Willem Frederik Hermans – De donkere kamer van Damocles
Wat was ik onder de indruk de eerste keer dat ik dit boek las. En dan mocht het ook nog eens op de boekenlijst. Lezen voor je plezier en tegelijkertijd goed bezig zijn op school. Het is luxe. Drie atheneum. ’s Avonds laat. Heel laat, want ik kon het boek niet neerleggen. Midden in de nacht was het uit. Hoe de volgende dag op school ging, weet ik eigenlijk niet meer. Wel weet ik dat Hermans ineens een van mijn favoriete schrijvers werd. Het behouden huis was slechts een novelle, Nooit meer slapen was iets lastiger om in te komen, maar ook die bleek erg goed. Mijn werkstuk in de vierde ging over Hermans.
En toch heb ik sindsdien erg weinig van hem gelezen. Onder professoren moet goed zijn. Au pair, de tranen der acacias, ik heb ze niet eens overwogen. Gek, maar zo ging het.
Twijfel had ik ook wel, wil ik dit boek wel teruglezen? Kan het niet alleen maar tegenvallen, dertig jaar later? Toch las ik het en inderdaad blijkt het niet zo geweldig te zijn als ik dacht. Dat kan twee oorzaken hebben. Ik ken het verhaal al, dus kan het nooit meer die spanning opbouwen zoals de eerste keer. De leeftijd waarop ik het voor het eerst las is de beste leeftijd om indruk te maken. Ik denk dat beide oorzaken meetellen.
Natuurlijk let ik vanaf het begin op de sleutelfiguur Dorbeck. Het hele verhaal draait er natuurlijk om of Dorbeck daadwerkelijk bestond of slechts in het hoofd van Osewoudt leefde. Het knappe van het boek, nog steeds, ook bij tweede lezing, is dat dat niet duidelijk is. Overduidelijk is dat de beleving van Osewoudt niet dubbelzinnig is. Hij speelt geen rol, hij denkt daadwerkelijk dat hij in het verzet zit. Maar tegelijkertijd is er geen enkel bewijs dat Dorbeck echt bestaat. Getuigen leven niet meer, foto’s verdwijnen.
Al vrij snel in het boek wordt Osewoudt door de Duitsers opgepakt, na de oorlog weer door de nieuwe autoriteiten. Het is verwarrend voor de zoon van de sigarenboer. Hoe kan hij vanuit zijn cel bewijzen dat hij goed was in de oorlog? Waar haalt hij het bewijs vandaan dat Dorbeck bestaat?
In een land waar literatuur over de Tweede Wereldoorlog de standaard was decennia lang, is dit boek een van de beste over het onderwerp geschreven. Hermans werd terecht tot een der beste Nederlandse schrijvers ooit gerekend en De donkere kamer van Damocles hoort op je boekenlijst. Zo simpel is het.
Citaat: “Niet ik ben het die je ontoerekenbaar verklaart! Jij zelf geeft Dorbeck de schuld van alles. Jij beweert dat Dorbeck alles weet. Niet ik heb dat beweerd, niet de justitie, maar jij. Als Dorbeck verantwoordelijk is, dan is de logische conclusie dat hij niet verantwoordelijk bent.“ (p.304)
Nummer: 15-018
Titel: De donkere kamer van Damocles
Auteur: Willem Frederik Hermans
Taal: Nederlands
Jaar: 1958
# Pagina’s: 319 (3238)
Categorie: Literatuur
ISBN: 978-90-5965-179-1
Meer:
Wikipedia
Onderzoeksinstituut
Scholieren punt com
Als twee druppels water (verfilming)
Zomerthemaweek 2: Boeken