Rutger Bregman – De meeste mensen deugen (5/7)

Tags

boeken, boeken 2020, boekrecensie, De Correspondent, lezen, Rutger Bregman, themaweek

Een mooi voorbeeld van een andere manier omgaan met het personeel is Buurtzorg. Geen managers, weinig bureaucratie, nauwelijks marketing, administratieve ondersteuning, hogere salarissen en voor de rest vooral zorgpersoneel. In de laatste jaren wint het bedrijf prijs op prijs. Niet alleen dat, ‘qua kosten zijn ze slechts iets goedkoper dan gemiddeld – maar ze leveren wel duidelijk bovengemiddelde kwaliteit’. Oftewel goedkope zorg, tevreden werknemers en beter voor de patiënten.

Hoe kan dat? Simpel. Vertrouw je personeel. Waarom zou je ze controleren, als ze zelf professioneel genoeg zijn. Een platte organisatie waarvoor mensen graag willen werken.

Een voorbeeld wat mij persoonlijk erg aansprak was Agora, de spelende school (Niekee). Er blijken al meerdere scholen volgens dit concept te werken. Je kunt kinderen veel meer vrijheid geven dan men denkt. Sterker nog, niet de kinderen zijn het probleem, wij zijn het. Wij, de maatschappij (en wij, docenten) durven de vrijheid niet uit handen te geven. Het huidige onderwijs is nog altijd gebaseerd op het Victoriaanse tijdperk, waarin kinderen worden opgeleid tot arbeiders, werknemers. Standaardprocedures, indien reproduceert, nadenken kun je overlaten aan een enkeling. Onze maatschappij is allang niet meer zo, waarom ons onderwijs wel?

Juist deze voorbeelden laten zien dat het anders kan, maar dat wij als mensheid het nog niet aandurven. Opvallend overigens dat Semco (eigen blogje) niet in dit boek staat. Er zijn vele bedrijven waar de werknemers meer verantwoordelijkheid hebben, maar juist de Braziliaan Semler heeft dit in den extremis doorgevoerd. Ongetwijfeld kent Bregman het voorbeeld, hij moet de Tegenlicht aflevering (Tegenlicht) gezien hebben. Waarom hij dit bedrijf, dat zijn stellingen ondersteunt niet noemt, geen idee.

Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Rutger Bregman – De meeste mensen deugen (4/7)

Tags

boeken, boeken 2020, boekrecensie, De Correspondent, lezen, Rutger Bregman, themaweek

Een prachtig voorbeeld in het boek vind ik de manier waarop ze in Noorwegen hun gevangenissen inrichten. Tegenover het Amerikaanse systeem van orde en tucht, van ‘three strikes you’re out’ en een compleet negatief mensbeeld, zetten de Noren een gevangenis waar veroordeelden veel meer vrijheid krijgen, voorbereid worden op terugkeer in de maatschappij en waar je, als je er rondloopt, het verschil tussen gevangen en bewaarders niet eens kunt zien. De gevangenen koken in keukens waar flinke keukenmessen aanwezig zijn, gebruiken een kettingzaag om een boom op het terrein te vellen. En het gaat allemaal goed (Guardian). Niet alleen gaat het ter plekke goed, ook de recidive is lager dan waar ter wereld dan ook. En voor de neo-liberalen onder ons: de kosten zijn flink, maar de besparing door lagere recidive, meer ex-gevangenen die een baan vinden en minder uitkering maakt het ook economisch gewenst. Blijf lekker roepen dat we te soft zijn, dat we strenger moeten straffen onderbuikers!

Er zijn veel voorbeelden van out-of-the-box denken. Weg van het oude wij-zij denken, de politieke keuze van ‘winner takes it all’. Voorbeelden van overal ter wereld. Torres in Venezuela (The Nation), Porto Alegre, Brazilië (Nijmeegse stadskrant), maar ook in New York, Leicester East en Alaska, overal blijkt dat burgerparticipatie zorgt voor betrokkenheid, vooruitgang, minder criminaliteit en minder corruptie.

Ik mis Mondragon in het rijtje (Tegenlicht) maar ook hier zal Bregman wel een bewuste keuze gemaakt hebben.

Overeenkomst: als je met elkaar praat, als je elkaar vertrouwt, dan gaat iedereen erop vooruit.

Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Rutger Bregman – De meeste mensen deugen (3/7)

Tags

boeken, boeken 2020, boekrecensie, De Correspondent, lezen, Rutger Bregman, themaweek

De mens denkt soms dat het al vele jaren bepaald wat er op aarde gebeurt. Simpel idee: de geschiedenis van 4.000 miljoen jaar samenvatten in een enkel kalenderjaar. Tot halverwege oktober: bacteriën. Pas in november ontstaat het leven, dieren, planten. Op 25 december verdwijnen de dinosauriërs, op 31 december, rond 11 uur ’s avonds ontstaat de mens. Rond 23.58 uur wordt de landbouw uitgevonden. De geschiedenis zoals wij die kennen speelt zich af in de laatste 60 seconden (Tijdslijn).

Archeologen vonden uit dat Neanderthalers groter, sterker dan de mens waren. En, dat was voor mij nieuw, ook een groter brein hadden, zeker 15% groter dan ons brein. Hoe kan het dat wij overleefden en Neanderthalers niet?

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat chimpansees, orang-oetans en peuters behoorlijk vergelijkbaar scoren op ruimtelijk inzicht, rekenen en causaliteit. Daar zit dus geen verschil in. Het verschil blijkt te zitten in ‘social learning’. De mens leert van elkaar, kan beter samenwerken. Dat is het verschil waardoor er nu geen Neanderthalers meer leven. Dat is waarom de mensheid zich heeft ontwikkeld zoals het zich heeft ontwikkeld (What makes us human)

Bregman laat mooi zien dat er een logische verklaring voor de wereld van nu, maar ook waarom we de nadruk toch op het goede van de mens zouden moeten leggen, niet op het wantrouwen.

Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Rutger Bregman – De meeste mensen deugen (2/7)

Tags

boeken, boeken 2020, boekrecensie, De Correspondent, lezen, Rutger Bregman, themaweek

Een mooi voorbeeld van het beeld dat we al tijden van de mens hebben is het boek Lord of the Flies van William Golding (Wikipedia). Ook ik las het op de middelbare school. Het is verfilmd, velen zullen het gelezen hebben, gezien hebben of in ieder geval van gehoord hebben. Een groep jongens strandt gezamenlijk op een onbewoond eiland. Wat eerst voor de jochies een mooie plek zonder regels lijkt, loopt uit op ruzies, pesterijen en zelfs moord. Het lijkt te bevestigen wat velen denken: als het even tegen zit, komt onze ware aard vanzelf naar boven.

Bregman zocht en vond een waar verhaal dat hierop leek. Het bleek te zijn gebeurd in de Stille Zuidzee. Zes jongens verlieten Tonga op een bootje, leefden achttien maanden op een onbewoond eiland in de buurt voordat ze weer ontdekt werden (Questia). Ze bleken elkaar geholpen te hebben, alle ruzies te hebben opgelost, samen overleefd.

Vele reality-tv-programma’s in de laatste drie decennia doen experimenten met mensen op eilanden, in afgesloten huizen, op welke manier dan ook. En elke keer weer blijkt dat juist het ingrijpen van buitenaf ervoor zorgt dat de deelnemers onderling mot krijgen. Niet omdat de mens per definitie slecht is, maar omdat kijkcijfers hoger zijn wanneer er iets gebeurd, wanneer het misgaat, niet wanneer men netjes voor elkaar zorgt.

Ook hier blijkt dus weer: de mens deugt.

Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Rutger Bregman – De meeste mensen deugen (1/7)

Tags

boeken, boeken 2020, boekrecensie, De Correspondent, lezen, Rutger Bregman, themaweek

Al twintig jaar schrijf ik boekverslagen. Recensies, blogjes, overpeinzingen, maakt niet hoe ze gecategoriseerd worden. Dat begon met een samenvatting van een enkele zin, om te voorkomen dat ik een paar jaar later dezelfde Whodunit zou oppakken en mijn tijd zou verdoen. Dat zijn tegenwoordig blogjes met een kortere of langere mening. En dit jaar voor het eerst een boek dat over meerdere blogjes uitgesmeerd moest worden, gewoon, omdat er te veel gebeurde voor een enkel blogje. En kort daarna voor de tweede keer.

Bregman schreef vorig jaar een bestseller die nu al bij half Nederland in de boekenkast staat, al heb ik mijn twijfel of er ook niet een automatisme meetelt waardoor sommigen zich verplicht voelen het boek te kopen, maar terugdeinzen als ze het daadwerkelijk lezen moeten. En eigenlijk klopt mijn vooroordeel precies bij dit boek. Waarom zou men het niet lezen? Tenslotte, als we de titel geloven, en dat doe ik, deugen de meeste mensen. En dan concludeer ik wel dat het boek zo mooi, zo belangrijk, zo veelzeggend is dat ik er een week over kan en mag bloggen, ga ik in de tweede alinea al zelf de fout in.

Precies dat is wat het boek met je doet. Durf anders te denken. Onze hele maatschappij is ingericht op een bepaald mensbeeld. En dat beeld is gebaseerd op het ogenschijnlijke feit dat de mens slechts een kleine beetje beschaving kent, een vernislaagje, maar als het er op aankomt niets meer is dan een oermens die zijn eigen ik altijd vooropzet, die de survival of the fittest heeft overleefd en weinig sociale gevoelens kent. Maar mocht je het lef hebben om eens iets anders te kijken naar de zaken (en Bregman heeft niet alleen dat lef, hij legt ons uit waarom we dat allemaal zouden moeten doen), mocht je het standpunt innemen dat verreweg de meeste mensen deugen, dan zou de hele wereld er anders uitzien.

Al in het voorwoord komt hij met een mooi voorbeeld. Kort nadat orkaan Kathrina in New Orleans had huisgehouden, overviel paniek de stad. Men zou plunderen, verkrachten, moorden, er waren scherpschutters actief, kortom anarchie, ieder voor zich. Het bleek totaal anders te zitten. Er zijn geen gevallen bekend van verkrachtingen, geen moorden, het plunderen bleek een zoektocht naar voedsel, in samenwerking met de politie. Nog duidelijker: van heinde en verre kwam hulp, velen probeerden de getroffenen te helpen. De mens is veel beter dan het beeld dat groots werd uitgedragen vlak na de ramp.

We zouden ons onderwijs anders inrichten, we kunnen een hele schil controleurs in allerlei rollen uit de samenleving wegsnijden, de pers zou er anders uitzien, we kunnen optimistisch naar de toekomst kijken. Dat is niet eenvoudig, dat kan niet van de een op de andere dag, zelfs niet zodra je het boek uithebt. Dat beeld heeft tijd nodig om in te zinken, maar het zou de wereld een stuk mooier kunnen maken.

Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen

Het alternatieve verhaal van de Regge (Slot)

Tags

Goor, Regge, wandelen

Een korte wandeling, dwars door Goor, precies langs de Regge, zoals die vroeger dwars door ons stadje liep.

Tien punten, de bijbehorende verhalen over Woltertje en Jurriaan stonden de afgelopen week op deze site. De route:

1. Jannink – Textiel 1833
2. Grote Gat 2033
3. Hofkerk 1833
4. Stoet’nbrugge/Centrum 2033
5. Spaanse – Staatse troepen 1833
6. Schoolfeestweide 2033
7. Klokkenstadje 1833
8. Thomas Ainsworth 2033
9. Schild 1833
10. TSB 2033

Themaweek 83: Het alternatieve verhaal van de Regge

Het alternatieve verhaal van de Regge (9 en 10)

Tags

Goor, Regge, wandelen

9.

Hij schiet al flink op, hij is bijna Goor al uit, in de verte ziet hij de weilanden al. Rechts van hem ziet hij het Schild, achter het Java, daar waar het stadhuis staat. Al bijna 200 jaar oud is dat gebouw, hij is er wel eens langs gelopen. Met zijn schaatsen komt hij de heuvel natuurlijk niet op. Het stadhuis heeft wel een beroemde klok, maar het is niet veel meer. Zijn ouders zeggen dat ze het willen slopen, maar Goor heeft geen geld voor een nieuw gebouw. Misschien dat die textielfabriek die er gaat komen er voor zorgt dat het stadje wat rijker wordt, dan kunnen ze vast wel een nieuw stadhuis bouwen. De locatie is wel mooi. Je kunt er best ver kijken, vanaf het Schild. Het is ook een van de oudste plekken van Goor. Ooit lag er een groot kasteel hier, de Regge was dan ook meteen slotgracht. Van hieruit kon je verder Twente in. Goor was een soort van poort voor Twente. Gek was dat. Woltertje kijkt nog even naar het huidige Schild en draait zich om. Hij schaatst terug naar het beginpunt. Het wordt al schemerig, hij moet voor het donker thuis zijn.

10.

Na een tijdje verder peddelen is Jurriaan aangekomen in een nieuwbouwwijk. Die ziet er nog niet zo oud in, hij gokt dat het in de jaren twintig is aangelegd. De straatnamen die hij kan lezen vanaf het water refereren allemaal aan de vroegere textielindustrie. ‘TSB-straat’, ‘Ten Doesschateplein’, ‘Arntzenius Janninkstraat’ en ‘Weefstraat’. Het is een prachtig, ruim aangelegde wijk. Mooie huizen. Ruim, flinke tuinen. Hij kijkt zijn ogen uit. Zijn eigen huis is niet klein, zeker voor Amsterdamse begrippen, maar dit soort huizen zie je alleen in Buitenveldert en Amstelveen, terwijl hier heel normale mensen lijken te wonen. Hij kan hier ook door kleine grachtjes peddelen, die allemaal weer uitkomen in de Regge. Wel leuk, heeft hij een paar extra rondjes om te doen, voordat hij bij het Van Engelenplantsoen weer omdraait en naar het beginpunt terugkeert.

Hij tikt nog een keer op zijn iWatch om een livestream te openen met zijn moeder. Ze is blij dat hij het zo leuk heeft in Goor. Deze wijk kent zij ook nog niet, die is pas aangelegd toen zij al in Amsterdam woonde, rond de tijd dat Jurriaan is geboren. Ze slaat de stream op, zodat ze het vanavond nog even rustig kan bekijken, groet haar zoon en doet de groeten aan haar zus. Hij belooft dat hij ze zal overbrengen en dat hij voorzichtig zal doen op de terugweg. In een enkele middag heeft hij meer over Goor geleerd dan dat hij in een boek had kunnen lezen. En het was nog mooi weer ook, lekker buiten. Hij vindt het stadje leuker dan hij had gedacht…

Themaweek 83: Het alternatieve verhaal van de Regge

Het alternatieve verhaal van de Regge (7 en 8)

Tags

Goor, Regge, wandelen

7.

Woltertje zwaait naar zijn vriend Tonnie. Die woont vlak bij de Regge. Ze hebben thuis een mooie klok aan de muur. Zijn opa was een beroemde klokkenmaker in Goor. Tegenwoordig moet alles textiel worden, maar nog niet zo lang geleden was Goor een klokkenmakersstadje. Uit de hele omgeving kwamen ze naar Goor om klokken en uurwerken te kopen. Vooral de Twentse en Gelderse adel zorgde voor goede klandizie. Nu zijn de Friezen beter in het maken van klokken, via de IJssel komen die ook naar het oosten van het land. Woltertje is wel eens thuis geweest bij Tonnie, aan de muur hing een klok, dat hadden ze thuis niet. Versieringen, gewichten, prachtig hout, Woltertje kon er lang naar kijken. Niet dat hij klok kon kijken, maar het apparaat vond hij prachtig. Hij ziet Tonnie achter zijn huis spelen, hij schaatst gewoon verder. Hij wil niet te laat thuis komen.

8.

Hij moest even bukken, maar de brug heeft hij nu achter zich gelaten. Jurriaan ziet een groot monument links van hem. Hij stopt even en legt zijn board vast bij het aanlegsteigertje. In Goor gebeurde toch nooit wat? Waarom staat hier dan een monument midden op dat grasveld? Alhoewel, gras? Achter het monument ziet hij nog een paar oude stenen, het lijkt wel een begraafplaats. Hij loopt naar het zwarte gevaarte. Thomas Ainsworth, leest hij. Klinkt Engels. Maar er staat ook tekst op in het Frans. Hij zwaait even naar de drone boven zijn hoofd en maakt een selfie terwijl hij naast het ding staat. Even luisteren op zijn app waarom dit ding er staat. Grondlegger van de textielindustrie, belangrijk man voor heel Twente. Ok, het zal. Hij gelooft het wel. Zijn moeder zal hem volgende week vast wel wat meer over die Ainsworth kunnen vertellen.

 

Themaweek 83: Het alternatieve verhaal van de Regge

Het alternatieve verhaal van de Regge (5 en 6)

Tags

Goor, Regge, wandelen

5.

Die gevechten tussen die Spanjaarden en die Staatsen waren vooral hier, wist Woltertje. Zijn grootvader had hem dit verteld, die had het weer van zijn grootvader. En die van nog langer geleden. 1581 was dat blijkbaar, meer dan 250 jaar geleden al. Toen stond hier een windmolen, waar de Staatsen werden teruggejaagd richting de Hofkerk. Goor was in twee delen gespleten. De Spanjaarden op het Schild, de Staatsen bij Huize Scharpenzele, op de weg naar Markelo. Gek eigenlijk, zo groot was Goor toen ook al niet en dan toch zo’n belangrijke plek, waar flink om gevochten werd. Pas dertig jaar later waren de Spanjaarden definitief verdreven. Hun invloed was behoorlijk groot. Na de vrede van Münster in 1648 was Nederland vooral hervormd, maar in Twente bleven veel mensen katholiek. Al stelde dat in Goor niet zo veel voor, pas onder de Fransen kregen ze kans om er openlijk voor uit te komen. Dat is nog helemaal niet zo lang geleden. Hij schaatste snel verder, het ijs was beresterk.

6.

Een stukje verder peddelend kwam Jurriaan ineens bij een groot plein. Dit moest de Schoolfeestweide zijn, daar had zijn moeder zo vaak over verteld. Daar had ze papa ontmoet, tijdens het jaarlijkse feest. Hij keek zo van de zijkant vooral naar een grote parkeerplaats. Aan de overkant wat winkels, rechts het gemeentehuis en het grote gebouw waar hij net langs is gekomen is dus de Reggehof. In zijn oren hoort hij het verhaal over dit plein. Een paar jaar geleden was hier voor de 150^ekeer het School- en Volksfeest gevierd. Via Spotify hoort hij de muziek die daar bij hoort. Klinkt behoorlijk gedateerd, vorige eeuw waarschijnlijk. Maar waarschijnlijk wel gezellig in zo’n grote tent. Volgende week is het weer zo ver, zijn moeder komt hem dan weer ophalen. Samen zullen ze dan naar de kermis gaan en hij mag ook mee naar de tent. Aan de rand van het plein staan al hekken en materiaal waarmee ze die tent gaan opbouwen.

Dat feest schijnt voor de lokale bevolking erg belangrijk te zijn, al sinds eind van de 19^e eeuw wordt het gevierd. Speciaal voor de kinderen die weinig verzuimden op school. Tegenwoordig wordt er flink gedronken, niet door de kinderen natuurlijk, maar wel zoveel dat dat gemeentehuis aan de rand van het plein een doorgang heeft voor vrachtwagens met bier. Het enige gemeentehuis ter wereld. Best bijzonder.

Themaweek 83: Het alternatieve verhaal van de Regge

Het alternatieve verhaal van de Regge (3 en 4)

Tags

Goor, Regge, wandelen

3.

Woltertje heeft de eerste meters geschaatst. Langs het Groote Gat en hij komt nu langs de Stoet’nbrug. Links ziet hij de Kerk. Hij is er regelmatig geweest met zijn ouders. Zijn vader heeft hem wel eens vertelt dat dat stukje het oudste stuk Goor is. Dat ze eeuwen geleden daar voor het eerst bouwden. Hij kan er zich niets bij voorstellen. Hij vindt het al lastig om te bedenken dat de Fransen hier waren. Dat hebben zijn ouders nog meegemaakt, maar hij kan het zich al niet meer voorstellen. Stel je eens voor, een Fransman die over de Bandijk aan komt lopen, richting het centrum. Over de brug waar hij net onderdoor schaatst. Goor was vroeger erg belangrijk, dat heeft Woltertje wel begrepen. De Spanjaarden en de Staatsen vochten er al om. De Pruisen en de Russen verdreven die duvelse Fransen. En het is ook al meer dan 600 jaar geleden dat Goor stadsrechten kreeg. Wat een bijzonder plek om te wonen, Woltertje is er maar trots op.

4.

Jurriaan komt bij de eerste bocht. Het terras van Cafe de Tapperij zit vol. Vroeger was het een bruine kroeg, vertelde zijn tante al, nu met het terras aan het water, is het de drukste horecagelegenheid van Goor. Ook nu klinkt het er weer gezellig. Hij is nog te jong om er te komen, maar hij maakt met zijn GoPro een paar foto’s die hij opslaat in de Cloud zodat hij ze kan terugzien,  zijn moeder reageert vanuit Amsterdam dat ze daar vroeger ook wel eens kwam, leest hij op zijn iWatch.

Bij dat café begint ook het centrum. Een paar decennia terug waren ze nog bang dat het leeg kwam te staan, maar nu zit er horeca, wat traditionele winkels, vele afhaalpunten van webwinkels en een aantal gemeenschapshuizen, plekken waar kunstenaars, scholieren en anderen dagelijks samenkomen en een ieder bijdraagt aan een mooi Goor. Hij is onder de indruk. Morgen maar eens een wandeling maken door het centrum. Bewonderend kijkt hij naar de Stoet’nbrug. Hij weet dat het een replica is, luistert even naar het verhaal op zijn app. Vroeger stond hier de originele brug. Die is in 1916 al weggehaald. En later die eeuw verdween de Regge helemaal uit Goor. Gek, als je nu ziet hoe mooi het is, dat ze dat vroeger niet zagen? Stoete is blijkbaar Twents voor brood. Zou hier vroeger een bakker hebben gezeten?

Themaweek 83: Het alternatieve verhaal van de Regge