Adriaan van Dis – Tikkop

Tags

Adriaan van Dis, boeken, boeken 2018, boekrecensie, lezen, Zuid Afrika

Adriaan van Dis – Tikkop

Het verhaal speelt zich af in Zuid-Afrika, een land waar Van Dis door gefascineerd is, sinds hij daar studeerde. Na mijn vakantie daar, dik een decennium geleden, snap ik zijn fascinatie.

Het verhaal zit erg goed in elkaar. Meerdere lagen, meerdere verhaallijnen, zonder dat het lang of langdradig wordt. Je merkt, zelfs al tijdens het lezen, dat Van Dis hier goed over heeft nagedacht, dat het geconstrueerd is.

Het eerste verhaal is het verhaal van Mulder die terugkeert naar Zuid-Afrika, na vele jaren. Het is niet moeilijk om daar het autobiografisch element in te zien. Hij wordt geconfronteerd met een nieuw land. Als student vocht hij tegen Apartheid. Nu is er geen Apartheid meer, maar blijkt het verschil tussen wit en zwart nog steeds in stand te worden gehouden, door beide kanten. Frustrerend, maar ook onbegrijpelijk. Hij probeert te kijken wat hij nog kan doen.

Daarnaast is er het verhaal van zijn vriendschap met Donald, een oud-studiegenoot in Parijs. Deze Zuid-Afrikaan was een held in de Apartheidsstrijd (in Parijs..), maar is nu meer realist dan idealist. Hij wil best wat doen, best mensen helpen, maar de hoop dat hij de mensen kan veranderen, de wereld, de politiek, heeft hij allang opgegeven.

Boven deze heroplevende vriendschap hangt dan nog hun gezamenlijk verleden. Wat gebeurde er toen allemaal? Hoe beïnvloedt dat het heden, hun relatie. Al deze verhalen lopen naast elkaar, lopen door elkaar heen.

Eigenlijk alleen maar lof, maar toch was het niet bepaald een meeslepend boek. Geen ‘Grote Afrikaanse Roman’. Geen memorabele roman. Zo knap als het geschreven is, het blijft allemaal net iets te oppervlakkig, te stereotiep. Daarom is het zeker een leuk boek om te lezen, maar zal het niet in mijn hoofd blijven hangen als aanrader, laat staan als onmisbaar meesterwerk.

Citaat: ““Nederzettingen werden in het zand gekrast, wijngaarden van de eerste hugenoten. Schepen met slaven deden de havens aan – arbeid waar je beter op kon bouwen: uit Mozambique, West-Afrika, Madagaskar, de Maleis-Indische archipel. Mulder ging er dankbaar bij zitten, de pijn zeurde nu ook in zijn lies.” (p.34/257)

Nummer: 18-053
Titel: Tikkop
Auteur: Adriaan van Dis
Taal: Nederlands
Jaar: 2010
# Pagina’s: 221 (10239)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-4570-244-4

Meer:
Parool
Literair Nederland
NRC
Hebban
Goodreads
Adriaan van Dis
Onder het zink
Zilver of het verlies van de onschuld

Nadine Gordimer – July’s mensen

Tags

apartheid, boeken, boeken 2018, boekrecensie, lezen, Nadine Gordimer, Nobelprijs literatuur, Zuid Afrika

Nadine Gordimer – July’s mensen

Als liefhebber van goede boeken lees ik in mijn eigen ogen relatief weinig Nobelprijswinnaars. Geen bewuste keuze, soms gaan dingen zoals ze gaan. Het zal ook niet helpen dat er de laatste decennia nogal eens eigenzinnige keuzes werden gemaakt in Scandinavië, schrijvers die ongetwijfeld de prijs verdienen, maar niet echt bekend zijn of waarvan geen of weinig vertalingen beschikbaar zijn bij de lokale boekhandel.

Maar voor Gordimer is geen excuus, dit boek stond al heel wat jaren in mijn boekenkast. Aan het stickertje op de voorkant te zien nog vanuit het guldentijdperk. Met een aanbeveling van Paul Theroux op de achterflap, een verhaal dat zich afspeelt in Zuid-Afrika, een land dat me al lang fascineert, ligt het in dit geval toch geheel aan mij dat ik het nog niet gelezen had.

July, uit de titel, is de hoofdfiguur in dit verhaal. Hij is de huisknecht van een blanke familie. Een positie die vooral in arme landen voorkomt, in het Zuid-Afrika tijdens de apartheid krijgt deze baan een extra dimensie. De ongelijkheid tussen de mensen was er wettelijk vastgelegd, geen land ter wereld waagde zich eraan, ook al bestond de situatie in meerdere plekken op aard.

Het verhaal speelt zich af in de tijd dat er nog geen zicht was op het einde van de apartheid. Wel was er natuurlijk altijd de dreiging van opstand, van revolutie. Een meerderheid die zich zwijgend de wet laat voorschrijven door een minderheid bestaat niet. Ook niet in Zuid-Africa natuurlijk. Het scholierenprotest in 1976 is het bekendst in de rest van de wereld, maar er waren vele incidenten aan het eind van de jaren zeventig, begin jaren tachtig. Ongetwijfeld heeft Gordimer zich laten inspireren door die gebeurtenissen en schreef ze dit boek, met in haar hoofd de gedachte dat de situatie in haar land niet normaal is. Dat er een eind aan zal komen, vroeger of later. Je zou het boek zelfs als science fiction kunnen betitelen, een vooruitblik op hoe zij dacht dat het zou zijn na het einde van de apartheid.

July neemt zijn familie mee naar zijn dorp. Hij is door de Smales familie altijd goed behandeld. Hij had het niet slecht bij ze. Maar nu de opstand is uitgebroken, is het niet meer veilig in de stad, dus neemt hij ze mee naar het platteland, naar de plek waar hij is opgegroeid. Een vreemde situatie ontstaat. De blanke familie leeft volgens de regels van het dorp. July kent er mensen, heeft er aanzien, helpt hen. Maar hij is niet meer hun knecht, zoals voorheen. Via de radio horen ze zo nu en dan wat er gebeurt elders in het land, maar in het dorp is het rustig. Relatief dan, want er gebeurt natuurlijk een hoop. De kinderen maken vriendjes, zoals kinderen dat kunnen, niet kijkend naar kleur, rang of stand. Maar de volwassenen aan beide kanten hebben het lastig. De familie Smales is blij met het feit dat ze er mogen wonen, dat ze veilig zijn, dankbaar voor de gastvrijheid. Tegelijkertijd is het voor hun lastig aangezien hun status flink is veranderd. Hier zijn ze afhankelijk van anderen, niet meer de baas, kunnen ze niet meer bepalen wat er gebeurt. Daar tegenover staan de dorpsbewoners. Jarenlang hadden ze weinig rechten, werden ze door blanken onderdrukt. Nu is er eindelijk de revolutie, brengt hun dorpsgenoot ineens een blanke familie mee. Die krijgen een eigen hut, meer dan de meesten hebben, leven tussen de dorpelingen, maar zijn eigenlijk ook een exponent van het voormalige regime. Zij moeten aardig toen tegen degenen die hun jaren onderdrukten. Dat is toch ook niet logisch?

Gordimer beschrijft op een aangrijpende manier hoe het zou kunnen lopen. Hoe de mensen om moeten gaan met veranderingen, hoe de mens zwak is, hoe het lastig is om met elkaar om te gaan. Het loopt nooit uit de hand, maar de onderhuidse spanning is continu aanwezig. Uiteindelijk is een decennium na haar boek de apartheid echt afgeschaft, is er een revolutie met extreem weinig geweld die niet lijkt op het scenario zoals ze het in dit boek beschrijft. Dat wil niet zeggen dat het boek niet klopt, dat het een slechte voorspelling was. Het feit dat het boek al vrij snel verboden werd door Pretoria geeft wel aan dat dit boek belangrijk was, dat de machthebbers bang waren voor de toekomst.

Boeiend verhaal, interessant, terecht veelgeprezen. Aanrader.

Citaat: “En nu het was gebeurd was het een ervaring waar je je geen voorstelling van had kunnen maken. Niet met de middelen waarmee zij genoegen hadden genomen. De woorden waren er niet; zijn geest, zijn woede kreeg er geen greep op.” (p.132/133)

Nummer: 18-035
Titel: July’s mensen (July’s people)
Auteur: Nadine Gordimer
Taal: Nederlands (Engels)
Jaar: 1983 (1981)
# Pagina’s: 168 (6902)
Categorie: Literatuur
ISBN: 90-351-1134-6

Meer:
July’s people (Wikipedia)
Goodreads
Scholieren.com
Nobelprize.org
Nadine Gordimer (Wikipedia)

Themaweek 64: Meer boeken

WK stadion in aanbouw

Tags

fotooo, Hans van der Meer, Kaapstad, Van der Meest, voetbalfoto, WK 2010, Zuid Afrika

Van der Meest, deel 98

Een paar jaar voor het WK reden we in Kaapstad langs deze bouwplek. Ooit stond daar een stadionnetje, een paar jaar later stond er een gigantisch stadion. Het Green Point Stadium in Kaapstad werd het Cape Town Stadium, van een kleine 18.000 naar meer dan 64.000 plekken.

Het nieuwe stadion was gastheer van acht WK wedstrijden, inclusief twee met Oranje. De halve finale tegen Uruguay zal menigeen zich nog herinneren.

Van der Meest, ode aan fotograaf Hans van der Meer. Foto’s van voetbal (-velden) over de hele wereld. Omdat de sport overal ter wereld wordt gespeeld en overal velen plezier bezorgd.

Nelson Mandela & Mandla Langa – De presidentiele jaren

Tags

biografie, boeken, boeken 2017, boekrecensie, lezen, Nelson Mandela, politiek, Zuid Afrika

Nelson Mandela & Mandla Langa – De presidentiele jaren

Natuurlijk wilde ik een recensie-exemplaar van de tweede autobiografie van Mandela, die man is fascinerend, zijn verhaal moet de moeite wel waard zijn. Mijn motivatie was goed genoeg voor de uitgever, een paar dagen later lag het boek in de brievenbus.

Wanneer je aan een biografie van Mandela begint, weet je dat het verhaal iets anders zal gaan dan wanneer je Keith Richards of Gijp leest. Mandela fascineert me al vele jaren, graag duik ik in zijn eigen verhaal. In het voorwoord blijkt al dat dat niet helemaal klopt. Toen hij president werd, maakte hij vele aantekeningen, het uitwerken kwam hij niet meer aan toe. Mandla Langa heeft er een boek van gemaakt. Maar al snel raak ik in verwarring. Wanneer is Langa aan het woord en wanneer Mandela? Het is niet de biografie die ik verwachtte, het is een boek over Mandela waarin hij zelf aan het woord komt. Nuanceverschil.

Tweede tegenvaller bleek de zwaarte van de tekst. Dit is geen leesboek, dit is een naslagwerk. De hoeveelheid voetnoten werd alleen overtroffen door de eindnoten, bijna 600 in totaal, alleen al daarvoor zijn meer dan 20 bladzijden nodig. Het was even een opgave om het boek door te werken. Maar toen ik me daarop eenmaal had ingesteld, wist waaraan ik was begonnen, was het vooral erg boeiend om te lezen over de jaren dat Mandela het nieuwe Zuid-Afrika mocht opbouwen.

Omdat het over vrij recente geschiedenis gaat, weet je automatisch iets meer dan wanneer je over andere historische politici leest. Daarbij reisde ik ooit een paar weken door zijn land. Maar zijn prestatie kan niet genoeg geprezen worden. Niet alleen werd hij president na drie decennia in de gevangenis te hebben gezeten, hij moest het hele land omvormen. Meer dan dat, als je leest over het opbouwen van een ambtenarenapparaat, over het samenvoegen van voorheen op voet van oorlog verkerende strijdtroepen, over zijn bewust gekozen brede regenboogcoalitie, dan zie je wat een ongelooflijke prestatie Mandela heeft geleverd.

Het boek beschrijft tot in details over de opbouw van het nieuwe Zuid-Afrika, soms tot aan vervelens toe, vele ministers zijn niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis, maar krijgen toch een alinea, een bladzijde. Voeg dat samen met de bijna wetenschappelijke benadering van de schrijver, men zal snappen dat dit niet een boek is voor naast het zwembad tijdens een zomervakantie.

Met afstand het meest indrukwekkende hoofdstuk was het verhaal van de verzoening. Mandela begreep dat hij het land in een burgeroorlog zou storten wanneer hij meteen na de afschaffing van de apartheid namens de zwarte meerderheid alle macht naar zich toe zou trekken. Want ook al was de blanke bevolking een kleine minderheid, de economische macht, het opleidingsniveau, de militaire kracht, alles was terug te vinden bij die kleine groep. Hij had die groep dus nodig. En dus ging hij om tafel met de politici die hem hadden opgesloten. Liet hij de rechtspraak aan corrupte rechters die volgens nieuwe, grotendeels nog te ontwerpen wetten, moesten rechtspreken. Racistische politiemensen behielden hun baan. Een waarheids- en verzoeningscommissie moest in kaart brengen welke misdaden er allemaal waren gepleegd in naam van de Apartheid. Maar dankzij een ruimhartige amnestie konden velen een straf ontlopen. Juist deze niet eenvoudige verzoening zorgde ervoor dat Zuid-Afrika een nieuw land werd voor alle inwoners, een land met veel problemen, maar desalniettemin een eenheid. Een wankele eenheid, maar toch. In mijn beleving was dit de enige juiste beslissing, de enige mogelijke manier om verder te gaan. Juist daarom zal er over twee eeuwen nog over Mandela gesproken worden, in tegenstelling tot de Trumps, Putins en Erdogans van deze wereld die het niet begrepen hebben. In zijn eigen woorden: “Goede leiders zijn zich er volkomen van bewust dat het wegnemen van spanningen in een samenleving, van welke aard dan ook, creatieve denkers alle ruimte geeft door een ideale omgeving te scheppen voor mannen en vrouwen met een visie die invloed kan hebben op de samenleving. Extremisten gedijen daarentegen bij spanning en onderling wantrouwen. Helder denken en goed plannen is nooit hun wapen geweest.” (p.84)

Mooi boek, al is het geen eenvoudig te lezen boek. Maar dat is eigenlijk ook vrij logisch. De conversie van Apartheid naar eenheid kan nooit in Jip- en Janneke taal worden beschreven.

Citaat: “Onze emoties zeiden: ‘De witte minderheid is de een vijand. We moeten nooit met ze praten.’ Maar ons verstand zei: ‘Als je niet met deze man praat, zal ons land in vlammen opgaan en zal dit land nog vele jaren overspoeld worden door de rivieren van bloed.’ We moesten dat conflict dus oplossen, en dat we met de vijand zijn gaan praten, kwam doordat we ons verstand lieten domineren over onze emoties.” (p.234)

Nummer: 17-063
Titel: De presidentiele jaren (Dare not linger)
Auteur: Nelson Mandela en Mandla Langa
Taal: Nederlands (Engels)
Jaar: 2017
# Pagina’s: 399 (15258)
Categorie: Biografie
ISBN: 978-90-450-3148-4

Meer Mandela en RSA op gerbie.nl:
In de voetsporen
Mandela wint de wereldcup
I am prepared to die
Jan Dijkgraaf – Mandela in zijn eigen woorden
Liefde is de enige remedie
Mensenrechten
De gewone bevolking heeft niets aan het WK
Ernst van Heerden – Wolk van die mooi weer

Dank Atlast contact voor het recensie-exemplaar!

Ernst van Heerden – Wolk van die mooi weer

Tags

Afrikaans, boeken, boeken 2015, boekrecensie, Ernst van Heerden, lezen, reisboek, reizen, Zuid Afrika, Zuid Amerika

Ernst van Heerden – Wolk van die mooi weer

Een reisboek in het Afrikaans. Niet een taal die ik beheers, maar de taal lijkt genoeg op Nederlands om te kunnen begrijpen waar het over gaat. De extra dimensie tijdens het lezen gaat dus over de taal. Maar vooral ook over de cultuur. Hoe kijkt een Afrikaan in de jaren zestig aan tegen andere landen, andere culturen. Automatisch zit mijn hoofd dan bij apartheid, het enige systeem waar discriminatie wettelijk was vastgelegd.

De schrijver reist door Zuid Amerika, kijkt natuurlijk door een gekleurde bril en dat maakt het boek interessant. In dit geval lijkt het behoorlijk hypocriet wanneer er sociale misstanden worden aangestipt, wanneer er over armoede wordt gesproken. Toch merk je nergens dat Van Heerden bij de heersende minderheid hoort in zijn land, dat is al een hele prestatie van de schrijver. Toch, zelfs zonder foto op de binnenflap, weet je dat het verhaal geschreven is door een blanke. De taal geeft hem weg, het feit dat hij een bereisd man is nog meer. Welke zwarte Afrikaan heeft de kans gehad te reizen tijdens het Apartheidregime?

Toch is het verhaal niet echt boeiend. Een opsomming van toeristische hoogtepunten, het maakt het lezen niet echt boeiend. Totdat hij verderop in het boek de mensen bespreekt die hij tegenkomt, medereizigers en lokale bevolking. Pas dan merk je hoe hij over de wereld denkt, hoe hij rondtrok over het continent en hoe het er aan toeging in de verschillende landen.

Rio was het begin- en eindpunt van zijn drie maand durende reis, Buenos Aires was nog de grootste stad van het continent en in de grote steden kwam de auteur nog regelmatig een ‘blikkiesdorp’ tegen.

Als reisboek verre van een topper, maar door de schrijver, de tijd waarin het geschreven werd, een interessant verhaal om te lezen.

Citaat: “Met uitsondering van ’n handjievol Indiane van suiwer inheemse bloed, is die meerderheid Chilene sogenaamd mestizo, dit wil se ’n vermenging van Spaanse en Indiaanse bloed, aangevul deur Europese immigrante wat sedert die negentiende eeu in beduinde getalle na Chili verhuis het. Hier is ook tekens van ’n welvarender middelklas as elders – miskien een rede waarom die land minder onderhewig is aan dramatiese omwentelings en staatsgrepe.” (p.61/62)

Nummer: 15-017
Titel: Wolk van die mooi weer
Auteur: Ernst van Heerden
Taal: Afrikaans
Jaar: 1964
# Pagina’s: 160 (2919)
Categorie: Reizen
ISBN: nvt

Meer:
Wikipedia (Engels)
Wikipedia (Afrikaans)
Obituary

Meer Zuid-Afrikaans gerelateerde boeken:
Philip de Vos – Moenie ’n Mielie kielie nie
Audrey Blignault – Om die son te aanskou
Jan Dijkgraaf – Mandela in zijn eigen woorden
Abdelkader Benali – De weg naar Kaapstad
Tom Egbers – Twaalf gestolen jaren
Tom Lanoye – Maten en gewichten
Nelson Mandela – I am prepared to die

Jan Dijkgraaf – Mandela in zijn eigen woorden

Tags

boeken, boeken 2014, boekrecensie, citaat, Jan Dijkgraaf, lezen, Nelson Mandela, politiek, quote, Zuid Afrika

Jan Dijkgraaf – Mandela in zijn eigen woorden

Zijn columns (99 woorden) lees ik regelmatig. Regelmatig ben ik het niet met hem eens. Maar dat wil niet zeggen dat hij genegeerd moet worden, om een goed oordeel te kunnen vellen, moet je ook tegenstanders aan het woord laten.

Toen ik dit boek kreeg, verbaasde ik me er over dat hij het had geschreven. Het geeft dus aan hoe duidelijk Mandela boven alle partijen staat. Voor- en tegenstanders zijn unaniem in de bewondering voor de gevangene die politicus werd. De laatste jaren van zijn leven werd hij als een soort heilige gezien. Vergeten we niet dat ook Mandela geweld niet schuwde, dat hij daadwerkelijk terrorist was, dat Amnesty International hem niet wilde adopteren?

Desalniettemin zijn we het er over eens dat hij het als eerste democratisch gekozen president van het vereende Zuid Afrika goed heeft gedaan, de jaren er na als internationaal bemiddelaar zeker ook. Hij is een wijs man, dus komen er dit soort boekjes op de markt. Ik ben er van overtuigd dat het klaar lag, tot het moment dat Nelson voor het laatst geademd heeft.

Het hele boek ruikt naar cashen. Meeliften op de populariteit van de ANC-man. Snel wat inkomsten genereren zodat de schrijver zijn energie kan steken in dingen die hij echt leuk vind. Worstel je je een paar middagen door de knipselmap heen, lees wat van zijn eigen hand, selecteer genoeg uitspraken, flink wat ruimte tussen de citaten en je hebt je boek vol. Voila.

De indeling in verschillende categorieën komt gekunsteld over. Een heleboel uitspraken had net zo goed elders in het boek kunnen staan. Al moet ik toegeven dat ik eigenlijk geen betere indeling zou kunnen verzinnen, behalve dan chronologisch, wat de meest logische selectiemethode lijkt.

Neemt niet weg dat het best leuk is om wat gedachten van Mandela te lezen, uitspraken te zien, zijn visie te filteren. Dus geen papierverspilling, maar ook geen hoogtepunt in mijn boekenkast.

Citaat: “Sommige ANC-leden waren teleurgesteld dat wij geen tweederde meerderheid hadden behaald, maar ikzelf niet. Ik was in feite opgelucht: als wij twee derde van de stemmen hadden gekregen en een grondwet hadden kunnen opstellen zonder input van de anderen nodig te hebben, dan hadden de mensen kunnen beweren dat het een ANC-grondwet was en geen Zuid-Afrikaanse grondwet. Ik wilde een regering van echte nationale eenheid.” (p.124)

Nummer: 14-024
Titel: Mandela in zijn eigen woorden
Auteur: Jan Dijkgraaf
Taal: Nederlands
Jaar: 2013
# Pagina’s: 167 (3861)
Categorie: Non-fictie
ISBN: 978-90-453-1549-2

Meer Mandela op gerbie.nl:
In de voetsporen
Mandela wint de wereldcup
I am prepared to die

Meer Dijkgraaf:
99 woorden
Wikipedia
Hufter van de maand
LinkedIn
Twitter

Sloper of gitarist?

Tags

Detroit, Gerbie kijkt YouTube, muziek, Sixto Rodriguez, YouTube, Zuid Afrika

Gerbie kijkt YouTube 110

Twee verhalen:
Een muzikant maakt twee platen, zonder succes. Hij moet leven en wordt bouwvakker in Detroit. Zijn collega’s weten niets van zijn verleden als muzikant.

Aan de andere kant van de wereld wordt een plaat van Sixto Rodriguez een groot succes. Illegale kopietjes gaan het hele land door, in de strijd tegen Apartheid haalt men inspiratie uit zijn muziek.

De geruchten gaan dat hij dood is. Zelfmoord. Tot men gaat zoeken. En men vindt een arme bouwvakker in Detroit. Bijna drie decennia later wordt hij aan de andere kant van de wereld ontvangen als held. De twee verhalen blijken samen te komen.

Is dat genoeg om een mooie documentaire te maken of niet? Lijkt mij wel. Kijk zelf maar:

In de voetsporen van Mandela

Tags

boeken, In Memoriam, Nelson Mandela, politiek, reizen, Zuid Afrika

In dit museum te Mthatha ging het leven. Je moest er even voor rijden, al is dat geen straf in het schitterende Zuid Afrika. In Soweto zagen we al zijn huis, net als het huis van zijn ex Winnie.

En dan zie je de censuur in de post. Zo simpel, zo effectief. Niet een woordje wegstrepen, niet de hele brief weggooien, maar de brief wel bezorgen, eerst hele alinea’s wegknippen. Je kunt volgens mij vele martelingen hebben, maar een brief van je geliefde krijgen, waarvan je weet dat de helft is verdwenen, doet pas echt pijn.

Later bezochten we natuurlijk ook Robben eiland. Al op de kade hing een foto die je deed beseffen hoe gelukkig je was wanneer je ‘gewoon’ als toerist het eiland mocht bezoeken.

Het blok waar Mandela gevangen had gezeten werd gerenoveerd. Wel was zijn cel nagebouwd. Weer schrok ik. Ondanks alle erge verhalen die ik al had gelezen, begint het echt te leven als je in de deuropening staat en je je realiseert dat iemand vele jaren deze beperkte ruimte had.

Er zijn velen die slechts een enkele reis naar Robben eiland kregen:

De wereld had er voor vele Zuid-Afrikanen heel anders uit kunnen zien zonder Nelson Mandela. Zonder anderen te kort willen doen, is hij voor velen het symbool van de strijd tegen Apartheid. Het beroemdste woord uit de Nederlandse taal.

Nelson Mandela. #held

p.s. boekverslag uit 2007

Afrikaans is een mooie taal

Tags

Afrikaans, fotooo, Kijk nog eens, reizen, vakantie, Zuid Afrika

Kijk nog eens 173

Ik geloof niet dat in Nederland een worstelvereniging een vergelijkbaar bord durft op te hangen. In Paarl wel natuurlijk…

Hard Gras 72. Simon Kuper – Mandela wint de wereldcup

Tags

boeken, boeken 2010, boekrecensie, Hard Gras, lezen, Simon Kuper, voetbal, voetbalboek, Zuid Afrika

Hard Gras 72. Simon Kuper – Mandela wint de wereldcup

Hard Gras doet het goed. Al 15 jaar goede voetbalverhalen en een netwerk om jaloers op te worden. Dus konden ze voor het afgelopen wereldkampioenschap voetbal weer eens wat bijzonders doen. Het lag ook voor de hand. Simon Kuper, onregelmatig bijdragen leverend, was de ideale man om eens naar Zuid Afrika te kijken.

Het land van zijn grootmoeder, eigenlijk ook zijn eigen land, al groeide hij vooral elders op. Van een herinnering uit 1985 (en eigenlijk zelfs vanaf 1866, de eerste voetbalwedstrijd in Pietermaritzburg) tot mei 2010, vlak voor het begin van het WK gaat Kuper op zoek naar het Zuid Afrika zoals de doorsnee fan dat niet zal kennen, maar ook zeker niet zal zien tijdens het evenement zelf. En dat is erg leuk om te lezen. Omdat ik zelf een jaar of drie daarvoor ook een paar weken door het land heb mogen reizen, zijn een aantal dingen heel duidelijk herkenbaar. Andere zaken komen weer van de echte insider. Al met al geeft het boek een heel ander beeld dan hoe het organisatiecomité en de Fifa hebben besloten hoe het toernooi herinnert moet worden.

Dat is overigens niet altijd negatief. Natuurlijk, er staan ook in dit boek schrijnende voorbeelden over hoe mensen in Zuid Afrika (moeten) leven, maar ook de vreugde voor het spel is soms erg mooi en puur. Dit laatste in tegenstelling tot de geregisseerde blijdschap van Blatter en cachotten.

Zelf probeert hij in zijn inleiding al te verklaren hoe gecompliceerd Zuid Afrika eigenlijk is. “Dit is dan ook geen boek over Zuid-Afrika. Het is een boek over de bezoeken die ik aan de verschillende Zuid-Afrika’s heb gebracht in een poging de rol van het voetbal te begrijpen.” Het is onmogelijk een boek over het land te schrijven zonder terug te kijken naar de Apartheid. De studentenopstand, de vrijlating van Mandela, de terugkeer van de democratie, allemaal factoren van belang in de keuze van de wereldvoetbalbond voor de organisatie in 2010.

Het is erg lastig om dit boek te bespreken, omdat het niet een verhaal is. Geen begin, geen eind. Het zijn vele verhalen door elkaar. Losstaand of toch onderling samenhangend, met een rechtstreekse link naar het WK of een achterliggende oorzaak. Het is allemaal relevant, maar op het moment van lezen heb je dat niet altijd door. Soms zijn de stukjes hilarisch, dan weer triestmakend. Maar zonder enige uitzondering erg goed geschreven, al had ik dat van Kuper niet anders verwacht.

Citaat: “Nadat Mandela had gesproken, vlogen helikopters feestend over het publiek. Spontaan begonnen de genodigden de polonaise te dansen. Het was net Woodstock (..). De wereld had er een nieuw land bij gekregen, een land dat danste. Na de inauguratie reed Mandela naar Ellis Park om Bafana Bafana tegen Zambia aan te moedigen.” (blz. 44)

Nummer: 10-044
Titel: Hard Gras 72. Mandela wint de wereldcup
Auteur: Simon Kuper
Taal: Nederlands
Jaar: 2010
# Pagina’s: 144 (7939)
Categorie: Sport (voetbal)
ISBN: 978-90-468-0742-2
Meer Simon Kuper:
Retourtjes Nederland
WikiPedia
Hard Gras 22 (Ajax, de Joden, Nederland)
Recensie NU over Hard Gras 72
Kuper bij DWDD (26-10-2009)
Verhalen uit De Pers

Meer Hard Gras:
71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20

Mensenrechten

Tags

Amnesty International, apartheid, dag van de mensenrechten, discriminatie, Hector Pieterson, mensenrechten, Steve Biko, Zuid Afrika

 

15 dagen geleden was het de dag van de mensenrechten. Nu vind ik dat aan de ene kant een positieve gedachte, aan de andere kant te gek voor woorden omdat iedereen elke dag mensenrechten heeft. Waarom moeten we daar eigenlijk extra aandacht aan schenken? Helaas is het nog steeds nodig, omdat vele mensen niet door hebben dat mensenrechten universeel zijn. Sommige mensen vinden nog steeds dat zij rechten hebben en anderen plichten. Er zijn zelfs politici die vinden dat het ene geloof beter is dan het andere. Er zijn regeringen die geweld gebruiken geen enkel probleem vinden, als het maar economisch gewin oplevert.

Sinds een aantal jaren collecteer ik een keer per jaar voor Amnesty International, straks in februari, in een ongetwijfeld koude week, mag ik weer. Maar na tien december werd ik toch ook weer even aan het denken gezet. Ik had Cry Freedom nog op de harde schijf staan en heb die film stukje bij beetje bekeken. Het boek van Donald Woods las ik al jaren geleden.

Een film en een boek over Zuid Afrika. Het enige land ter wereld dat in de afgelopen eeuw gewoon in de grondwet schreef dat niet iedereen gelijke rechten heeft. De film over Steve Biko en Donald Woods is indrukwekkend. Het verhaal zorgt er voor dat je je klein voelt. Zoals ik ook onder de indruk was toen ik een paar jaar geleden het graf van Steve Biko bezocht. Reizen kan geschiedenis laten leven.

Ook in Zuid Afrika bezochten we de Hector Pieterson memorial. Die beelden in de film raakten me nu harder dan ooit. Ik had de film al gezien, maar toch zat ik compleet verbaasd te kijken naar het moment dat de Zuid Afrikaanse politie het vuur opent richting protesterende maar ongewapende schoolkinderen. Honderden scholieren kwamen daarbij om het leven.

Zo lang er nog mensen op deze aarde rondlopen die denken dat je met wapens en geweld problemen kunt oplossen is het nodig aandacht te vragen voor mensenrechten. Niet alleen op de dag van de mensenrechten op 10 december. Niet alleen met kerst, wanneer iedereen vrede op aard’ predikt. Niet alleen als ik straks met een collectebus voor uw deur sta in februari. Maar elke dag weer. Tot iedereen gelijke rechten heeft en iedereen die rechten respecteert en uitdraagt.

Wie wil er in een spookdorp wonen?

Tags

Llandudno, reizen, spookdorp, Stepford, Zuid Afrika

We zijn op de terugweg naar Kaapstad. Kaap de Goede Hoop was een mooi dagje rondrijden. Pinguïns op Boulders beach, bavianen, schitterende uitzichten, mooie rommelwinkeltjes in kleine dorpjes, we hebben veel gezien.

Na Houtbaai een heuvel, in de afdaling daarvan zie ik een bordje staan met de plaatsnaam Llandudno. In een vlaag gooi ik het stuur om en we schieten van de hoofdweg af. Een jaar of dertig daarvoor ben ik met mijn ouders twee keer op vakantie in Wales geweest. Aan de noordkust daar ligt de plaats Llandudno. Ik kan me de Penny Arcade nog goed herinneren, net als de pier en het strand. Blijkbaar hebben een aantal Welshmen ooit deze plaats vernoemd naar de badplaats in het noorden van Wales.

We zien meteen mooie en dure huizen, dit is duidelijk een dorpje waar geld een  belangrijke voorwaarde is om je te vestigen. Op de eerste kruising gok ik op rechts, in een poging bij de waterkant te komen, de zee te zien. Er zijn veel doodlopende straatjes. Daarnaast bestaat een eenrichtingsverkeersysteem, waardoor we eigenlijk alleen maar continu door kunnen rijden. Bij een klein strandje zien we de surfers al op straat lopen, het is het eind van de dag, ze keren huiswaarts. We rijden verder, meer dure huizen, een kerk, een sportclub. In de voortuin van een huis staan twee keffende hondjes ons weg te wensen.

Voor ik het doorheb zitten we ineens weer bij de hoofdweg. Ik wil toch iets meer zien van het dorpje en draai om. Bij de ingang, de enige ingang van het dorp, staan vele camera’s. Er staat een houten huisje bij, waar volgens mij beveiliging kan zitten. De camera’s langs de weg duiden daar ook op. Waar is men bang voor? Slechts op de eerste kruising kan ik een andere keuze maken als net, dus ik rij nu naar boven in plaats van beneden.

View Larger Map

Nu pas realiseer ik me dat ik nog geen winkel gezien heb. Het dorp is niet groot, maar geen enkele winkel is wel heel weinig. Naast de paar surferboys hebben we eigenlijk ook geen mens op straat gezien. Llandudno doet me denken aan een spookdorp. Maar met één verschil, het is niet verlaten, maar gesloten. Men wil hier geen buitenstaanders. Er is geen plein, geen café, geen restaurant, geen vreemdeling. Is dit het laatste dorp in Zuid Afrika waar Apartheid nog gewoon doorgaat?

De grote waakhonden die we her en der zien bevestigen het beeld. Verreweg de meeste huizen hebben ook behoorlijke hekken. Volgens mij zijn de enige buitenstaanders die we hier tegenkomen de hulpjes in de huishouding. Er lopen er twee op straat, de eerste mensen die we tegenkomen.

Wat nu ook opvalt is dat er geen huis te koop staat. Overal in het land zagen we vele huizen te koop staan. Halve dorpen soms. Sommige huizen hebben vele borden met verschillende makelaars in de tuin staan. In Llandudno niet. Hier worden geen huizen verkocht of ze hebben een eigen verkoopkanaal. Het doet me denken aan Stepford.

In het boek van Ira Levin was Stepford een modeldorp. Alle mannen hadden werk, alle vrouwen waren moeders en huisvrouwen. Er was nooit iets aan de hand en nieuwkomers pasten zich binnen een paar maanden feilloos aan aan de heersende cultuur.

Llandudno lijkt gemodelleerd op het boek (of de film). Als je het dorp in rijdt wordt je al door de camera geregistreerd. Als je er woont heb je een mooi huis, een schitterend uitzicht en rustige buren. Maar waar doen deze mensen hun boodschappen? Waar zijn de verveelde pubers van Llandudno? Waar viert men feest?

Ik kijk rond terwijl we langzaam rondrijden. Ik zoek een plek om een mooie foto te nemen. Er is echter niets te zien. Huizen, schone straten, bomen. Helemaal niets. Daarbij vermoed ik dat er zodra ik de camera in de hand heb iemand achter een boom vandaan komt om bij mij te informeren wat ik van plan ben. “Foto’s maken doet u maar elders meneer.” Het dorp is eng.

Ongemerkt zijn we weer automatisch teruggekomen bij de ingang van het dorp. Deze keer rijden we er uit. Ik heb het wel gehad hier, het ligt er mooi, maar je zal er maar wonen…

View Larger Map

(Kaapstad, RSA, augustus 2007)

Tom Lanoye – Maten en gewichten

Tags

België, boeken, boeken 2010, boekrecensie, column, lezen, Tom Lanoye, Vlaanderen, Zuid Afrika

 Tom Lanoye – Maten en gewichten

Verzamelde columns van de Vlaamse schrijver, geschreven tussen 1992 en 1994. Nu pas gelezen. Een stukje geschiedschrijving dus, gelezen met ‘de kennis van nu’, zoals een niet nader te noemen Nederlands politicus onlangs introduceerde als uitdrukking.

Dat betekent aan de ene kant irrelevantie, aangezien ik over de Antwerpse gemeentepolitiek eigenlijk niet zo veel weet en ook niet hoef te weten, aan de andere kant wel weer vermakelijk om te zien dat politiek eigenlijk ook maar een spelletje van kleine mensen is. Daar tegenover staan de columns over Zuid Afrika, waar begin jaren negentig wereldgeschiedenis werd geschreven. Lanoye was er bij, ging in de rij staan voor het stembureau samen met een vriendin van hem die wel mocht stemmen en schreef er meerdere columns en verhalen over.

Lanoye is een sterk observeerder met een groot gevoel voor rechtvaardigheid. Daardoor zal niet iedereen hem kunnen pruimen, maar het maakt hem wel een goede schrijver. Toch kan ik me na een aantal geweldige romans van hem (Slagerszoon met een brilletje!) niet herinneren dat ik het afgelopen decennium een mooie roman van hem gelezen heb. Heb ik niet goed opgelet of paste de jonge en hilarische (Alles moet weg) Lanoye beter bij mijn belevingswereld destijds dan de huidige gearriveerde multikunstenaar die Lanoye geworden is nu bij mij past?

Vooral voor de Zuid-Afrikaanse columns vond ik deze bundel de moeite waard. Lanoye woont parttime in Kaapstad en is genoeg insider om nuttige informatie te vinden, genoeg buitenstaander om observator te kunnen blijven.

Citaat: “Deze columnbloemlezing is in haar eentje al een informatie-autostrade: U vindt er van alles in terug, het gaat razendsnel vooruit en u wordt er een stuk wijzer van. Maar u hebt er goddank geen beveiligde telefoonlijn voor nodig, de hardware is goedkoper dan een computer en de software zit al sinds uw prilste jeugd onder uw schedeldak.” (blz.7)

Nummer: 10-024
Titel: Maten en gewichten
Auteur: Tom Lanoye
Taal: Nederlands (Vlaams)
Jaar: 1994
# Pagina’s: 240 (4534)
Categorie: Columns
ISBN: 90-5333-300-2

Meer:
WikiPedia Tom Lanoye
Hotel Boekenlust over Slagerzoon met een brilletje
Cutting Edge over Alles moet weg

Slechte verliezers

Tags

column, finale, Nederland, Spanje, voetbal, WK 2010, Zuid Afrika

Gisteravond op het terras hoorde ik het steeds vaker om me heen. Meerdere spelers kwamen na de wedstrijd tot dezelfde conclusie. De scheidsrechter was partijdig. Het blijkt dus dat nationalisme automatisch zorgt voor een gekleurde bril.

De buitenlandse kranten, maar ook Johan Cruyff, kwamen tot dezelfde conclusie. Dit oranje speelde onnodig hard en brak met een traditie van mooi en aanvallend voetbal.

In de hele wedstrijd heb ik de scheidsrechter inderdaad een aantal fouten zien maken. Maar de meeste fouten waren in het voordeel van Nederland. Want Iniesta en Xavi werden wel erg vaak aangepakt, de scheidsrechter gaf ze niet de bescherming die ze verdienen. Van Bommel alleen al maakte een handvol overtredingen die allemaal met geel bestraft hadden kunnen worden. De Jong verdiende een donkerrode kaart voor zijn karatetrap, maar kreeg slechts geel. En dan durven ‘we’ ook nog te klagen over het aantal kaarten?

Over het hele toernooi gezien heeft Oranje met afstand de meeste kaarten gepakt. Over het hele toernooi maakten de Nederlandse spelers de meeste overtredingen. Dit voetbal was gezien de Nederlandse voetbaltraditie de kleur oranje onwaardig. Heitinga kreeg rood op het moment dat diverse andere Nederlanders (Van Persie, Van Bommel, Robben, De Jong, Sneijder) al onder de douche hadden kunnen staan. Een paar minuten later maakte het enige team dat daar recht op had de winnende treffer.

Spanje is de terechte wereldkampioen. Het enige team dat bleef voetballen. Het enige team dat bleef aanvallen. Het enige team dat de Nederlandse aanvallende stijl uit de jaren zeventig goed heeft toegepast op het huidige tijdperk, op het hedendaagse voetbal.

Er bestaat dus gerechtigheid. Aanvallend voetbal kan winnen. Je hebt niet perse vele overtredingen nodig om wedstrijden te winnen. Spanje was al jaren het beste team in de wereld, nu hebben ze de titel die dat bewijst.

Lees ook:Cruijff in het AD
Mooi overzicht van de buitenlandse pers (met foto’s) in de Frankfurter Algemeine

Deze weken was er op dit weblog regelmatig aandacht voor het WK en/of Zuid Afrika. Dit is deel 21, het laatste deel.