of Mart Smeets
Auteur: Mart Smeets
Taal: Nederlands
Jaar: 2015
# Pagina’s: 576 (5578)
Categorie: Sport
ISBN: 978-90-488-2610-0

Meer:
Aan de meet
De afrekening
Commentator
Dagboek van een sportgek
Het Dream Team
Geel
Gepakt
Helder
De Kopgroep
Het laatste geel
De Lance Factor
Mijn Amerika
Netwerk
Niets is wat het lijkt
Nostalgie
De Olympische spelen
Oranje boven!
Passie
Prettig verslaafd
Prikkels
Retro
Rond de 40
Sportzomerdagboek
Sterren
Thuis in de Tour
De Tour van ‘80
De Tour wacht op niemand
Wereldtour
Zomeravondvertellingen

Themaweek 69: Sportboeken

Mart Smeets – Mijn Amerika

26 maandag nov 2018

Posted by in Boekbesprekingen 2018, Reisboeken

≈ 3 reacties

Tags

, , , , , ,

Mart Smeets – Mijn Amerika

Graag hoor ik Mart Smeets praten. Wanneer hij in zijn geheugen graaft en bij elke situatie wel een mooi verhaal weet te vertellen, dan is hij op zijn sterkst. Die verhalen doen het op papier ook goed, vandaar de twee planken met Smeetsboeken boven op zolder. En het mooie van het feit dat Smeets met pensioen is, is dat hij nu helemaal kan doen wat hij zelf wil. Niet per se een cadeauboekje dat eind november in de winkel moet liggen, waar snel even een paar stukjes voor geschreven moest worden, maar daar waar zijn hart ligt. Dat ligt in Amerika, dat zal niet onbekend zijn bij de meeste Nederlanders. En dus schrijft hij een boek over Amerika. Geen sportboek, maar een boek over alles wat in hem opkomt als we het over zijn favoriete land hebben. En dat is dus een dik boek, dat zonder enige twijfel dubbel zo dik zou kunnen zijn, wanneer we Smeets helemaal zijn eigen gang hadden laten gaan. Niet voor niets staan er op de website van de uitgever nog eens vier verhalen, die de liefhebber kan downloaden en op een schermpje kan lezen.

De hoofdstukken zijn regionaal, dat betekent dat hij per staat of streek vertelt wat hem interesseert. Daar zitten soms Wikipedia-achtige opsommingen tussen van geboorteplaatsen van beroemdheden, maar dat zij hem vergeven. Want zijn verhalen over vergeten politici, culthelden van kleine sportploegen, underground musici en beroemde sportploegen, universiteiten en sportwedstrijden zijn zonder uitzondering boeiend. Soms weet ik zelf al het een en ander, omdat ik er ooit zelf was, omdat ik er eerder over las, of omdat Smeets er zelf al eerder over schreef, maar zelfs bekende informatie is interessant.

Volgens mij zijn er weinig journalisten die het verhaal over Colin Kaepernick goed zouden kunnen uitleggen. Net zoals het muziekfestival van Monterrey de meeste Nederlanders weinig meer zegt. Kent u Wild Bill Hickok? De Memphis Pros? Heartbreak Hill? Henry David Thoreau? Smeets wel, hij schrijft er over, ik lees het graag.

Prachtig boek, ook voor de niet-sportliefhebbers erg leesbaar, pareltje in een toch al mooi oeuvre.

Citaat: “Ik heb een soms bijna maniakale interesse voor vooral de sociale leefomstandigheden van mensen uit de sport- en muziekwereld. Ik let dan op zaken als afkomst, nationaliteit, opvoeding, opleiding, geloof en levensfilosofie. Een afwijking waarmee ik niemand kwaad doe, maar die wel mijn boeken- en muziekkasten doet uitdijen en vaak flinke investeringen vraagt, maar het is mijn enige hobby.” (p.242)

Nummer: 18-026
Titel: Mijn Amerika
Auteur: Mart Smeets
Taal: Nederlands
Jaar: 2017
# Pagina’s: 384 + 89 (5570)
Categorie: Reizen
ISBN: 978-94-6297-080-9

Meer:
Aan de meet
De afrekening
Commentator
Dagboek van een sportgek
Het Dream Team
Geel
Gepakt
Helder
De Kopgroep
Het laatste geel
De Lance Factor
Netwerk
Niets is wat het lijkt
Nostalgie
De Olympische spelen
Oranje boven!
Passie
Prettig verslaafd
Prikkels
Retro
Rond de 40
Sportzomerdagboek
Sterren
Thuis in de Tour
De Tour van ‘80
De Tour wacht op niemand
Wereldtour
Zomeravondvertellingen

Themaweek 64: Meer boeken

Wie fietst, komt vooruit

19 vrijdag okt 2018

Posted by in Elders op het web

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, ,

Oneindig Noord-Holland. Gepubliceerd op 30 maart 2012

Er zijn een paar dingen die je als kind leert en daarna nooit meer afleert. Fietsen is er zo een. Schaatsen een ander. In beide bezigheden weet de gemiddelde Nederlander zich te redden. We fietsen om van a naar b te komen. We fietsen hard, op het gemak en in een groep. We fietsen, in het buitenland, tegen bergen op en verbinden daar een heldenstatus aan. Kortom, we fietsen. 

In 1971 reden 120 mensen de Ronde van Noord Holland. Blijkbaar hadden we toen andere dingen te doen. Verleden jaar waren dat immers al 7.000 mensen geworden. Vaderlanders die inzagen dat een dagje fietsen goed is voor een heleboel zaken: gezondheid, sociaal gedrag, ontspanning, het dienen van een goed doel, het leren waarderen van de eigen omgeving en het versterken van iets dat we nog in rudimentaire vorm herkennen: uithoudingsvermogen.

 Gemak maakt lui, staat er op een tegeltje en dat is waar. Fietsen maakt de mens wakker en vraagt aanpassing in de golf van digitale automatismen; je moet trappen, sturen, denken, kijken, opletten, genieten, een beetje pijn lijden en vooral voortgaan.

In de komende weken zal ik wat gaan verhalen over fietsen in Noord-Holland, waar ‘we’ altijd wind tegen hebben. Fysiek ja, mentaal echter niet. Wie fietst, komt vooruit, zei mijn opa altijd en ik begreep hem. Ik zal schrijven over de provincie waar wij wonen, over prijzen die te winnen zijn in een tijd dat er over van alles geklaagd wordt. Dan kunnen we met fietsen de neuzen dezelfde kant opkrijgen en samen iets leuks doen. Simpel: door het fietsen door je eigen provincie.

Themaweek 58: DeMart

Olympisch gedoe

15 maandag okt 2018

Posted by in Elders op het web, Sport Column

≈ 3 reacties

Tags

, , ,

Eerder dit jaar via EenVandaag. DeMart is weliswaar met pensioen, maar laat nog geregeld van zich horen.

zaterdag 6 januari 2018 | AVROTROS | Mart Smeets

Terwijl wij ons (en zeer terecht) druk maken over de flinke faux pas van ons enige IOC-lid, Camiel Eurlings, zijn ze in de USA (het land van de onbegrensde mogelijkheden, nietwaar?) bezig met het in elkaar timmeren (geen woordspeling) van de Olympische schaatsploeg voor Zuid-Korea.

Over Eurlings kan ik kort zijn. Het is goed dat hij ons aller kreet: “wegwezen”, heeft begrepen. De bijna kolderieke Mea culpa was zo laat, zo vreselijk ver te laat en dekte nooit, ik herhaal, helemaal nooit, de schade van weleer.

Onbesproken gedrag, daar ging het om in de eerste plaats en helaas, Camiel, hoe sympathiek je ook wenste over te komen, deze strijd had je op voorhand dik verloren en je hoopte alleen op beter, neem ik maar aan.

Lever de Olympische stropdassen, manchetknopen, dromen en gedachten nu per DHL in en kies een ander traject in je leven.
Hoe hard het ook voor je klinkt: er zit niet anders op.
Overigens vraag ik me wel af (zonder vilein te willen zijn) waarom Eurlings in hemelsnaam ooit in het IOC werd verkozen. Dat deed ik al ten tijde van zijn aanstelling en ik blijf het doen.
Is dit het bewijs dat verstand van (sport)zaken niet belangrijk is voor dit college en dat aanzien, de juiste baan, de goede ouders, ellebogen, de juiste vrienden en een gespreid bedje de aanlooproute is voor deze toch speciale “job”?

Het had en heeft er alle schijn van.

Dus: hij was de verkeerde man op de (voor hem) verkeerde plaats; dat ten eerste.
Een aanstelling waar je toen en nu nog een ton aan vraagtekens achter mag zetten, dat ten tweede.
En dan die lelijke, menselijke fout, die ernstiger was en is dan b.v. een verkeerde wissel op de 10 kilometer: dus? Hij, Camiel, hoe correct en ook plezierig hij zich in mijn bijzijn heeft voorgedaan: hij diende uit de uitslagen geschrapt te worden, zoals gisteren, eindelijk, gebeurde.

In de USA was een ander levend wezen dat we mens noemen bezig zich een plaats op de berg Olympus te verkrijgen. Hij, Theron Sands uit Champaign, Illinois, probeerde afgelopen donderdag op 53-jarige leeftijd voor het eerst van zijn leven een Olympisch startbewijs te behalen. Nadat hij er niet in geslaagd was zich op de 5000 meter zich te plaatsen (hij eindigde diep in de achterhoede van het startveld in de voor ons Nederlanders volkomen ridicule tijd van 7.05.17, zeg twee rondjes achter Sven Kramer) zette hij in Milwaukee aan voor de langste afstand. Hier had hij jaren voor getraind, dus waarom niet geprobeerd?

Tot zijn onuitsprekelijke genoegen had hij ook een tegenstander: de twintig jaar jongere Chase Reichmann begeleidde de krasse knar op zijn lange worsteling van 25 rondjes in een vrijwel lege, grote, holle zaal. Ja, ooit was de USA een land waar topschaatsers huisden, nu waren er twee man gevonden die de tien kilometer durfden te rijden.

Reichmann reed tien seconden sneller dan Sands en beiden begrepen dat het Amerikaans Olympisch comité voor hen geen Olympische pakken zou laten maken.

Voor de echte schaatsfanatici onder U: het lukte ook niet aan KC Boutiette, de inmiddels 47-jarige vedette van weleer, om zich op de 5 km te plaatsen. Hij ging er vol voor, maar er waren ook voor hem grenzen. Zijn 6.47.02 betekende een volle ronde achter de mondiale wereldtop.

Overigens hield die 53-jarige mijnheer Sands wel drie rijders van in de twintig achter zich, hetgeen hem tot een daverende lachbui bracht. Was al dat trainen (op een ijshockeybaan in zijn woonplaats en eenmaal in de week op de grote 400-baan van Milwaukee, waarvoor hij meer dan 700 kolometer moest rijden!!!) toch niet voor niets geweest.

Waarom deze twee Olympische verhalen aan elkaar geknoopt zijn?
U begrijpt het…

De een, met besproken gedrag, wilde coute que coute zijn pluche stoeltje op de berg Olympus verdedigen; ondanks het feit dat hij ook de betekenis van “onbesproken gedrag” ten volle begreep en hopelijk nog steeds begrijpt. De ander, een noeste werker, die op latere leeftijd lol kreeg in schaatsen nadat hij ooit in-line-schaatser was geweest in zijn woonstaat Mississippi, een man met een eerzame baan, wilde, tegen alle wetten van de logica in, eens kijken of een mens in staat is het uiterste uit zichzelf te halen. Daarvoor begaf hij zich op letterlijk glad ijs. Hij schaatste zijn droom achterna, met onbesproken gedrag in zijn sporttas.

De twee Olympische verhaaltjes staan zo haaks op elkaar, maar hebben toch ook zo veel met elkaar te maken. Het gaat over mensen en hun daden. Over een ieders doen en laten. Over betamelijk en onbetamelijk, over besproken en onbesproken, waarbij ik, eerlijkheidshalve, niet weet of die Theron Sands nooit zijn partner een ferme lel heeft gegeven.

Het kwam in ieder geval nooit in het nieuws als zodanig.

Themaweek 58: DeMart

Mart Smeets – Nostalgie

16 maandag apr 2018

Posted by in Boekbesprekingen 2017, Sportboek

≈ 2 reacties

Tags

, , , , , , ,

Mart Smeets – Nostalgie

Het jaar waarin Mart Smeets voor het laatst een klus had bij de NOS, het boek heet niet voor niets nostalgie. Er was al een boek minder, deze kwam natuurlijk aan het eind van het jaar uit, net voor de cadeaumaand. Voor mij niet nodig, ik koop ze toch wel, mijn collectie is nog steeds compleet.

De verzameling columns wordt aangevuld met een aantal langere verhalen. De columns zijn leuk, goed, vaak interessant en een enkele keer herhalend. Kan gebeuren. De lange verhalen maken het boek. Over het EK waar Nederland niet bij was, had Smeets wat mij betreft niet hoeven schrijven. Hij haalt wat stats erbij, beschouwt vanaf de zijkant, geeft zelf meerdere keren aan dat het niet zijn sport is, het verhaal is dus ook het minpunt van dit boek.

Twee andere lange verhalen daarentegen maken dit boek absoluut de moeite waard. Het eerst gaat over Daphne Schippers. Terecht relativeert hij de hosanna stemming die om de sprintster hing en die omsloeg toen ze geen goud won in Rio. Alsof goud winnen zomaar even te doen is. En dan ook nog eens in een sport met moordende concurrentie, waar het niveau extreem hoog is. Schippers deed het goed, won niet, was teleurgesteld, dat mag, Smeets zet het in het juiste perspectief. Iets dat vele journalisten niet lukt, veel nationalistische Nederlanders nog minder.

Het tweede lange verhaal dat erg leuk was ging over het EK Honkbal in Nederland. Hij mag, kort na de Olympische Spelen dagelijks verslag doen voor Ziggo. Dat is een hele opgave, aangezien de zender weinig kennis van de sport heeft. Smeets wel, maar kan het niet alleen. In korte tijd moet hij veel filmpjes met uitleg opnemen voor de dode momenten in de wedstrijd (en die zijn er geregeld bij honkbal), regelt ook nog eens een deskundige, zoon Tjerk, en als dan zijn dochter Nynke ook nog eens aan het productieteam wordt toegevoegd, werken driemaal Smeets aan een bijzonder toernooi. Helaas heb ik die zender niet en was ik ook op vakantie, maar het had me geweldig geleken om het EK op die manier te kunnen volgen.

Benieuwd hoe lang Smeets nog doorgaat met het jaarlijks een boek uitbrengen. Wat mij betreft mag dat best nog een paar jaar duren.

Citaat: “…staande voor een radio- en televisiezaak in de binnenstad van Marseille. Naast me stond een Nederlands echtpaar. De man had me gevraagd of ‘ik die kermis niet miste’ en ik had geantwoord ‘soms wel en soms niet’, waarna hij naar de televisiebeelden had geknikt en gevraagd: ‘Wie wint er nu?’ Ik had gezegd: ‘Matthews.’ Licht lachend was hij weggelopen met de woorden: ‘Ik heb het al die jaren van je aangenomen, dat zal ik nu ook maar doen.’ “ (p.114)

Nummer: 17-065
Titel: Nostalgie
Auteur: Mart Smeets
Taal: Nederlands
Jaar: 2016
# Pagina’s: 255 (15816)
Categorie: Sport
ISBN: 978-94-6297-054-0

Meer:
Aan de meet
De afrekening
Commentator
Dagboek van een sportgek
Het Dream Team
Geel
Gepakt
Helder
De Kopgroep
Het laatste geel
De Lance Factor
Netwerk
Niets is wat het lijkt
De Olympische spelen
Oranje boven!
Passie
Prettig verslaafd
Prikkels
Retro
Rond de 40
Sportzomerdagboek
Sterren
Thuis in de Tour
De Tour van ‘80
De Tour wacht op niemand
Wereldtour
Zomeravondvertellingen

Olympische kronkel, dag 14

23 vrijdag feb 2018

Posted by in Olympische Winterspelen 2018

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , ,

Vandaag kon ik het niet zien, maar straks kijk ik nog wel even via NPO Start. Geweldige zet van DWDD om DeMart dagelijks uit te nodigen.

Zijn parate kennis is gigantisch groot, zijn improvisatievermogen onovertroffen. Elke dag weer een mooi moment om hem live beelden van de dag van commentaar te voorzien. Een extra verhaal uit de oude doos er bij en de Olympische dag is afgesloten.

Jan Mulder gooide zoveel complimenten over tafel dat zelfs Smeets verlegen leek te worden. Zomers is er meestal geen DWDD, hopelijk mag Mart over vier jaar weer.

Omerta (juli 2003)

03 zaterdag feb 2018

Posted by in Sport Column, themaweek

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , , ,

Tijdens de Tour schreef Mart vaak een dagelijkse column, voor verschillende kranten. Wanneer hij dat tikte vroeg ik me wel eens af. Denk dat hij in juni alvast een mapje vol schreef op zijn laptop. In de Tour de France 2003 sprak hij over een bekend onderwerp in de wielersport.

Een aantal jaren geleden doorbraken drie Nederlandse renners de omerta, de gedragscode. Maarten Ducrot, Steven Rooks en Peter Winnen vertelden dat ze wel eens uit de pot van verboden vruchten hadden gesnoept om tot betere prestaties te kunnen komen. In de conservatieve wielermaatschappij was dat ‘not done’ en de betrokkenen werden door hun ex-collega’s met de nek aangekeken.

Ze hadden de belofte van zwijgen doorbroken, zij bevuilden hun eigen nest. Kilte en zwijgzaamheid werden hun deel.

Rooks en Winnen waren afgelopen weekeinde te gast op Alpe d’Huez en ik zag ze terugkruipen binnen die omerta. Omdat ze ooit op de historische berg gewonnen hadden, werden ze geëerd en werd de rode loper voor hen uitgerold. Ze genoten met volle teugen.

Rooks en Winnen, helden van weleer, veertigers nu, bemerkten bij het grote publiek helemaal niets meer van rancune. Het was zelfs maar de vraag of de enthousiaste menigte nog van hun vaandelvlucht van een paar jaar geleden wist. En binnen hun eigen wereld? Ze stonden schouder aan schouder met andere helden, de Colombiaan Herrera, de Italianen Conti en Guerini, de Spanjaarden Echave en Mayo, de Fransoos Hinault, de Amerikaan Armstrong en hun landgenoten Kuiper en Zoetemelk. Camera’s snorden, gejuich weerklonk en een portret van innig geluk werd de wereld ingestuurd. Rooks en Winnen waren weer wielrenner en in deze setting werd niet over doping gesproken, er werd niet eens aan gedacht. Ik bekeek de voormalige helden, zag hun intense geluk en gunde hen dat. Ik zag hoe de omerta zich langzaam sloot. Ze waren weer thuis, opgenomen in het peloton. De dopingcontrole kon wachten, ze leefden nu op roem en eer van weleer.

Themaweek 49: Mart Smeets

WK Sprint 1980 (oktober 1990)

02 vrijdag feb 2018

Posted by in Sport Column, themaweek

≈ 1 reactie

Tags

, , , ,

Een tijdje vond ik het onfatsoenlijk. Tot ik besefte dat het blad ook gewoon werd weggegooid aan het eind van de maand. Nog nam ik ‘m niet mee, maar bleef zitten in de trein op het eindstation tot het helemaal rustig was, scheurde snel de een-na-laatste bladzijde er uit en verliet de trein ook. Bijna vijf jaar volgehouden, daarna schreef DeMart niet meer in de Rails.

Themaweek 49: Mart Smeets

De gaai (Oktober 2014)

01 donderdag feb 2018

Posted by in Sport Column, themaweek

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , ,

DeMart schreef columns aan de lopende band, voor veel verschillende media. De plek waar ik ‘m niet had verwacht, maar toch vond, was de website van Vroege Vogels. Maar blijkbaar is hij van vele markten thuis.

De herfst heeft zich op een fraaie manier aangediend op mijn platte dak. Nog altijd woon ik midden in de stad, maar door zorgvuldig een soort van tuin op te bouwen met veel groen, zijn we erin geslaagd een parkeerplaats voor vogels te worden. Het zou nog steeds beter kunnen en we wachten al jaren op een zwerm mussen, die maar niet wil komen. Maar afgelopen week waren ze er dan: pa en ma Vlaamse gaai. Zoals zo vaak met z’n tweetjes en volledig op hun hoede.

Eerst vlogen ze aan, hupten over de tafel, klommen in een plant, keken van links naar rechts naar zaken die ze waarschijnlijk niet helemaal vertrouwden. Ze vlogen weer op en kwamen even later weer terug. Ja ja, met allebei een eikeltje in de snavel. Zo hadden ze zich ons verleden herfst en winter ook getoond, steeds met voedsel dat ze meedroegen en ergens gingen verstoppen. Ze zochten als het ware hun proviandkist voor de winter en deden dat op een leuke manier.

De gaai heeft een fraaie tekening: mooi lichtbruin met veegjes blauw, een kleur blauw die je direct herkent. Hun kopjes zijn lichtgrijs met zwarte stippen en ze hebben de neiging met een scheve kop de wereld aan te kijken. Mijn opa vertelde mij vroeger dat hij wel gaaien in zijn Arnhemse tuin had gehad, die uit de hand kwamen eten als het streng winterde. Dat waren wel vogels die al een paar jaar langs kwamen en die kind aan huis waren. De eikenboom is een grote vriend van de gaai, maar ook in de beuk vinden ze eten en bescherming. Weer mijn opa, maar die zag gaaien ook fruit eten en onder stenen wurmen om er dan pissebedden en torren op te schrikken. Hun beste eigenschap is die van alarmbeest. In welk bos dan ook zal de gaai zijn of haar schelle schreeuw laten horen bij nadering van dier of mens. Alle andere bewoners van het bos reageren vervolgens snel en duiken weg. De gaai vergist zich nooit en ziet veel, zo niet alles. Nou, dat is niet helemaal waar.

Ik had het al over het feit dat pa en ma gaai hun eikeltjes in mijn bloempotten en hangende mandjes verstoppen, maar het leuke is dat hun geheugen als een zeef is. Als ze in de winter langs komen voor het leeghalen van de proviandkist, dan zie je ze denken: ‘Pollens, waar heb ik die eikels nou toch ook alweer verstopt?’ Ze graven, ze woelen en je ziet ze soms boos worden: ‘Waar, oh waar….?’ Ze geven dan ook snel op en kenners weten dat er soms een scheut van een eikentak uit een onverwacht stuk aarde omhoog komt. Met de groeten van de vergeetachtige gaai.

Tevreden kijk ik toe en zie hoe een paar in de weer is. Zij is handiger in het klimmen, hij vliegt weer even weg, komt terug met een ander eikeltje in de snavel, hij woelt de dingen onder de aarde en kijkt nog even of het zo goed is. Vlaamse gaaien heten in Duitsland Eichelhäher en dat is een mooie vertaling. In het engels heten ze Jay. De Toronto Blue Jays horen bij mijn favoriete honkbalploegen in Amerika. Die beesten leggen vijf tot zeven eitjes per jaar, broeden snel: twee weken en laten de jongen ook al na twee weken uitvliegen. Zonder jeugdspaarrekening, maar wel met de waarschuwing altijd goed op te passen voor grotere roofvogels, katten en soms die strontvervelende eksters, die zo heel pesterig kunnen zijn en al hippend de gaaien nerveus weten te krijgen. De gaaien zijn mijn vrienden van dit moment.

Het is bijna onwerkelijk hoe ze met elkaar omgaan: stimulerend, oppassend en bijna lief. Dan ineens vliegen ze bruut op, mijn buren hebben de keukendeur met iets teveel lawaai open gedaan. Blijkbaar houden ze ook van tamelijke rust. Ik kan me zeker vier of vijf plaatsen herinneren waar ze nu hun eikels verstopt hebben. Zij kunnen dat niet, dat is opmerkelijk. Ik ben een groot fan van de Garrulus glandarius, de voortkrassende eikelzoeker. Zomaar, midden in de stad.

Themaweek 49: Mart Smeets