Willem Frederik Hermans – De donkere kamer van Damocles

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, herlezen, lezen, Willem Frederik Hermans

Willem Frederik Hermans – De donkere kamer van Damocles

Wat was ik onder de indruk de eerste keer dat ik dit boek las. En dan mocht het ook nog eens op de boekenlijst. Lezen voor je plezier en tegelijkertijd goed bezig zijn op school. Het is luxe. Drie atheneum. ’s Avonds laat. Heel laat, want ik kon het boek niet neerleggen. Midden in de nacht was het uit. Hoe de volgende dag op school ging, weet ik eigenlijk niet meer. Wel weet ik dat Hermans ineens een van mijn favoriete schrijvers werd. Het behouden huis was slechts een novelle, Nooit meer slapen was iets lastiger om in te komen, maar ook die bleek erg goed. Mijn werkstuk in de vierde ging over Hermans.

En toch heb ik sindsdien erg weinig van hem gelezen. Onder professoren moet goed zijn. Au pair, de tranen der acacias, ik heb ze niet eens overwogen. Gek, maar zo ging het.

Twijfel had ik ook wel, wil ik dit boek wel teruglezen? Kan het niet alleen maar tegenvallen, dertig jaar later? Toch las ik het en inderdaad blijkt het niet zo geweldig te zijn als ik dacht. Dat kan twee oorzaken hebben. Ik ken het verhaal al, dus kan het nooit meer die spanning opbouwen zoals de eerste keer. De leeftijd waarop ik het voor het eerst las is de beste leeftijd om indruk te maken. Ik denk dat beide oorzaken meetellen.

Natuurlijk let ik vanaf het begin op de sleutelfiguur Dorbeck. Het hele verhaal draait er natuurlijk om of Dorbeck daadwerkelijk bestond of slechts in het hoofd van Osewoudt leefde. Het knappe van het boek, nog steeds, ook bij tweede lezing, is dat dat niet duidelijk is. Overduidelijk is dat de beleving van Osewoudt niet dubbelzinnig is. Hij speelt geen rol, hij denkt daadwerkelijk dat hij in het verzet zit. Maar tegelijkertijd is er geen enkel bewijs dat Dorbeck echt bestaat. Getuigen leven niet meer, foto’s verdwijnen.

Al vrij snel in het boek wordt Osewoudt door de Duitsers opgepakt, na de oorlog weer door de nieuwe autoriteiten. Het is verwarrend voor de zoon van de sigarenboer. Hoe kan hij vanuit zijn cel bewijzen dat hij goed was in de oorlog? Waar haalt hij het bewijs vandaan dat Dorbeck bestaat?

In een land waar literatuur over de Tweede Wereldoorlog de standaard was decennia lang, is dit boek een van de beste over het onderwerp geschreven. Hermans werd terecht tot een der beste Nederlandse schrijvers ooit gerekend en De donkere kamer van Damocles hoort op je boekenlijst. Zo simpel is het.

Citaat: “Niet ik ben het die je ontoerekenbaar verklaart! Jij zelf geeft Dorbeck de schuld van alles. Jij beweert dat Dorbeck alles weet. Niet ik heb dat beweerd, niet de justitie, maar jij. Als Dorbeck verantwoordelijk is, dan is de logische conclusie dat hij niet verantwoordelijk bent.“ (p.304)

Nummer: 15-018
Titel: De donkere kamer van Damocles
Auteur: Willem Frederik Hermans
Taal: Nederlands
Jaar: 1958
# Pagina’s: 319 (3238)
Categorie: Literatuur
ISBN: 978-90-5965-179-1

Meer:
Wikipedia
Onderzoeksinstituut
Scholieren punt com
Als twee druppels water (verfilming)

Zomerthemaweek 2: Boeken

Gabriel Garcia Marquez – Crónica de una muerte anunciada

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, Gabriel Garcia Marquez, herlezen, lezen

Gabriel Garcia Marquez – Crónica de una muerte anunciada

Natuurlijk wil ik 100 jaar eenzaamheid herlezen, het meesterwerk van Gabriel Garcia Marquez. Maar ook al heb ik die aangeschaft in het Spaans, ik geloof niet dat mijn taalkennis goed genoeg is voor die klassieker. Een dunnetje dus maar, tijdens mijn korte bezoek aan Spanje dit voorjaar. Ik herinner me dit als een van de mooiere korte verhalen.

Eigenlijk begint het boek meteen met de mededeling dat Santiago Nasar vermoord wordt. De titel geeft het natuurlijk ook aan. Vlak daarna al heb ik een probleem. De tweede bladzijde ontbreekt. Ooit schafte ik een illegale kopie aan. In Nederland zijn we dat niet gewend, zeker niet voor de tijd van het E-book. Maar zoals je muziek ook illegaal kunt aanschaffen, eerst als bandje of cd, later door het te downloaden, zo werd in Latijns Amerika literatuur ook illegaal verspreid. En ik heb dat niet doorgehad.

Een bladzijde minder, wat tikfouten, het ziet er uit alsof het boek met de eerste scansoftware begin jaren negentig is ingescand en geprint. Al op blz. 24 weten we dat de broers Vicario de daders zijn. Het beeld is al duidelijk. Wat het boek zo knapt maakt, is dat je blijft lezen omdat je wil weten waarom. Wat er aan vooraf ging, hoe anderen er tegenaan kijken.

GGM is een journalist die schrijver werd. In dit boek is dat goed te merken. Hij schrijft met cliffhangers, hij weet precies hoe hij het verhaal moet vertellen. In welke volgorde de getuigen aan het woord gelaten moeten worden, welke gebeurtenissen wanneer bekend mogen worden.

Daardoor leest het boek als een trein. Is een enkele moord, normaal een hoekje in de krant, genoeg aanleiding voor een heel boek, is een slaapdorpje ineens onderwerp van een roman.

Citaat: “Contó que sus amigas la habían adiestrado para que emborrachara al esposo en la cama hasta perdiera el sentido, que aparentara más vergüenza de la que sintiera para que él apagara la luz, que se hiciera un lavado drástico de aguas de alumbre para fingir la virginidad, y que marnchara la sábana con mercurio cromo para que pudiera exhibirla al día siguiente en su patio de recién casada.” (p.118/119)

Nummer: 15-014
Titel: Crónica de una muerte anunciada
Auteur: Gabriel Garcia Marquez
Taal: Spaans
Jaar: 1981
# Pagina’s: 156 (2484)
Categorie: Literatuur
ISBN: nvt

Meer:
hele boek als pdf
wikipedia
IMDB (film)
YouTube (hele film)
Scholieren punt com (boekverslagen)

Meer GGM op gerbie.nl:
Liefde in tijden van cholera
Memorias de mis putas tristes
Vivir para contarla
Doce cuentos peregrinos
Por la libre
100 jaar eenzaamheid

Zomerthemaweek 2: Boeken

Joseph Heller – Catch 22

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, herlezen, Joseph Heller, lezen, oorlog, politiek, Tweede Wereldoorlog

Joseph Heller – Catch 22

Zoals bij veel goede boeken weet ik nog precies waar ik dit boek las. In dit geval in de schaduw van een palmboom op het strand van Boca Chica, tijdens de schaarse vrije uurtjes van mijn stage. In de enige redelijke boekhandel van Santo Domingo was de keuze nog steeds beperkt. Zeker omdat mijn Spaans nog niet goed genoeg was om literatuur te lezen. De enige kast met Engelse boeken duwde me automatisch naar deze klassieker. Vaak wordt het boek aangehaald als het over de onzinnigheid van oorlog gaat. Terecht, want het verhaal toont de waanzin keer op keer aan. Als satire geschreven, kun je het net zo goed lezen als een absurde beschrijving van wat er daadwerkelijk gebeurde in de Tweede Wereldoorlog.

Yossarian is gelegerd in Italië, het land dat in elke oorlog uiteindelijk wint. In het boek zit de anekdote van de oude Italiaanse dronkaard die een Amerikaanse soldaat uitlacht. Terwijl de soldaat steeds kwader wordt en de Italiaan lafheid verwijt, noemt de oude man het juist pragmatisme. In het begin van de oorlog aan Duitse kant strijden, later overschakelen naar de geallieerden. Wie is er dan laf, wie is er dan slim? Door anderen te laten vechten en op het juiste moment de juiste alliantie te sluiten gaat het leven in Italië gewoon door. Vallen er het minste slachtoffers. Mooie redenering, weinig tegen in te brengen.

De cynische kant van het verhaal zit bij Milo. Hij sluit deals door heel Europa. Koopt dingen in Noord Afrika, die hij op Malta weer verkoopt, de winst investeert hij weer door een deal met de Duitsers, terwijl hij continu bezig is en zelf als directeur van M & M enterprises eigenlijk nauwelijks meer deel uitmaakt van het leger. Las ik er twee decennia geleden kritiek op het leger in, nu bij herlezing is deze hele verhaallijn een parodie van het kapitalisme. Misschien wel avant la lettre, want toen Heller het boek schreef in 1955 had het kapitalisme de wind mee, was er geen kritiek. De uitwassen die pas decennia later aan het licht kwamen, werden door Heller al voorzien, het cynisme van Milo past goed bij de huidige kritiek op economisering van de maatschappij. Hij verkoopt zelfs bombardementen, als er maar winst te maken is. Beter is het niet te beschrijven.

En zo zit er ontzettend veel onderhuids in het boek. General Scheisskopf die van paraderen houdt, mag wekelijks een parade uitstellen. Alleen uitvoeren mag hij ze nooit. Een andere hoge pief verschuilt zich in zijn kantoor en klimt het raam uit aan de achterkant zodra hij bezoek krijgt. Pas als hij weg is, mag het bezoek naar binnen. Mooiere bureaucratische regels zag ik zelden.

En boven dat alles hangt Catch 22, de titel van het boek. Je mag pas naar huis als je het minimum aantal vluchten hebt gevlogen. De limiet wordt opgehoogd zodra iemand in de buurt komt. Je mag niet vliegen als je gek bent. Maar je moet wel gek zijn, wil je elke keer weer het vliegtuig instappen. Je bent gek als je de lucht in wil, maar niet gek als je weigert. Maar als je weigert, ben je deserteur. Er is geen oplossing. Gedurende het boek wordt de limiet van het aantal vluchten tig keer verhoogd. Niemand haalt ooit het minimum aantal.

Toen ik al ruim over de helft was, begon ik te denken of ik het einde kon herinneren. Niet dus. Pas toen ik er vlak bij was, herkende ik ineens de gebeurtenissen aan het eind. De hoofdrol voor Nately’s whore’s sister. Vele vrienden van Yossarian hebben het einde van het boek niet eens gehaald. Onze held wel, al heeft hij daarvoor soms onorthodoxe methodes voor gekozen.

Prachtig boek, schitterende hoofdpersonen, ongelooflijk mooi de waanzin onder woorden gebracht. Dit is niet in een maandje zomerhuisje er uit gewerkt, hier is echt over nagedacht. Al op p.15 een referentie aan Dostojewski’s Schuld en Boete. Een andere favoriet van mij. Gelukkig sta ik niet alleen in mijn waardering voor dit boek. Velen vonden dit boek net zo goed. En toch worden we keer op keer weer een oorlog in gesleept. Gebruiken we het woord vredesmissies, terwijl, altijd achteraf, het altijd gewoon oorlogje spelen wordt.

Wanneer wordt de mensheid wijzer? Zelf ben ik er nog steeds van overtuigd dat wanneer er meer gelezen wordt (en beter) dat de wereld er een stuk beter voor zou staan. Soms voel ik me een roepende in de woestijn.

Citaat: “Even among men lacking all distinction he inevitably stood out as a man lacking more distinction than all the rest, and people who met him were always impressed by how unimpressive he was.” (p.78)

Nummer: 15-013
Titel: Catch 22
Auteur: Joseph Heller
Taal: Engels US
Jaar: 1961
# Pagina’s: 455 (2328)
Categorie: Literatuur
ISBN: 0-440-20439-9

Meer:
Wikipedia
Vanity Fair (over hoe Heller het boek eindelijk mocht publiceren)
Schmoop (ideaal voor scholieren)
PDF Paradise (downloaden?)
IMDB (de film naar het boek)
Mental Floss (15 things you might not know..)

Zomerthemaweek 2: Boeken

Gregory McDonald – Carioca Fletch

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, Brazilië, Fletch, Gregory Mcdonald, herlezen, lezen, Whodunit

Gregory McDonald – Carioca Fletch

De eerste Fletch was een succes. Het werd ook nog eens verfilmd. Chevy Chase speelde de titelrol. Net iets over de top. Iets te. Net niet meer grappig. Nooit spannend. Dat had een teken moeten zijn. Maar iets wat eenmaal werkt, moet uitgemolken worden. Dus kwamen er meer boeken, meer films.

De indruk kan niet worden vermeden dat de schrijver een film in gedachten had, maar vooral zelf graag research wilde doen in Rio de Janeiro en daarom maar dit boek geschreven heeft.

Het verhaal is niet zo heel bijzonder. Er zijn een paar verhaallijnen die door elkaar lopen, maar uiteindelijk is er niet een zo bepalend dat er een mooi plot aan het eind zit. De belangrijkste lijn is dat Fletch, voor het eerst in Rio, moet uitleggen hoe hij in een vorig leven aan zijn einde kwam. De weduwe wil graag de moordenaar weten, ziet Fletch aan voor haar vermoorde echtgenoot.

In de tussentijd is het carnaval, raken er mensen kwijt, wordt er gefeest en probeert iemand Fletch ook naar een andere wereld te helpen.

Tussendoortje. Op zijn hoogst.

Citaat: “Someone had pushed him into the capoeira troupe, not just once but three times. Whoever pushed him doubtlessly was still between hi mand the edge of the parade. Arms over his head, Fletch ducked. Keeping as low as possible, he began to scurry across the parade route to the far side, towards the stands.” (p.210)

Nummer: 15-012
Titel: Carioca Fletch
Auteur: Gregory McDonald
Taal: Engels (US)
Jaar: 1984
# Pagina’s: 275 (1873)
Categorie: Whodunit
ISBN: 0-446-32223-7

Meer:
Goodreads
Joe Barone
The Armchair Critic
Meer op gerbie.nl:
Fletch wint

Zomerthemaweek 2: Boeken

Hard Gras 100

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, Hard Gras, Henk Spaan, Hugo Borst, lezen, Matthijs van Nieuwkerk, voetbal, voetbalboek

Hard Gras 100

Het allereerste nummer kocht ik los. Vlak daarna kwam de mogelijkheid een abonnement te nemen en dus lees ik al twintig jaar Hard Gras. Dit jaar was het jubileum. 100 uitgaven, een prachtige mijlpaal. Vele schitterende uitgaven schieten voorbij. Marcel van Roosmalen’s trilogie over Vitesse. Het jaar bij Heerenveen door Kees ’t Hart. Specials over Guardolia, Cruijff, Mulder. Het WK in Zuid Afrika door Simon Kuper. Mooie verhalen van Frans Thomese, Annemarie Postma, Edwin Winkels en vele anderen. Ik ben een fan van het eerste uur.

Ondertussen heb ik al zo’n tachtig edities beschreven op dit blog, een mooi HG-archief. Editie 100 is natuurlijk een bijzondere. Maar bij lezing is dat eigenlijk nauwelijks het geval. Natuurlijk, knap van de redactie dat ze Knausgard hebben gestrikt, maar het tegengeluid van Judith Spiegel gaat steeds meer op het Stockholmsyndroom lijken. Ook Özkan Akyol heeft mooiere verhalen geschreven dan deze herinnering aan Kees van Kooten.

Gelukkig is er ook genoeg te genieten. Mark van den Heuvel zoekt uit waar Dan Petersen is gebleven. Prachtige foto’s van Carla Kogelman. Peter de Waard gaat meer dan een eeuw terug in de tijd om mooie verhalen te zoeken (en vinden) over de Kesslers en HVV. Simon Kuper kijkt terug op zeven WK’s.

Op naar 200!

Citaat: “HVV ambieert een aparte competitie voor voetballers van betere standen, in Engeland dan een gebruikelijk fenomeen. Daar wordt in het cricket, rugby en football onderscheid gemaakt tussen de Gentlemen en de Players, de amateurs en de profs. Gentlemen krijgen weliswaar niet betaald maar hebben mooiere kleedkamers, zitten aan overdadige diners en worden met Sir aangesproken.” (p.100)

Nummer: 15-011
Titel: Hard Gras 100
Auteur: Diversen (Karl Ove Knausgard, Judith Spiegel, Mark van den Heuvel, Daan en Thomas Heerma van Voss, Özkan Akyol, Simon Kuper, Peter de Waard, Carla Kogelman, Raymond Cuijpers)
Taal: Nederlands
Jaar: 2015
# Pagina’s: 143 (1598)
Categorie: Voetbal
ISBN: 978-90-263-3047-6

p.s. klein minpuntje: toen ik trots mijn boekenkast op Facebook gooide met daarin alle 100 edities, werd mij een boek toegezegd. Maanden later wacht ik nog steeds…

Meer:
99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20

Zomerthemaweek 2: Boeken

Tour 2015 in poëzie (deel 4)

Tags

poëzie, Tour de France, Wielerpoëzie, wielrennen

Nevenklassement

De gele pet
het rode rugnummer
de witte trui

Stellen allemaal niets voor
vergeleken met het
kamerklassement
van de heren
De Kort en Degenkolb

Lengte

Zetten ze bewust de langste rondemissen
naast Nairo Quintana?

Om hem te zoenen
op het podium
moeten ze nog steeds bukken

 

Te land, ter zee…

Over naar Sjek:
“Ha ha, moet je kijken
die gekke Warren
vliegt hier bijna de bocht uit
(gekke geluidjes toevoegen)
hij knalt tegen Geraint aan
boem!

En moet je die gekke Australiër zien
over de rand, dat lijkt wel een flikflak
benieuwd wat de jury daarvoor over heeft
volgens mij een perfecte tien hoor,
ha, ha ha…”

Stijve nek

Als een gek Alpe d’Huez oprijden

Elke demarrage beantwoorden
en dan een stijve nek
van het omkijken
waar je kopman in het geel blijft

Zomerthemaweek 1: Tour de France

Naam op de weg

Tags

fotooo, Noorwegen, Tour 2006, Tour de France, Wielerfoto, wielrennen

Voor velen het hoogtepunt van hun Tourervaring. Een naam op de weg schrijven. Die naam terugzien op televisie. Hier wat Noorse fans tijdens de Tour de France 2006.

Zomerthemaweek 1: Tour de France

Tour de Lance

Tags

Bureau Sport, doping, Lance Armstrong, Tour de France, wielrennen

Een mooi rijtje renners: Kurt van de Wouwer, Kurt van de Wouwer, Andrej Kivilev, Carlos Sastre, Haimar Zubeldia, Carlos Sastre, Cadel Evans.

Zou een mooie vraag zijn in een wielerquiz. Welk rijtje staat hierboven?

Leuk onderdeel van de serie die Bureau Sport maakte vlak voor de Tour de France dit jaar. De Tours van 1999 tot en met 2005 zijn op dit moment zonder winnaar. Ooit won Lance Armstrong ze, maar de overwinningen zijn hem afgenomen. Terecht stellen de heren dat een Tour zonder winnaar niet kan. Samen met Thijs Zonneveld zochten ze naar de winnaars van die jaren. Iedereen die betrapt werd op doping, al dan niet geschorst, komt niet in aanmerking.

De grootste klappen vallen in de eerste twee jaar. Tot winnaar wordt uitgeroepen de Belg Kurt van de Wouwer, die aan het eind van de Tour 1999 op de 11e plek stond, een jaar later 17e. Voor hem stonden alleen maar dopingzondaars. En zo blijkt hij ineens een winnaar.

Carlos Sastre won ooit een Tour. Maar nu blijkt dat hij er nog twee heeft gewonnen, hij staat dus in een bijzonder rijtje met Philippe Thijs, Louison Bobet en Greg Lemond.

Leuke gedachtespinsels. Maar eigenlijk ook wel jammer dat we over zo’n mooie wedstrijd, over een prachtige sport, met zoveel argwaan denken. Dat we nooit meer kunnen accepteren dat de winnaar gewoon de beste was…

Zomerthemaweek 1: Tour de France

Tour 2015 in poëzie (deel 3)

Tags

poëzie, Tour 2015, Tour de France, Wielerpoëzie, wielrennen

Camera

In de bergetappe
vind ik de camera
achter de groep
het meest interessant

Lijden is de essentie
van sport

Boeiend

Het mooiste moment
In de tweede bergetappe
Waren overstekende koeien

 

 

Te laat aan de start

We already celebrate a fourth place with champagne
I think now we’er getting crazy tonight
If we are a little bit later by the start
Then it’s what’s very late this evening

If you please want to give us a wake-up call
We like it

Waanzin

In een tussenetappe
sprint de gele trui
voor de twintigste plek
en een seconde tijdwinst

Uit volle macht zelfs

 

Zomerthemaweek 1: Tour de France

Nu echt de laatste keer

Tags

papa, Tour 2015, Tour de France, veiling, wielrennen

Al jaren roept mijn vader dat hij voor het laatst meedoet met ons veilingspel. Hij vindt zich te oud om met allemaal jonge jongens nog mee te spelen. Nu worden wij geen van allen jonger, het leeftijdsverschil wordt procentueel gezien steeds kleiner, dus vinden we dat hij gewoon elk jaar weer mee moet doen.

Hij doet het meestal redelijk, maar heeft geen geduld voor een spel dat een paar uur duurt en waarin bijna 100 renners ‘op tafel’ komen. Hij kiest een paar renners die hij wil hebben, overbiedt en dan raakt zijn geduld op. Ooit was dat Stuart O’Grady die voor 43 wegging, dit jaar was het Ian Stannard die voor zijn restbudget van 24 werd gekocht. Voor de helft had hij ‘m ook gehad. Een kwart waarschijnlijk zelfs. Gevolg is dat hij de laatste vijf renners zonder budget zit en dus erg lang moet wachten tot hij de goedkope renners kan inslaan of zo slechte renners moet inbrengen die niemand zelfs maar voor 1 wil kopen. Beide situaties zijn niet gunstig.

Het resultaat is er naar. Hij staat ondertussen dik onderaan. En nu is dat niet zo heel erg, het is maar een spelletje. Ware het niet dat we een regel hebben bedacht ooit dat degene die onderaan eindigt, het jaar er op gastheer is. Hoeven we volgend jaar in ieder geval de discussie niet aan te gaan. Hij moet gewoon nog een jaar meedoen. In 2017 praten we hem wel weer om.

Overigens is hij vandaag ook nog jarig. Hij heeft de mooie leeftijd van 70 jaar bereikt en gaat aan zijn achtste decennium beginnen. Gefeliciteerd pa!

Zomerthemaweek 1: Tour de France