Henk Spaan – De kop van Kuijt

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Henk Spaan, lezen, poëzie, voetbal, voetbalpoëzie

Henk Spaan – De kop van Kuijt

Prachtige gedichten vond ik het meestal. Gedragen voorgedragen door Spaan, zijn onderwerp, de voetballer op de voorgrond, Spaan, declamerend er schuin achter. Hij leverde het bewijs dat sport en kunst wel degelijk met elkaar te maken hadden. Dat je ook over voetbal mooie gedichten kon schrijven, die verder gingen dan het goedkope sinterklaasrijm van de meeste voetballiederen.

De bundel ‘Maldini heeft een zus’ was een prachtige aanwinst voor mijn boekenkast, zoals ‘De zoon van Cruijff’ dat al was. Trots liet ik hem ooit al eens signeren. De titel van dit boek stond me tegen. Fan van Kuijt was ik niet. Sterker nog, ik hoorde al vaak signalen die mijn afkeer voor de aanvaller bevestigden. Eerlijk gezegd had ik ook de indruk dat de gedichten in deze bundeling net iets minder waren dan in ‘Maldini’. Vond het op televisie al even iets minder.

Maar ja, jaren later zie je het staan, wil je je collectie compleet hebben, natuurlijk moet ik deze titel dan ook hebben. En omdat een poëziebundel niet al te zwaar is, lees ik die ook meteen even tussendoor. Voor deze bundel koos Spaan vooral internationals. Het risico dat er jaren later een aantal vergeten voetballers tussen staan, is dan niet zo heel groot. Wel krijg je dan het idee dat er een aantal geforceerde keuzes tussen staan. Voetballers waarmee Spaan net iets minder heeft, waardoor de inspiratie dan weer iets minder is, het resultaat navenant. Daardoor is deze bundeling nog steeds de moeite, maar minder dan ‘Cruijff’en ‘Maldini’, zoals Kuijt ook een mindere voetballer is dan de twee legendes.

Hoogtepunt is het ene titelloze gedicht achterin de bundel, een mooie mijmering, niet over een voetballer, wel over voetbal. Mijn favoriet gaat over Rafael van der Vaart, al is het gedicht over Hedwiges Maduro ook mooi.

Citaat: “En altijd als het lente werd / in voorsteden de magnolia’s / hun witte bloesems spuwden / een meimaand van asperges, ham / en jonggehuwden in het / Rijke Rotterdam van / gebraden zuiglam overgoten / met Pauillac // Smulden in Jaffa de jongens / van de straat en van hun / dwangmatig raken van de bal / gevoelig met de hak. (p.17)

Nummer: 19-014
Titel: De kop van Kuijt
Ondertitel: en andere gedichten
Auteur: Henk Spaan
Taal: Nederlands
Jaar: 2006
# Pagina’s: 39 (3142)
Categorie: Poëzie
ISBN: 90-468-0087-3

Meer Spaan op gerbie.nl:
Maldini heeft een zus
Mijn vrouw is weg
Alle dagen voetbal
Nouri de belofte

Elders:
De kop van Kuijt
Scholieren.com

Advertenties

Frank Heinen – De zaak Tom

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Frank Heinen, gesigneerd, lezen

Frank Heinen – De zaak Tom

Wat heb ik een diepe bewondering voor Frank Heinen. Hij schrijft zoveel columns, alsof het geen enkele moeite kost. En dan is de kwaliteit ook nog eens bijzonder hoog, niet ‘even’ een stukje tussendoor tikken, terwijl je als je zijn productie alleen wil volgen al flink wat tijd nodig hebt. Jaloers ben ik gewoon. Als blogger heb je natuurlijk altijd ambitie om een groter publiek te bereiken, over veel onderwerpen mee te mogen praten, terwijl hij dat zonder enig probleem allang doet. En beter.

En dan komt er ook nog eens een roman van hem uit. Wanneer schrijft hij die? De archieven in voor Studio Voetbal, ouwe kranten doorspitten voor zijn vele wielerstukjes, columns voor HP de Tijd, voorlezen en optreden, signeren en dan ook nog tijd maken om een roman te schrijven? Slaapt die man ooit?

Ondertussen ben ik er achter dat hij ook nog eens een aardige man is. Ik hoor het via via, maar sprak hem ooit zelf kort, en hij niet uit beleefdheid, maar gewoon spontaan, liet merken dat hij wel eens een stukje van mij had gelezen. Hoe dan? Spit je dan ook nog eens je Facebook tijdlijn door. Niet zoals een normaal mens doet, scrollend, maar daadwerkelijk met aandacht en de links lezen die je tegenkomt? Die vriendelijke schrijver signeert dan ook nog eens zijn eigen roman op verzoek. En pakt het dan in, brengt het naar het postkantoor en verstuurt het naar een fan. Wat een held.

Dan begin je dus bevooroordeeld. Je gaat er gewoon van uit dat het een debuutroman wordt om u tegen te zeggen. Ook niet eerlijk. Een column is iets anders dan een roman. Mag je meteen meesterwerk verwachten?

De zaak Tom gaat over Bob die zijn broer Tom uit diens zorginstelling weghaalt. Hij vindt dat er niet goed voor hem gezorgd wordt. Maar omdat dat eigenlijk niet mag, je mag niet zelf zo maar de medici passeren, besluit hij om te vertrekken. Weg naar? Niet iedereen is het er mee eens. Het lijkt al snel een ontvoering, de (social) media hebben een gewillig onderwerp.

Al snel was ik geboeid. Zat ik midden in een roadmovie, al was die dan op papier. De film moet gemaakt worden, dat kan haast niet anders. Het sterke is dat je meegesleept wordt en volledig meegaat in het verhaal. Je begrijpt de keuzes van Bob, je staat achter hem. Tegelijkertijd begint de wereld rondom Bob en Tom in opstand te komen. Je snapt het niet, hij heeft toch het beste met iedereen voor? Gaandeweg dwingt Heinen je om toch anders te denken. Niet iedereen kan het mis hebben. Dus ga je ook twijfelen aan Bob. Maar ondertussen zijn de gebeurtenissen, zoals het hoort in een roadmovie, een eigen leven gaan leiden. Onontkoombaar. En net als je denkt te moeten draaien, je je af moet wenden van Bob, gebeurt er zoveel dat je toch weer aan zijn kant komt te staan. Dat je ondanks zijn fouten, weer onvoorwaardelijk achter hem komt te staan.

Heinen heeft dus een geweldig debuut geschreven. Er zal vast het een en ander op aan te merken zijn, maar hij heeft me wel meegesleept in een prachtig verhaal, vol met metaforen voor de hedendaagse tijd, vol met gebeurtenissen waar je de ‘wat als’-vraag keer op keer moet stellen, meeslepend, diep en humoristisch. Ik ben er van overtuigd dat dit nog niet zijn magnus opus is, dat er nog een hele stroom boeken zal verschijnen. Columns en mooie stukjes zullen nog jaren zijn corebusiness blijken, maar dat hij ook een mooie roman in zich heeft, heeft dit debuut bewezen.

Citaat: “Nina heeft al een paar keer geïnformeerd of ze niet moeten stoppen om Tom te laten plassen. Maar hij rijdt maar door, doorkruist Duitsland alsof het een provincie is waar niets van belang te beleven valt. Ze passeren tegen heuvels gekleefde wijngaarden, kilometerslange kettingen van fabrieken, vol pijpen waar gifzwarte wolken uit opstijgen en dan weer tientallen kilometers akkers die kleine dorpjes omringen.” (p.45)

Nummer: 19-016
Titel: De zaak Tom
Auteur: Frank Heinen
Taal: Nederlands
Jaar: 2019
# Pagina’s: 288 (3638)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-94-031-0460-7

Meer:
Heinen op gerbie.nl
Tzum
Hebban
Hp de Tijd
Boekenpodcast

Hendrik Groen – Zolang er leven is

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Hendrik Groen, lezen

Hendrik Groen – Zolang er leven is

Al een tijdje stond deze te lokken op mijn E-reader. Het is deel twee, omdat ik deel een nog niet gelezen had, wilde ik nog niet beginnen met het dagboek van Hendrik. Om diezelfde reden had ik de televisieserie ook langs me heen laten gaan, op een paar korte fragmenten na.

Toch kwam het moment dat ik dit boek het meest interessante vond en verlegen zat om een boek. Ik begreep al snel de populariteit van de serie. Hendrik is een heerlijke cynicus die van binnen uit kan vertellen over de laatste jaren die wel allemaal tegemoet gaan. Waar we met angst naar uitkijken. Even werd er destijds zelfs gedacht dat het een authentiek verhaal was, dat er daadwerkelijk een krasse tachtiger alles had meegemaakt en opgeschreven.

Hendrik weet een groepje gelijkgestemden (Omanido; Oud Maar Niet Dood) om zich heen te verzamelen, samen zijn ze uit op meer inspraak, maar vooral op meer lol in het leven. Dus niet wachten op de dood met een kopje koffie er naast, maar er op uit wanneer het kan. Uit eten op een rustige avond en dan veel plezier maken.

Het format lijkt wel geschreven te zijn met een mogelijke televisieserie in het achterhoofd, de avonturen zijn allemaal hapklare brokken. Licht verteerbaar voor de moderne lezer die het liefst niet al te veel diepgang zoekt. Eigenlijk is dat het enige wat me, na lezing, tegenviel. Er valt zoveel meer te zeggen, het onderwerp leent zich niet alleen voor satire, maar zeker ook voor diepgang. Niet gelukt.

Citaat: “De dood hangt altijd boven onze Oud-maar-niet-dood-club. Met acht leden van dik boven de tachtig mag je, volgens de statistieken, anderhalve begrafenis per jaar verwachten. En het is net als met de bus: hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat hij komt. Wij verdringen de statistieken uit onze gedachten om het leven draaglijk te houden. Oude struisvogels zijn we: allemaal steken we de kop in het zand, terwijl Magere Hein er op zijn dooie gemak tussendoor wandelt met zijn zeis, op zoek naar zijn volgende slachtoffer. Een mooie cartoon kan dat opleveren.” (p.115/279)

Nummer: 19-012
Titel: Zolang er leven is
Ondertitel: Het tweede geheime dagboek van Hendrik Groen, 85 jaar
Auteur: Hendrik Groen
Taal: Nederlands
Jaar: 2016
# Pagina’s: 374 (2715)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-94-023-0527-2

Meer:
Wikipedia
Facebook
Boekbeschrijvingen
Tzum

Diederik Samwel – Blootvoeters en beschuitgras

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Diederik Samwel, lezen, reizen, Suriname, voetbal

Diederik Samwel – Blootvoeters en beschuitgras

Voor Hard Gras schreef hij al eens over het voetbal in Suriname, dit boek dat ik ooit op mijn E-reader zette, bleek een voorganger daarvoor. Ook daarin staat voetbal centraal, al is het meer een kapstok dan een doel.

Het leven in Suriname is boeiend, lang niet altijd makkelijk, maar wel zoals je verwacht. Het leven gaat iets langzamer, tijd is een rekkelijk begrip. Het is iets openlijker corrupter, publieke functies, voorzitters en politici, alles hangt met elkaar samen. Ook het voetbal gaat wat anders. Slechte velden, goede tegenstanders, een competitie die niet helemaal vlekkeloos is georganiseerd, het heeft een hoog kelderklassegehalte, al bestond die term nog niet toen Samwel dit boek schreef.

Toch blijft het hoogtepunt de omgang met de lokale bevolking. Samwel is dan weliswaar buitenstaander, maar hij is geen toerist. Hij woont en werkt er, leert het land beter kennen dan de gemiddelde reiziger en toont interesse in de wereld om hem heen. Vooral zijn teamgenoten in zijn voetbalteam, een eenvoudige ingang in de lokale cultuur, leren hem veel over het land. En juist dat maakt dat dit boek zo interessant is, dat je blijft lezen.

Citaat: “Toen ik hier net was, heb ik tegen hem gezegd dat ik me goed kon voorstellen dat hij een vakbond en een politieke organisatie leidde, maar niet dat hij kon voetballen. Nou, dat heb ik geweten. Ik ben een keer met hem meegegaan, en ik kwam bepaald van een koude kermis thuis. Man, Derby was een hele goede voetballer. Je kon goed zien dat hij vroeger, bij Voorwaarts, hoofdklasse heeft gespeeld.” (p.119/190)

Nummer: 19-011
Titel: Blootvoeters en beschuitgras
Ondertitel: Voetbal, Suriname en Nederland
Auteur: Diederik Samwel
Taal: Nederlands
Jaar: 2002
# Pagina’s: 257 (2341)
Categorie: Reizen
ISBN: 978-94-622-5010-9

Meer:
Arm Suriname (Hard Gras 62)

Hanna Bervoets – Ivanov

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Hanna Bervoets, lezen

Hanna Bervoets – Ivanov

Het tweede digitale boek van de schrijfster. Het eerste was leuk, maar irriteerde me ook. Goed, maar met potentie van veel beter. Tweede kans dus. Het gegeven is weer leuk. Hoe is aids ontstaan? Het lijkt erg veel op een ziekte die bij apen voorkwam. Dus mocht je er in slagen een mens met een aap te kruisen, dan is er een kans dat je een tegengif vindt veel groter. Op het hoogtepunt van de epidemie (of was het de paniek) is er veel interesse voor het onderzoek van tig jaren eerder door de Russische wetenschapper Ivanov.

In New York is er wel een wetenschapper die diens onderzoek kent, verbeteren wil, verder wil gaan. Het zou zo maar kunnen dat dat de Nobelprijs op kan leveren. Of eeuwige hoon, ook de wetenschap is soms net een wedstrijd.

Felix is de Nederlandse student die in NY zijn draai niet kan vinden. Sociaal onhandig, op zoek naar de zin van het leven, maar concreter ook de juiste studie en nieuwe vrienden. Felix treft dankzij een medestudente Helena, de wetenschapper die geen funding meer heeft, maar wel door wil gaan met haar onderzoek.

Beter dan in het vorige boek dat ik van Bervoets las, zijn de tijdwisselingen in deze roman een versterking van het verhaal. Het blijft boeiend om continu geconfronteerd te worden met menselijke tekortkomingen, maar tegelijkertijd je zo in te leven dat je echt moet nadenken wat Bervoets nou verzonnen heeft en wat er waar zou kunnen zijn.

Goed verhaal, leuke what-if, boeiende karakters. Compliment voor Bervoets.

Citaat: “Nog erger dan iets verprutsen is een applaus dat verraadt dat men gelooft dat je met verprutsen op de toppen van je kunnen zit.”(200/981)

Nummer: 19-010
Titel: Ivanov
Auteur: Hanna Bervoets
Taal: Nederlands
Jaar: 2016
# Pagina’s: 320 (2084)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-90-254-4645-1

Meer:
Scholieren
Tzum
Hebban
Volkskrant
Alles wat er was

Stephen Fry – More fool me

Tags

biografie, boeken, boeken 2019, boekrecensie, gesigneerd, lezen, Stephen Fry

Stephen Fry – More fool me

Het eerste deel van zijn memoires las ik al heel lang geleden (Moab is my washpot). Wat bleef hangen was dat de fantastische schrijver, de geweldige acteur, de briljante komiek, de eloquente presentator en de sympathieke mediapersoonlijkheid helemaal niet zo aardig was als hij leek. Respect voor zijn openheid, maar wil ik daadwerkelijk weten welk ettertje hij vroeger was?

Deel twee stond dus al jaren in de kast, nooit aan begonnen. Kill your darlings, maar waarom zou je? Deel drie wilde ik niet eens aanschaffen, ware het niet dat ik die in de Ramsj tegenkwam en dan ook nog eens gesigneerd. En dan moet ik, gevolg gevend aan mijn eigen themajaar van gesigneerde boeken, er toch maar weer aan geloven.

Het ergste vrezend, gaf de allereerste regel mij al meteen een glimlach. “There is nothing very appealing about showbusiness memoirs”. Tergend eerlijk, wil ik wel verder lezen? Maar al snel hakt hij het hele genre aan mootjes, om vervolgens precies dat te doen wat hij zo erg vond. Rebels, grappig, eloquent. Zoals men Fry kent.

En dus vind ik na een paar hoofdstukken dat het helemaal geen straf is om dit te mogen lezen. Soms weer pijnlijk eerlijk, openhartig voorbij elke grens, maar hoe dan ook: geen doorsnee autobiografie. Zijn wereldbeeld klopt, hij heeft een mening, kan die onderbouwen en heeft geen angst om er voor uit te komen, deze te verdedigen.

En dan besluit hij halverwege, alsof het hem aan tijd ontbrak om fatsoenlijk te redigeren, om ineens zijn dagboek integraal in dit boek op te nemen. En zo lezen we over zijn extreme cocaïneverslaving, over het vervelende gedrag dat daarbij hoort, over wat er allemaal mis kan gaan in showbizland, kortom een saai verhaal dat in een enkel hoofdstuk samengevat had kunnen worden. Een kwart van dit stuk was de afgelopen bovengrens, tien procent was genoeg geweest. En dan was deel drie van zijn reeks memoires wel geslaagd geweest. Dan was ik nieuwsgierig geworden naar deel twee, had ik deel vier (tegen de tijd dat die uitkomt) waarschijnlijk ook wel aangeschaft.

Ergens blijft het zonde dat een schrijver die vier prachtige romans heeft geproduceerd zijn tijd verdoet met een reeks memoires, die an sich nog steeds interessanter zijn dan hele genres die ik niet eens wil lezen, maar waarvan je vermoedt dat wanneer ook maar de helft van de tijd besteed was aan een nieuwe roman, er zonder twijfel een meesterwerk zou zijn uitgerold.

Citaat: “Religionists from pulpits and evangelical TV stations announced that this was all God’s punishment for the perverted vice of homosexuality, quite failing to explain why this vengeful deity had no interest in visiting plagues and agonized death upon child rapists, torturers, murderers, those who neat up old women for their pension money (or indeed those cheating, thieving, adulterous and hypocritical clerics and preachers who pop up on the news from time to time weeping the repentance), reserving this uniquely foul pestilence only for men who choose to go to bed with each other and addicts careless in the use of syringes.” (p.95)

Nummer: 19-013
Titel: More fool me
Auteur: Stephen Fry
Taal: Engels UK
Jaar: 2014
# Pagina’s: 388 (3103)
Categorie: Biografie
ISBN: 978-0-718-18088-1

Meer:
Moab is my washpot
Rescuing the spectacled bear
The stars’ tennis balls
In America

Takis Würger – Stella

Tags

Berlijn, boeken, boeken 2019, boekrecensie, lezen, Takis Würger, Tweede Wereldoorlog

Takis Würger – Stella

Een boek dat spraakmakend is, altijd leuk. In Duitsland waren de recensenten vernietigend, maar wanneer je kijk naar de doorsnee lezer, dan zie je dat het goed tot zeer goed wordt ontvangen. Kan een enkel boek dat waarmaken? Het blijkt. Waar ligt de waarheid? In het midden, of heeft een groep het boek niet begrepen? Maar een manier om er achter te komen, zelf lezen dus. Gelukkig kreeg ik die kans via Hebban.

Het dilemma wordt op de achterzijde al uitgelegd, een duidelijk gegeven voor een roman. Een liefdesroman, in Berlijn 1942. De jonge Zwitser, van goede komaf, was gefascineerd door de stad en reist er naar toe. Ook best een vreemde uitgangssituatie natuurlijk, aangezien heel Europa ondertussen best wist wat er gebeurt in Duitsland. En om nou van het enige land dat geen directe partij is naar de veroorzaker van de oorlog te reizen, klinkt niet echt logisch.

Friedrich komt aan in Berlijn en valt meteen voor de mysterieuze Kristin. Hun relatie is vreemd, elke nacht gaat zij naar huis, overdag bezoekt zij hem in zijn hotel. Maar het gaat er uiteindelijk om wat ze tussendoor doet.

Kristin blijkt te liegen. Ze heet eigenlijk Stella, is van joodse komaf en bluft zich door het Berlijnse leven. Dat is niet eenvoudig. En ten koste van wat? De waarheid? Het is niet de enige leugen. Om te overleven moet Stella andere joden verraden. Ze is dus informant van de Duitsers. Friedrich weet niet wat hij moet doen, maar is hopeloos verliefd en kan dus niets anders doen dan blijven hangen in Berlijn en wachten wat er gebeurt, zij bepaalt de toekomst, niet hij. Halfslachtig stelt hij nog wel voor om naar Zwitserland te verhuizen, hij heeft een paspoort tenslotte. Het lukt niet. Want hoe langer het duurt, hoe meer het er op lijkt dat Stella bewust kiest voor dit leven. Is het wel noodzaak? Overlevingsdrang?

Würger heeft een bestaand verhaal gefictionaliseerd. Stella blijkt te hebben bestaan, na de oorlog is ze veroordeeld voor verraad. Het mooie van het boek is dat er eigenlijk weinig direct bewijs is dat ze een verraadster is, er zijn wel aanwijzingen, de logica stuurt je gedachten in een bepaalde richting, een overeenkomst met mijn favoriete oorlogsboek als tiener: De donkere kamer van Damocles. Maar door vooral door de ogen van Friedrich kijkend, moet je zelf je conclusies trekken, ongetwijfeld gevolgd door de vraag: wat zou ik doen?

Dat is meteen het sterke punt van het boek, het succes van Het Diner in een historische setting. Mensen zijn vaak niet de helden die ze zelf wel denken te zijn. De enthousiaste reacties lees ik vaker wanneer het boek gebaseerd is op de waarheid. True life stories. Voor mij geen aanbeveling, heb ik eerder over geblogd. Waarom zou je de waarheid een goed verhaal in de weg laten zitten. In dit geval zijn de erven van Stella zo boos dat er een hoop ophef ontstond toen het boek verscheen. Wordt iemand met terugwerkende kracht zwart gemaakt of is het een roman gebaseerd op de waarheid? Kan het ook allebei? Door de naam niet te veranderen en ook nog eens stukken uit procesverbalen uit het archief op te diepen, kiest Würger blijkbaar bewust voor de controverse. En dat is in mijn ogen een zwaktebod. Hij kan een mooi verhaal schrijven, daar heb ik geen twijfel over, maar is de ophef nodig of was het boek goed genoeg om zichzelf te verkopen, we zullen het nooit weten.

Citaat: “Een bewaker wilde mijn papieren zien en salueerde toen ik hem mijn Zwitserse paspoort gaf. Dat kwam vaker voor. Veel Duitsers wisten niet goed waar ze met mij aan toe waren, en aangezien het in die dagen een leven kon kosten als je de verkeerde persoon ergerde, beschermden mannen in uniform zich vaak door onderdanigheid.” (p.130)

Nummer: 19-027
Titel: Stella
Auteur: Takis Würger
Taal: Nederlands (Duits)
Jaar: 2019
# Pagina’s: 190 (5958)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-90-5672-623-2

Meer:
Weltbild
SudDeutsche
SWR
Tzum
Volkskrant

Hard Gras 124 – Ten Hag? Niks mis mee

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, Hard Gras, lezen, voetbal, voetbalboek

Hard Gras 124 – Ten Hag? Niks mis mee

Toen de Telegraaf nog dagelijks aan de stoelpoten zaagde, toen Derksen nog twee keer per week over een Twents boertje met een hese stem geintjes maakte, toen schreef Sam Planting zijn verhaal over Ten Hag. Hard Gras bedacht zich geen moment en maakte er het coververhaal van. Niks mis mee, dat hebben we de afgelopen maanden gezien. Niet alleen statistieken, maar gewoon een goed verhaal waarin keihard wordt aangetoond dat Ten Hag bij Ajax goed bezig is.

Het verhaal van Zeger van Heerwaarden over te jong scouten zou wat mij betreft verplichte literatuur moeten zijn op elke trainerscursus, maar zeker voor de KNVB. Plezier in de sport zou altijd voorop moeten staan, ik roep het al jaren.

Erik Brouwer doet weer grondig werk, ditmaal over het Deense fenomeen Preben Elkjaer Larsen. Prachtige voetballer, fascinerende persoonlijkheid, hoge pieken, diepe dalen, dankbaar onderwerp voor een boeiend verhaal.

Het verhaal over voetbal via een toetsenbord gaat langs me heen. Generatiekloof. Ik weet dat het bestaat. Ik weet dat velen er door geboeid worden. Ik weet dat er op YouTube hele wedstrijden te zien zijn die vanachter een scherm worden gespeeld. Maar begrijpen, nee. Ik ben niet wereldvreemd, ik heb genoeg spelletjes gespeeld, maar het serieus nemen? Willem Dieleman mag er over schrijven.

Citaat: “Niemand kijkt meer op zijn telefoon. Hij heeft de lach aan zijn kont hangen en zijn timing is perfect. Soms klinkt hij war schor. Preben rookte lange tijd zelfs tijdens de warming-up. Na het eindsignaal friste hij zijn sigaretten uit zijn zak. Soms pafte hij er twee of drie achter elkaar.” (p.47)

Nummer: 19-008
Titel: Hard Gras 124
Ondertitel: Ten Hag? Niks mis mee
Auteur: Diversen (Sam Planting, Zeger van Heerwaarden, Gerrit Janssens, Erik Brouwer, Nachoem M. Wijnberg, Tan Tunali, Willem Dieleman en Koen van Wichelen)
Taal: Nederlands
Jaar: 2019
# Pagina’s: 119 (1572)
Categorie: Voetbal
ISBN: 978-90-263-4742-9

Meer:
123 122 121 120 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 1

Menno Pot – De derby

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, derby, lezen, Menno Pot, voetbal, voetbalboek

Menno Pot – De derby

Een mooi gegeven in het voetbal. Twee teams uit dezelfde stad (streek, provincie) spelen tegen elkaar. De Derby. Supporters beschouwen het als de belangrijkste wedstrijd van het jaar. Een verloren seizoen kan in een enkele wedstrijd worden goedgemaakt. Een kampioenschap kan zijn glans verliezen. De mooiste is River – Boca, de fanatiekste Celtic – Rangers, de meest gepassioneerde in Belgrado. Voor dit boek beschrijft Menno Pot de belangrijkste Nederlandse Derby’s. Zijn handtekening is een bijzondere, mijn exemplaar is daardoor uniek. De eerste krabbel die hij zette als vader. Niet lang daarvoor had ik zelf de eer, ik kon me goed voorstellen dat hij even geen tijd had voor merchandise. Dus stuurde ik hem een berichtje dat er geen enkele haast achter zat. Hij stuurde het boek toch nog vrij snel, al had ik gelijk. Pas negen jaar later las ik het. Onterecht, want ik ben best een fan van het werk van Menno. Vooral zijn columns en zijn eerste boek waardeer ik ten zeerste.

Ergens moet ik toch gevoeld hebben dat dit boek mij zou tegenvallen. Want ook al lees ik graag over randverschijnselen, die bij derby’s vaak de hoofdzaak lijken te zijn, toch vermoedde ik blijkbaar dat dat niet perse automatisch leidt tot een goed boek.

Lezende werd mijn vooroordeel bevestigd. Prachtige persoonlijke herinneringen en mooie boeiende observaties worden afgewisseld met droge stukjes deskresearch, over derby’s die meer aandacht hadden verdiend, maar waarvoor blijkbaar geen tijd, budget of zelfs motivatie was. Het boek kwam uit in het kader van de Nationale Voetbalbibliotheek. Voor mijn gevoel is het geschreven in opdracht. En dat is niet de beste uitgangsituatie, het boek moet af, er is een deadline, dan maar een avondje wikipedia en fanblogs afstruinen en ook de laatste verhalen zijn klaar.

Maar alleen die kritische noot doet het boek geen recht. Want Pot kan goed schrijven en heeft er een aantal erg mooie stukken in verwerkt. Zo is zijn eigen persoonlijke ervaring als aanvoerder van Joure A2 terecht het openingsverhaal. Niet alleen is het mooi, het is ook erg eerlijk, met zelfspot, maar ook met passie geschreven. Het geeft de betrokkenheid van de schrijver goed aan. De inleiding over derby’s elders, daarna de polderderby’s is te lang, maar noodzakelijk. Broodnodige duiding voor je verder leest. In mijn beleving hadden de hoofdstukken over NAC-Willem II en Vitesse-NEC uitgebreider gekund, misschien wel gemoeten. Leuk dat de Katwijkse derby een eigen hoofdstuk verdient, al had de Twentse derby, een wedstrijd met niet al te veel historie, zeker op moment van schrijven, wel kunnen sneuvelen, niet de moeite waard.

Al met al, leuk boekje, maar had meer ingezeten. Mijn voordeel van de twijfel gaat naar Menno, mijn blaam richting uitgever, maar misschien zie ik het wel helemaal verkeerd.

Citaat: “Het contrast met Cambuur is groot. Cambuur is de club van Leeuwarden, een stad met een scherpere rand dan niet-Friezen geneigd zijn te denken. De aanhang is ook een stadse aanhang: kritisch, sarcastisch soms, compleet met een gewelddadige harde kern. Van Friesland voelen sommige Leeuwarders, en zeker veel Cambuur-fanatici, zich cultureel gezien geen deel.” (p.99)

Nummer: 19-007
Titel: De derby
Auteur: Menno Pot
Taal: Nederlands
Jaar: 2008
# Pagina’s: 176 (1453)
Categorie: Voetbal
ISBN: 978-90-77740-32-3

Meer op gerbie.nl:
Vak 127
Wenen van geluk
Mijn Johan Cruijff

Meer Menno:
Menno Pot
Twitter
Wikipedia

Tomas Gonzalez – Ontij

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, lezen, Tomas Gonzalez

Tomas Gonzalez – Ontij

Aangezien ik vele Zuid-Amerikaanse schrijvers in mijn lijstje favorieten heb staan, leek het me erg leuk om deze schrijver te leren kennen. Het gegeven van de vader die zijn tweeling met harde hand groot krijgt, is ook niet verkeerd. Dat het dan ook nog eens speelt aan de Caribische kust van Colombia, alleen maar bonus.

Het boek duurt 26 uur. Ongeveer. Laat het een paar minuten meer zijn. Het geeft aan dat het een bijzondere dag is, dat de dag symbolisch is, staat voor een leven. Tenminste, dat neem ik aan. Door flashbacks en herinneringen krijg je een beter beeld van de hoofdpersonen. Twaalf regels op de achterflap vatten het boek samen. Al snel heb ik door dat ik daardoor het plot ook al heb gevonden. Daar zal het dus ook niet om gaan.

Blijft over de stijl. Een mooi verhaal vertellen, mooie zinnen bouwen. Daarmee heb ik het sterkste punt van het boek gevonden. Het is een mooi verhaal, het wordt mooi verteld. Alleen, ik had op meer gehoopt. Spanning, diepgang, meeslependheid. Ik vond het niet.

De vader is een klootzak in de ogen van zijn tweeling, daar draait het hele boek om. Een vistripje van meer dan een dag confronteert ze meerdere keren met elkaar. Als er wat misgaat, leer je de gedachten van een van de drie steeds beter begrijpen. Leuk allemaal, maar het kabbelt me te veel. Geen woordgrap bedoeld overigens.

De nevenpersonen praten vanuit de eerste persoon, waardoor ze zichzelf in de eerste of tweede regel van de alinea moeten voorstellen, een gekunstelde constructie. Het verhaal kent geen enkele verrassing. Ik zie een mooie verfilming, met vele schitterende beelden, prachtige sfeervolle muziek op de achtergrond, maar geen verhaal waarin je kunt duiken, waar je de wereld om je heen kan vergeten. Jammer.

Citaat: “Streng oordelen over zijn zoons is evenwel een gewoonte, bijna een hobby voor hem geworden en wat de waarheid is kan hem niet meer schelen. Dat ze volgens hem op hun zesentwintigste nog niet zelfstandig zijn geeft hem carte blanche.” (p.144)

Nummer: 19-009
Titel: Ontij (Temporal)
Auteur: Tomas Gonzalez
Taal: Nederlands (Spaans)
Jaar: 2019 (2013)
# Pagina’s: 192 (1764)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-90-254-5115-8

Meer:
Hanta
Alles over boeken en schrijvers
Hebban
Goodreads
Wikipedia

De Muur 63 – De stambomen van het profpeloton

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, De Muur, lezen, wielerboek, wielrennen

De Muur 63 – De stambomen van het profpeloton

Schitterende voorkant, een foto van opa Poulidor met kleinzoon Mathieu. Alsof de redactie voorzag wat een memorabel voorjaar de nieuwste held van het Nederlands wielrennen zou gaan rijden. Het kan niet uitgesloten worden. Het winterthemanummer is duidelijk: Stambomen. Welke wielrenner is zo goed omdat zijn vader dat ook was. Wagendorp begint zijn onderzoek en deelt al snel opdrachten uit aan andere schrijvers, hij bepaalt de regels. Alleen een vader en zoon is niet genoeg, twee broers ook niet. En de termen ‘nature’ en ‘nurture’ vallen voor het eerst. Is de zoon zo goed omdat hij de genen van zijn vader heeft of is hij goed geworden omdat hij als jochie al mee mocht naar de koers, al kon fietsen voordat hij kon lopen? Interessante discussie.

De heer Heinen neemt de opdracht uiterst serieus en doet grondig onderzoek, het aantal voetnoten is indrukwekkend, sommige zijn bijna eigen verhalen. De terzijdes in zijn verhaal maken het boeiend, het verhaal is indrukwekkend. Maar is het ook baanbrekend? Hebben we een conclusie?

Peter Ouwerkerk mocht op zoek naar de Van der Poulidors. De twee heren op de voorkant van deze uitgave, waarbij schoonzoon/vader Adri (niet op de foto) nog altijd de meest succesvolle is op dit moment, al lijkt Mathieu beide voorvaderen (en zijn broer) in de schaduw te gaan zetten.

Daarna mooie verhalen van Dominique Elshout (Van Est), Wiep Idzenga (Petterson), Ruurd Edens (Laverde) en Rik Vanwalleghem (Buysse) voordat Nando Boers mag afsluiten met Tom Stamsnijder.

Weer een pareltje in mijn boekenkast, weer prachtige geschiedenissen en als extra bonus de mooi vormgegeven stambomen van tientallen wielerfamilies.

Citaat: “Met wielerdynastieën gaat het blijkbaar zoals met elke (vooral ook vorstelijke) stamboom: bij elke volgende generatie treedt genetische verwatering op, de erfelijke spoeling wordt almaar dunner, tot men terugzakt tot het niveau van de doodgewone sterveling.” (p.145)

Nummer: 19-004
Titel: De Muur 63
Ondertitel: De stambomen van het profpeloton
Auteur: Diversen (Bert Wagendorp, Frank Heinen, Peter Ouwerkerk, Dominique Elschot, Wiep Idzenga, Ruurd Edens, Rik Vanwalleghem, Nando Boers)
Taal: Nederlands
Jaar: 2019
# Pagina’s: 172 (853)
Categorie: Wielrennen
ISBN: 978-94-623-1038-4

Meer:
62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 (2e x)

David Endt – Ajax-zielen

Tags

Ajax, boeken, boeken 2019, boekrecensie, David Endt, lezen, voetbal, voetbalboek

David Endt – Ajax-zielen

32 mooie stukjes over Ajacieden, geschreven door de man die ze allemaal langs zag komen. Die jarenlang het geweten van de club was. Die op een vreemde manier buiten de deur werd gewerkt, maar dit niet bepalend liet zijn voor zijn clubliefde. De man die ooit naast me in de auto zat, die elke keer weer de tijd neemt om een boek te signeren, wat bij hem meer is dan alleen een krabbel zetten.

Netjes op alfabet, van Gert Bals tot Rob de Wit. Niet het aantal jaren of het aantal wedstrijden is bepalend of je een echte Ajax-ziel bent/hebt, maar het gevoel dat daarbij hoort. Het gevoel dat in het moderne voetbal steeds meer buitenboord wordt gezet. Het gevoel dat Endt heeft bij sommigen, minder bij anderen.

Zonder uitzonderingen weet hij de 32 Ajacieden mooi te portretteren, hij weet in mooie bewoordingen elk onderwerp goed te belichten, elk stukje is zo mooi dat ze zonder uitzondering zouden kunnen dienen als de basis voor hun obituary, tegen de tijd dat het zover is.

Endt heeft een jaloersmakend mooie pen en is daarnaast ook nog eens sympathieke voetballiefhebber met een romantische ziel, een zeldzaamheid tegenwoordig.

Hoogtepunten in deze bundeling: Jari Litmanen, Stanley Menzo, Bennie Muller, Simon Tahamata en Frank Rijkaard.

Citaat: “Dit is wat blijft: onuitwisbaar swingend stoer rijzen de Hulshoff-jaren op uit de Gouden Tijd. Een adelaar stijgt op, ogen zoeken en vinden het ideale raakpunt in de bal, het voorhoofd slaat en plaatst het leer naar waar hij wil. De aanvaller knievalt en hoofdbuigt. Voor de Koning der Strafschopgebieden.” (p.52)

Nummer: 19-005
Titel: Ajax-Zielen
Ondertitel: 32 lyrische portretten
Auteur: David Endt
Taal: Nederlands
Jaar: 2003
# Pagina’s: 136 (989)
Categorie: Voetbal
ISBN: 90-204-0717-1

Meer:
Gloria Victoria
Twitter
Wikipedia

A.L. Snijders – Wapenbroeders

Tags

A.L.Snijders, boeken, boeken 2019, boekrecensie, lezen, zkv

A.L. Snijders – Wapenbroeders

Negen van de tien mensen zouden een willekeurige ontmoeting of observatie negeren of vergeten. A.L. Snijders weet er een verhaal uit te maken. Weliswaar een Zeer Kort Verhaal, maar als de uitvinder en ongekroonde koning van het genre ZKV, is hij erg goed in schrijven over dingen die ‘men’ normaal niet vermeldenswaardig vinden.

Het mooie van de goede man is dat hij die verhalen ook nog eens prachtig kan voordragen. Niet gehinderd door enige vorm van stress, zonder een vloeiende stijl, is hij een eersterangs performer, een die ik al meerdere keren mocht zien optreden. Onlangs in Diepenheim tijdens de Boekenweek was hij weer in topvorm, meteen voor mij een gelegenheid om weer een boek te laten signeren.

Wapenbroeders las ik aan het begin van dit jaar. Het is de verzameling van ZKV’s uit het jaar 2012. In wijnjaren zou je zeggen: niet het beste jaar. Deze bundeling, bijna als dagboek samengesteld, geeft wel heel veel citaten. Snijders leest veel, komt veel interessante denkers tegen, gebruikt de bewuste passage, soms met een korte inleiding waarom hij het boeiend vindt, maar dat is het dan ook. En dat is best jammer, want zijn ‘eigen’ ZKV’s zijn veel interessanter om te lezen, maar dat zou dan voor dit bewuste kalenderjaar een te dunne compilatie opleveren.

Wat niet wil zeggen dat ik me met tegenzin, of met moeite, door dit boek heb geworsteld, absoluut niet; wel dat ik de ZKV’s die geheel uit zijn eigen brein komen, interessanter vindt. Maar om tot die conclusie te kunnen komen, moest ik wel eerst dit boek lezen.

Citaat: “Ik zeg: ‘Aan uw gedrag zie ik dat u mij kent, maar ik zou niet op wederzijdsheid vertrouwen; ook als u gisteren nog aan de deur was, is dat geen garantie voor herkenning vandaag.’
Hij zegt iets terug terwijl hij zich zonder haast ontdoet van helm en zonnebril.” (p.168)

Nummer: 19-006
Titel: Wapenbroeders
Auteur: A.L. Snijders
Taal: Nederlands
Jaar: 2013
# Pagina’s: 288 (1277)
Categorie: Zkv
ISBN: 978-90-72603-28-9

Meer:
Een handige dromer
Het uur van de wolf (documentaire)
Een handige dromer uitgelegd (YouTube)
Wikipedia
Schrijversinfo
‘goed volk’ voorgelezen

Herman Koch – De ideale schoonzoon

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, column, gesigneerd, Herman Koch, lezen

Herman Koch – De ideale schoonzoon

Natuurlijk was het dankzij Jiskefet dat ik Koch ging lezen. En hij had mij al vrij snel gewonnen met zijn boek over het Montessorionderwijs. Dus bij zijn doorbraak ‘Het Diner’ was hij al een gevestigde naam op mijn boekenplank, al van voor mijn blog dus.

En toen gebeurde er iets geks. Het vertrouwen dat Koch een goed boek schrijft is gebleven, blind kocht ik nieuwe titels. Maar lezen deed ik bijna niet meer. Het zomerhuis was leuk, maar een overduidelijke opvolger van de bestseller. Voor mijn gevoel was de urgentie verdwenen. Ook al vond ik hem een sympathieke, aardige man (sprak hem een aantal keren na optredens), ook al leken zijn boeken me goed, ik was op zoek naar wat nieuws en dat was niet Koch.

Dus was het thema van 2019 wel een mooie reden om weer eens een Koch uit de kast te trekken. Columns deze keer, waar ik er ooit wel een enkele van gelezen had, op vakantie, wanneer je bladen onder ogen krijgt die je normaal gesproken negeert, de Esta dus. En deze columns werden gebundeld.

Het leuke van een column is dat de schrijver zelf bepaalt waar het over gaat. In een roman zit je al snel vast in het verhaal, binnen het thema, zijweggetjes komen dan al snel geforceerd over. Een column heeft dat probleem niet. De vorige was af, nu kan het over het volgende onderwerp gaan. En Koch gebruikt die ruimte, hij komt terug op onderwerpen waarover hij nog wat te melden heeft, maar stapt net zo eenvoudig door naar een volgend hekel punt.

Een verzameling columns moet je dan ook nooit na elkaar lezen, maar gefaseerd, zoals ze ook eigenlijk bedoeld zijn. En dan zie je dat Koch goed in het leven staat, duidelijke meningen heeft, oog voor detail en het allemaal mooi kan verwoorden. Dus is hij een goede columnist. Misschien toch ook maar weer eens een roman lezen. Heb er nog meerdere klaar staan.

Citaat: “Wat wij in een stad als Madrid doen is vrij simpel. Het lijkt sterk op wat we in andere steden doen. We verlaten het hotel en beginnen te lopen. Min of meer in de richting van het centrum. Min of meer, omdat we al in het centrum zijn. Na honderd meter gaan we een café binnen om te ontbijten. We hebben dan al twee kranten gekocht: de gewone krant voor ons, en de dagelijkse sportkrant voor P. En voor mij.” (p.167)

Nummer: 19-003
Titel: De ideale schoonzoon
Auteur: Herman Koch
Taal: Nederlands
Jaar: 2010
# Pagina’s: 232 (681)
Categorie: Columns
ISBN: 978-90-414-1648-3

Meer Koch op Gerbie.nl:
Red ons Maria Montanelli
Het Diner
Dingetje
Odessa Star
Zomerhuis met zwembad
Makkelijk leven

Kees Torn & Matthias Giesen – Gekke ventjes

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, cabaret, gesigneerd, Kees Torn, lezen, taalkunstenaar

Kees Torn & Matthias Giesen – Gekke ventjes

Teksten van Torn, cartoons van Giesen. En ook al vind ik de cartoons echt leuk, het gaat natuurlijk om de teksten van deze taalvirtuoos. De enige waardige opvolger van Drs. P. Torn durft de tijd te nemen om een lied te schrijven. Jaren indien nodig, want de tekst is pas af als hij perfect is. En als het dan wat langer duurt om een show bij elkaar te schrijven, dan moet dat maar.

Zijn vondsten zijn geweldig, zijn humor droog, zijn inzichten mooi. Ik ben een echte fan, ben dan ook erg trots dat hij dit boekje voor me wilde signeren.

Citaat: “Examenkoorts / De eindexamenkandidaat, door zenuwen verzwakt, zocht in de kroeg zijn toeverlaat, en is daardoorgezakt.” (p.58)

Nummer: 19-002
Titel: Gekke ventjes
Auteur: Kees Torn & Matthias Giesen
Taal: Nederlands
Jaar: 1996
# Pagina’s: 72 (449)
Categorie: Cabaret
ISBN: 90-6806-255-7

Meer:
Kees Torn
Cabaret.nl
Schrijversinfo
Wikipedia
Buis en haard

Meer Torn op gerbie.nl:
Als bergen bergen..
Verdient meer publiek
Kees Torn

Joseph Oubelkas – 400 brieven van mijn moeder

Tags

boeken, boeken 2019, boekrecensie, gesigneerd, gevangenis, Joseph Oubelkas, lezen, Marokko

Joseph Oubelkas – 400 brieven van mijn moeder

Een goede spreker. Meer dan een goede spreker. Al is dat ook wel mogelijk met een verhaal als het zijne. Op zijn 24e werd Oubelkas in Marokko opgepakt en zonder enig bewijs veroordeeld. Leek het eerst nog een gerechtelijke dwaling die snel rechtgezet zou worden, al snel blijkt dat het de autoriteiten helemaal niets interesseert dat er een Nederlandse jongen onschuldig vast zit.

Hij gaat dus maar schrijven. In zijn dagboek, maar ook via de post met vrienden, bekenden, maar vooral met zijn moeder die blind vertrouwen heeft dat haar zoon er beter uit gaat komen. Haar vertrouwen is groot en helpt hem door moeilijke momenten, want daar zijn er natuurlijk meer dan genoeg van.

Na vele jaren en diplomatieke hulp, juridische bijstand, maar vooral veel positief gedrag, komt Joseph vrij. 1637 dagen onterecht vastgezeten. Terug in Nederland is zijn leven compleet veranderd. Hij is zelf ook een ander persoon geworden. Hij schrijft dit boek en wordt een veelgevraagd spreker. Want overal iets positiefs uithalen is niet eenvoudig voor velen, maar nadat je het verhaal van deze jongeman hebt gehoord, kun je niet anders dan je eigen ellende relativeren.

Twee jaar geleden sprak hij onze studenten toe, de kerstafsluiting. Na de tijd kregen wij zijn boek, de kans om het te laten signeren. Wat mij het meest verbaasde was dat dit boek, 16e druk volgens de stikker, langs me heen was gegaan. Ik lees fanatiek kranten, ik volg het nieuws, kom geregeld in boekhandels, maar ook voor mij was het verhaal nieuw. Zal ongetwijfeld aan mij liggen, maar bijzonder is het wel.

Nadat ik het thema van het jaar had gekozen, wist ik welk boek ik als eerste zou gaan lezen. Weer was ik snel onder de indruk. Hoe kun je zo positief blijven, nadat je zo veel onrecht is aangedaan? Hoe kun je onder dergelijke bizar slechte omstandigheden, zingeving geven aan je (onterechte) straf? Hoe kun je zuiver op de graat blijven, omringd door corruptie? Diepe bewondering heb ik voor de jongeman.

Meteen het lastigste punt: maakt het verhaal automatisch een goed boek? In mijn ogen niet. Het verhaal is goed. Zijn intentie ook. Maar een dagboek gaat per definitie vervelen. Natuurlijk is er flink geredigeerd, maar ik denk dat het boek beter was geweest wanneer het nog eens honderd bladzijden korter was geweest. Maar het zou ook kunnen dat het aan mij ligt, het ‘waargebeurd’ genre dat door zovelen, ook in mijn directe omgeving, een extra dimensie geeft aan elk boek, terwijl ik juist een kritische lezer ben die graag een goed verhaal wil lezen, waarbij het waarheidsgehalte niet per definitie relevant is voor de waardering die ik voor een boek heb.

Citaat: “En wanneer de rechter weet dat de advocaat die jouw pleidooi houdt, goed betaald krijgt en hijzelf nul op het rekest krijgt, dan zal hij extra wrang reageren. De rechter moet natuurlijk wel zijn levensstijl met zijn auto’s, huizen en familie kunnen blijven onderhouden. Hij dacht bij het zien van jou in de rechtszaal goed bij te kunnen verdienen, omdat je uit Nederland komt. Als hij dan geen stuiver krijgt, is het simpel; hij vraagt aan de advocaat of hij uitgepraat is, hij vraagt aan jou of je uitgepraat bent en zegt vervolgens: ‘Ja? Ja? Klaar? Oke, tien jaar voor de verdachte! Tot ziens. Volgende verdachte!” En jij kan niets doen.” (p.89)

Nummer: 19-001
Titel: 400 brieven van mijn moeder
Auteur: Joseph Oubelkas
Taal: Nederlands
Jaar: 2011
# Pagina’s: 377
Categorie: Dagboek
ISBN: 978-90-484-9014-1

Meer:
Website
Wikipedia
De spreker (YouTube)
Volkskrant
Hebban
Leestafel