29 dinsdag sep 2020
Samenwerking tussen dokters en accountants? Kom er maar op.
Of het ooit lukt? Of het ook buiten de VS zin heeft? Het idee is bijzonder, buiten de gevestigde paden, waard om onderzocht te worden. Lucy Marcil vertelt er over:
Themaweek 93: Ted Talks
28 maandag sep 2020
Een weekje goede speeches, zonder twijfel leerzaam. Zeven tedtalks die mij aanspraken.
Vandaag de eerste. Priya Vulchi en Winona Guo zijn nog erg jong, maar hebben een mooie reis door de VS gemaakt en zijn op weg naar het begrijpen van racisme. U ook? Of bent u ook nog niet ‘racially literate’?
Themaweek 93: Ted Talks
02 zondag aug 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
In zijn epiloog komt Bregman met zijn eigen tien leefregels. In het boek heeft hij hiernaartoe gewerkt. Begin met regel 1, dat is voor de meeste mensen al lastig genoeg. Maar ik kan me ook niet voorstellen dat je meer dan 500 bladzijden mooie positieve voorbeelden hebt gelezen en nog steeds cynisch bent. Ik kan me niet voorstellen dat je het boek wegdoet als onzin, wanneer je al het wetenschappelijk onderzoek van tafel veegt. De meeste mensen deugen, daar ging ik al van uit, Bregman heeft er een standaardwerk bij geschreven. De termen neoliberalisme, kapitalisme en communisme blijken niet zo duidelijk te zijn als je leek te denken voor lezing. De mens kan zoveel meer, maar we zitten ons zelf in de weg.
Doe als Bregman, geloof in het goede. Als genoeg mensen dat doen, dan kunnen we samen de wereld een stuk mooier maken.
Is dit nu een nieuwe bijbel? Nee, natuurlijk niet. Iedereen kan zijn eigen invulling geven, niet iedereen zit in dezelfde situatie om de leefregels (zie hieronder) toe te passen. Is het het beste boek sinds tijden? Zelfs dat durf ik te betwijfelen. Ongetwijfeld zitten er foutjes in het boek, kan iemand met goede research voorbeelden geven waarin Bregman te kort schiet. Maar dat maakt helemaal niet uit. De hoeveelheid voorbeelden geeft het kracht. Zelf heb ik in deze zeven blogjes al meerdere voorbeelden toegevoegd, die Bregman vergat/wegliet. Aannames uit het verleden worden in zijn boek op overtuigende wijze ontkracht. Daarom is het een goed en belangrijk boek.
De tien leefregels van Bregman:
1. Bij twijfel, ga uit van het goede
2. Denk in win-winscenario’s
3. Verbeter de wereld, stel een vraag
4. Temper je empathie, train je compassie
5. Probeer de ander te begrijpen, ook als je geen begrip hebt
6. Heb je naaste lief, gelijk ook anderen hun naasten liefhebben
7. Vermijd het nieuws
8. Sla geen nazi (of: steek een hand uit naar je grootste vijand)
9. Kom uit de kast, schaam je niet voor het goede
10. Wees realistisch
Zonder twijfel heb ik een van de mooiste boeken van de afgelopen jaren gelezen (en geluisterd). Niet alles verbaasde me, veel denkbeelden kende ik al, had ik zelf al bedacht, uitgevonden. Ik heb vele podcasts gehoord waarin Bregman zijn ideeën verklaarde, toelichtte, het zou raar zijn dat die in dit boek niet terug zouden keren.
Citaat: “Het beste nieuws, tot slot, is dat we in de vreedzaamste tijd ooit leven. In de Middeleeuwen stierf in Europa en Azië tot wel 12 procent van de bevolking een gewelddadige dood. Maar in de afgelopen honderd jaar zaten we wereldwijd – inclusief twee wereldoorlogen – op nog maar 1,3 procent. (In een land als Nederland hebben we het nu over hoogstens 0,03 procent per jaar).”
Nummer: 20-017
Titel: De meeste mensen deugen
Ondertitel: Een nieuwe geschiedenis van de mens
Auteur: Rutger Bregman
Taal: Nederlands
Jaar: 2019
# Pagina’s: 528 (3560)
Categorie: Essay
ISBN: 978-90-8294-218-7
Meer:
De meeste mensen deugen (De Correspondent)
Volkskrant (1)
Volkskrant (2)
De leesclub van alles
NRC
Joop
De vorige delen:
De meeste mensen deugen (1)
De meeste mensen deugen (2)
De meeste mensen deugen (3)
De meeste mensen deugen (4)
De meeste mensen deugen (5)
De meeste mensen deugen (6)
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
01 zaterdag aug 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
Op een dag loopt Julio Diaz naar huis. Hij wordt overvallen, raakt zijn portemonnee kwijt, maar reageert anders dan je zou verwachten. Hij biedt eerst zijn jas aan, neemt dan zijn overvaller mee uit eten. (NPR). Bregman gebruikt het voorbeeld, hij laat zien dat je door net even iets anders te durven denken, een probleem ook kunt oplossen. Maar ook dat de wereld niet altijd slecht is. Zelfs iemand die geweld gebruikt, hoeft niet per definitie slecht te zijn. Hij kan daartoe gedwongen zijn. Of zich gedwongen voelen. Meer geweld werkt zeker niet.
Een eeuw geleden was er tijdens de eerste wereldoorlog ook zo’n memorabele gebeurtenis. Vooral onder voetballiefhebbers (ik beken, schuldig) bekend als het potje kerstvoetbal tussen Duitse en Britse soldaten. Het was meer dan alleen voetbal. Het begon met het zingen van kerstliederen, naast voetbal was er een gezamenlijk kerstdiner. Het blijkt geen uitzondering te zijn. Uit onderzoek blijkt dat het grootste deel van de soldaten in een oorlog nooit iemand heeft gedood. De soldaten aan beide kanten lijken meer op elkaar dan ze wordt verteld. De meeste doden vallen door bommen, door raketten, oftewel wanneer je op een flinke afstand bent. Zo vertaald is de drone tegenwoordig ook het ideale wapen. Je ziet niet wie je raakt, zit zelf veilig aan de andere kant van de wereld, maar je maakt wel flink wat schade, slachtoffers.
Ook hier is de oplossing vrij simpel. Onbekend maakt onbemind. Laat mensen met elkaar praten en het grootste deel van de problemen blijken simpel oplosbaar. Voorbeelden te over. Dorpen die protesteerden tegen de komst van asielzoekers, klagen als diezelfde asielzoekers weer weg moeten. Buren die elkaar niet verstaan, blijken na een buurtfeest ineens goede vrienden.
De mens deugt.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
31 vrijdag jul 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
Een mooi voorbeeld van een andere manier omgaan met het personeel is Buurtzorg. Geen managers, weinig bureaucratie, nauwelijks marketing, administratieve ondersteuning, hogere salarissen en voor de rest vooral zorgpersoneel. In de laatste jaren wint het bedrijf prijs op prijs. Niet alleen dat, ‘qua kosten zijn ze slechts iets goedkoper dan gemiddeld – maar ze leveren wel duidelijk bovengemiddelde kwaliteit’. Oftewel goedkope zorg, tevreden werknemers en beter voor de patiënten.
Hoe kan dat? Simpel. Vertrouw je personeel. Waarom zou je ze controleren, als ze zelf professioneel genoeg zijn. Een platte organisatie waarvoor mensen graag willen werken.
Een voorbeeld wat mij persoonlijk erg aansprak was Agora, de spelende school (Niekee). Er blijken al meerdere scholen volgens dit concept te werken. Je kunt kinderen veel meer vrijheid geven dan men denkt. Sterker nog, niet de kinderen zijn het probleem, wij zijn het. Wij, de maatschappij (en wij, docenten) durven de vrijheid niet uit handen te geven. Het huidige onderwijs is nog altijd gebaseerd op het Victoriaanse tijdperk, waarin kinderen worden opgeleid tot arbeiders, werknemers. Standaardprocedures, indien reproduceert, nadenken kun je overlaten aan een enkeling. Onze maatschappij is allang niet meer zo, waarom ons onderwijs wel?
Juist deze voorbeelden laten zien dat het anders kan, maar dat wij als mensheid het nog niet aandurven. Opvallend overigens dat Semco (eigen blogje) niet in dit boek staat. Er zijn vele bedrijven waar de werknemers meer verantwoordelijkheid hebben, maar juist de Braziliaan Semler heeft dit in den extremis doorgevoerd. Ongetwijfeld kent Bregman het voorbeeld, hij moet de Tegenlicht aflevering (Tegenlicht) gezien hebben. Waarom hij dit bedrijf, dat zijn stellingen ondersteunt niet noemt, geen idee.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
30 donderdag jul 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
Een prachtig voorbeeld in het boek vind ik de manier waarop ze in Noorwegen hun gevangenissen inrichten. Tegenover het Amerikaanse systeem van orde en tucht, van ‘three strikes you’re out’ en een compleet negatief mensbeeld, zetten de Noren een gevangenis waar veroordeelden veel meer vrijheid krijgen, voorbereid worden op terugkeer in de maatschappij en waar je, als je er rondloopt, het verschil tussen gevangen en bewaarders niet eens kunt zien. De gevangenen koken in keukens waar flinke keukenmessen aanwezig zijn, gebruiken een kettingzaag om een boom op het terrein te vellen. En het gaat allemaal goed (Guardian). Niet alleen gaat het ter plekke goed, ook de recidive is lager dan waar ter wereld dan ook. En voor de neo-liberalen onder ons: de kosten zijn flink, maar de besparing door lagere recidive, meer ex-gevangenen die een baan vinden en minder uitkering maakt het ook economisch gewenst. Blijf lekker roepen dat we te soft zijn, dat we strenger moeten straffen onderbuikers!
Er zijn veel voorbeelden van out-of-the-box denken. Weg van het oude wij-zij denken, de politieke keuze van ‘winner takes it all’. Voorbeelden van overal ter wereld. Torres in Venezuela (The Nation), Porto Alegre, Brazilië (Nijmeegse stadskrant), maar ook in New York, Leicester East en Alaska, overal blijkt dat burgerparticipatie zorgt voor betrokkenheid, vooruitgang, minder criminaliteit en minder corruptie.
Ik mis Mondragon in het rijtje (Tegenlicht) maar ook hier zal Bregman wel een bewuste keuze gemaakt hebben.
Overeenkomst: als je met elkaar praat, als je elkaar vertrouwt, dan gaat iedereen erop vooruit.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
29 woensdag jul 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
De mens denkt soms dat het al vele jaren bepaald wat er op aarde gebeurt. Simpel idee: de geschiedenis van 4.000 miljoen jaar samenvatten in een enkel kalenderjaar. Tot halverwege oktober: bacteriën. Pas in november ontstaat het leven, dieren, planten. Op 25 december verdwijnen de dinosauriërs, op 31 december, rond 11 uur ’s avonds ontstaat de mens. Rond 23.58 uur wordt de landbouw uitgevonden. De geschiedenis zoals wij die kennen speelt zich af in de laatste 60 seconden (Tijdslijn).
Archeologen vonden uit dat Neanderthalers groter, sterker dan de mens waren. En, dat was voor mij nieuw, ook een groter brein hadden, zeker 15% groter dan ons brein. Hoe kan het dat wij overleefden en Neanderthalers niet?
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat chimpansees, orang-oetans en peuters behoorlijk vergelijkbaar scoren op ruimtelijk inzicht, rekenen en causaliteit. Daar zit dus geen verschil in. Het verschil blijkt te zitten in ‘social learning’. De mens leert van elkaar, kan beter samenwerken. Dat is het verschil waardoor er nu geen Neanderthalers meer leven. Dat is waarom de mensheid zich heeft ontwikkeld zoals het zich heeft ontwikkeld (What makes us human)
Bregman laat mooi zien dat er een logische verklaring voor de wereld van nu, maar ook waarom we de nadruk toch op het goede van de mens zouden moeten leggen, niet op het wantrouwen.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
28 dinsdag jul 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
Een mooi voorbeeld van het beeld dat we al tijden van de mens hebben is het boek Lord of the Flies van William Golding (Wikipedia). Ook ik las het op de middelbare school. Het is verfilmd, velen zullen het gelezen hebben, gezien hebben of in ieder geval van gehoord hebben. Een groep jongens strandt gezamenlijk op een onbewoond eiland. Wat eerst voor de jochies een mooie plek zonder regels lijkt, loopt uit op ruzies, pesterijen en zelfs moord. Het lijkt te bevestigen wat velen denken: als het even tegen zit, komt onze ware aard vanzelf naar boven.
Bregman zocht en vond een waar verhaal dat hierop leek. Het bleek te zijn gebeurd in de Stille Zuidzee. Zes jongens verlieten Tonga op een bootje, leefden achttien maanden op een onbewoond eiland in de buurt voordat ze weer ontdekt werden (Questia). Ze bleken elkaar geholpen te hebben, alle ruzies te hebben opgelost, samen overleefd.
Vele reality-tv-programma’s in de laatste drie decennia doen experimenten met mensen op eilanden, in afgesloten huizen, op welke manier dan ook. En elke keer weer blijkt dat juist het ingrijpen van buitenaf ervoor zorgt dat de deelnemers onderling mot krijgen. Niet omdat de mens per definitie slecht is, maar omdat kijkcijfers hoger zijn wanneer er iets gebeurd, wanneer het misgaat, niet wanneer men netjes voor elkaar zorgt.
Ook hier blijkt dus weer: de mens deugt.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
27 maandag jul 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020, themaweek
Al twintig jaar schrijf ik boekverslagen. Recensies, blogjes, overpeinzingen, maakt niet hoe ze gecategoriseerd worden. Dat begon met een samenvatting van een enkele zin, om te voorkomen dat ik een paar jaar later dezelfde Whodunit zou oppakken en mijn tijd zou verdoen. Dat zijn tegenwoordig blogjes met een kortere of langere mening. En dit jaar voor het eerst een boek dat over meerdere blogjes uitgesmeerd moest worden, gewoon, omdat er te veel gebeurde voor een enkel blogje. En kort daarna voor de tweede keer.
Bregman schreef vorig jaar een bestseller die nu al bij half Nederland in de boekenkast staat, al heb ik mijn twijfel of er ook niet een automatisme meetelt waardoor sommigen zich verplicht voelen het boek te kopen, maar terugdeinzen als ze het daadwerkelijk lezen moeten. En eigenlijk klopt mijn vooroordeel precies bij dit boek. Waarom zou men het niet lezen? Tenslotte, als we de titel geloven, en dat doe ik, deugen de meeste mensen. En dan concludeer ik wel dat het boek zo mooi, zo belangrijk, zo veelzeggend is dat ik er een week over kan en mag bloggen, ga ik in de tweede alinea al zelf de fout in.
Precies dat is wat het boek met je doet. Durf anders te denken. Onze hele maatschappij is ingericht op een bepaald mensbeeld. En dat beeld is gebaseerd op het ogenschijnlijke feit dat de mens slechts een kleine beetje beschaving kent, een vernislaagje, maar als het er op aankomt niets meer is dan een oermens die zijn eigen ik altijd vooropzet, die de survival of the fittest heeft overleefd en weinig sociale gevoelens kent. Maar mocht je het lef hebben om eens iets anders te kijken naar de zaken (en Bregman heeft niet alleen dat lef, hij legt ons uit waarom we dat allemaal zouden moeten doen), mocht je het standpunt innemen dat verreweg de meeste mensen deugen, dan zou de hele wereld er anders uitzien.
Al in het voorwoord komt hij met een mooi voorbeeld. Kort nadat orkaan Kathrina in New Orleans had huisgehouden, overviel paniek de stad. Men zou plunderen, verkrachten, moorden, er waren scherpschutters actief, kortom anarchie, ieder voor zich. Het bleek totaal anders te zitten. Er zijn geen gevallen bekend van verkrachtingen, geen moorden, het plunderen bleek een zoektocht naar voedsel, in samenwerking met de politie. Nog duidelijker: van heinde en verre kwam hulp, velen probeerden de getroffenen te helpen. De mens is veel beter dan het beeld dat groots werd uitgedragen vlak na de ramp.
We zouden ons onderwijs anders inrichten, we kunnen een hele schil controleurs in allerlei rollen uit de samenleving wegsnijden, de pers zou er anders uitzien, we kunnen optimistisch naar de toekomst kijken. Dat is niet eenvoudig, dat kan niet van de een op de andere dag, zelfs niet zodra je het boek uithebt. Dat beeld heeft tijd nodig om in te zinken, maar het zou de wereld een stuk mooier kunnen maken.
Themaweek 84: Rutger Bregman – De meeste mensen deugen
29 zondag mrt 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020
Tags
boeken, boeken 2020, boekrecensie, lezen, themaweek, Tim Krabbé
(blz. 699 t/m 794; 1-8-2001 t/m 8-6-2016)
Na twaalf jaar en vier maanden komt Ferdi vrij. Hij heeft zijn tijd uitgezeten, is geen gevaar meer volgens experts en mag naar huis. De ophef gaat minder over zijn vrijlating, maar vooral over de zeven ton achterstallige WAO die hij alsnog krijgt. Dat hem dat ten onrechte was onthouden is voor velen, en zeker de sensatiepers, geen argument. De timing is beroerd.
De bezoeken van Tim worden sporadisch. Hij is klaar met het verhaal. Het boek komt er toch niet. Alleen Els blijft een vriendin, zijn beste vriendin. Bijna broer en zus, concluderen ze zelf. Ook tussen Ferdi en Els gaat het mis. Ferdi komt in contact met een oude vlam en vertrekt. De scheiding wordt snel geregeld. Maar zo snel het gaat, nog sneller zijn ze weer bij elkaar. Eerst alleen voor de verzekering, maar al snel heeft Ferdi door dat hij het nergens zo goed heeft als bij Els. Ze verhuizen naar de Achterhoek, waar Krabbe een aantal keer op bezoek komt. En dan op een dag in 2009, precies acht na jaar na zijn vrijlating, verongelukt Ferdi door al fietsend onder een graafmachine terecht te komen.
Els moet alleen verder, ze blijft in de Ruurlo wonen. Krabbe is bezig met een boek over Columbine en realiseert zich dat hij toch nog een boek kan schrijven over Ferdi E, nu die is overleden. Hij ziet de overeenkomsten. Eerst dat boek afmaken, dan toch maar eens kijken in zijn archief, de correspondentie, de vele aantekeningen in zijn computer. Hij begint met schrijven, overlegt met Els, vertelt het de kinderen en heeft na vijf maanden een eerste versie.
Dan krijgt Els een hersenbloeding en ligt maanden in coma. Het boek eindigt als ook Els is overleden.
Krabbe heeft uiteindelijk toch een boek geschreven dat hij ongetwijfeld als zijn magnum opus ziet. Bijna 800 bladzijden, en nog flink ingedikt ook. Lezend lijkt het alsof dit het enige in zijn leven was, een kwart eeuw lang. Slechts sporadisch zijn er aanwijzingen dat hij ook een eigen leven heeft. Hij gaat scheiden, schrijft een boek, komt op televisie, slaat vele interviewverzoeken af, vooral omdat hij niet over Ferdi wil praten met derden. Hij gaat op reis, zijn zoon groeit op, schrijft nog een boek, over weer een mislukte relatie, er is meer dan Ferdi en Els. Maar altijd gebeurt er iets waar hij over moet schrijven. Zelfs na de laatste bladzijde heeft het ruim drie jaar geduurd voor het boek af was. Ik gok dat de pocket, mocht die er ooit komen, dik boven de 1000 bladzijden uit gaat komen.
Is het ook een meesterwerk? Durf het niet te zeggen. Het was een behoorlijke taak om hier doorheen te komen, heb er bijna twee maanden over gedaan. Het leest niet lekker weg, maar blijft wel boeien. Ben het niet eens met Wilma de Rek’s citaat op de voorkant: ‘Dieper in het hoofd van een moordenaar kun je niet komen’. Ik denk juist dat het nooit echt lukte. Krabbe geeft dat zelf ook aan, in de tweede helft van het boek. Niemand heeft ooit begrepen hoe de moord tot stand kon komen. Wat was nou echt het motief? Wat speelde er nou in diens hoofd af? Maar misschien wel juist omdat we er nooit met zekerheid achter komen, blijft het boek boeiend. Want zou de schrijver het ooit uitvinden? Komt het bij de Tbs eruit? Is het zijn eigen vrouw die het licht ziet? Een van de meest geruchtmakende moorden uit de Nederlandse geschiedenis verdient een goed boek. Dat is dit zeker. Maar een meesterwerk?
Citaat: “Els zei dat ze het ook nooit had begrepen. Ferdi: ‘Als je de oorlog niet begrijpt dan kun je het niet begrijpen.’ Toen zei hij, heel zacht een aangeslagen: ‘Ik begrijp zelf ook niet waarom ik het gedaan heb.’ ‘Tim, ik voelde de aarde beven. Het was de eerste keer dat ik Ferdi zoiets hoorde zeggen. Hij had altijd zijn verklaringen pasklaar, en nu voor het eerst hoorde ik zelftwijfel.’” (p.606)
Nummer: 20-005
Titel: Vrienden
Auteur: Tim Krabbé
Taal: Nederlands
Jaar: 2019
# Pagina’s: 794 (1398)
Categorie: Non fictie
ISBN: 978-90-446-4268-1
Meer:
2Doc docu (De schrijver, de moordenaar en zijn vrouw)
Max Pam (recensie boek Els)
Els Hupkes – De kleine Britt
Ferdi Elsas (Wikipedia)
NRC
Meer Vrienden:
Trouw
Parool
Volkskrant
De eerste delen:
Vrienden (1)
Vrienden (2)
Vrienden (3)
Vrienden (4)
Vrienden (5)
Vrienden (6)
Meer Krabbe op gerbie.nl:
Wij zijn maar zijn niet geschift
Een tafel vol vlinders
De grot
De Muur 39
De stad in het midden
Themaweek 80: Tim Krabbé – Vrienden
28 zaterdag mrt 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020
Tags
boeken, boeken 2020, boekrecensie, lezen, themaweek, Tim Krabbé
(Blz. 530 t/m 699; 7-6-1994 t/m 1-8-2001)
Ferdi wil graag eerder beginnen met tbs. In de gevangenis verveelt hij zich, hij mag niet veel, maar vooral: hij wordt niet voorbereid op een terugkeer in de maatschappij. In principe mag je na 2/3 van je straf, bij goed gedrag, de rest van je straf thuis doorbrengen. Maar dan moet je wel door de Tbs-kliniek geschikt worden geacht.
Krabbe is eigenlijk een beetje klaar met zijn bezoeken aan Ferdi. Hij ziet geen vooruitgang, geen ware spijt, de gesprekken herhalen zich, over bepaalde zaken zullen ze het nooit eens worden. Els formuleert het mooi in een van haar vele brieven: “Jij weet allang dat een boek er niet inzit. Dat jouw romantische idee van de unieke kans om een koelbloedige moordenaar te kunnen opvoeren die beschouwelijk kan zijn over wat hij gedaan heeft, niet klopt met de werkelijkheid. Bij Ferdi is er een verband tussen zijn onvermogen tot zelfbespiegeling en wat hij gedaan heeft. Als hij zelfbeschouwend zou kunnen zijn, dan was het zover nooit gekomen” (p.570). Ondanks haar harde oordeel over haar man, blijft ze aan hem gehecht, blijft ze hem trouw bezoeken.
Als Ferdi wordt overgeplaatst naar de Tbs-kliniek in Groningen, heeft Tim een mooi excuus (de afstand) om minder vaak op bezoek te gaan. Maar hij blijft gaan, zelfs al is het een flinke reis. Een vreemd soort trouw, plichtsbesef. In de Tbs-kliniek krijgt Ferdi zijn therapie, de verplichte onderzoeken. Hij houdt zich fit door te lopen, hoopt te mogen schaatsen in Assen. Hij wordt lid van de vereniging Elf Steden. Verrassenderwijs wordt hij zelfs ingeloot. En als de tocht dan in 1997 eindelijk weer eens plaatsvindt, is het te snel voor Ferdi. Zoon Thomas gebruikt de ledenkaart om mee te doen. Weliswaar is hij eigenlijk continu verplaatst aan diverse drugs, maar na ruim 12 uur komt hij aan in Leeuwarden. Een paar dagen later schaatst hij samen met Tim de Vijfdorpentocht bij Avenhorn.
Dan in 1998 een verrassende beslissing. Het behandeltraject van Ferdi wordt stopgezet. Waar negen jaar werd verwacht, blijkt hij na een jaar of vier al uitbehandeld. Maar hij mag nog niet worden vrijgelaten, want zijn straf is nog niet voor 2/3 uitgezeten. Terug naar de gevangenis dus. Vreemde situatie. De pers duikt weer op de zaak, de familie Heijn wordt natuurlijk om commentaar gevraagd. Zoon Ronald Jan heeft met de moordenaar van zijn vader gesproken. In de pers laat hij dingen los, maar op verschillende momenten spreekt hij zichzelf tegen.
Els schrijft een boek, fictie, maar voor iedereen duidelijk herkenbaar als haar verhaal. De namen zijn anders, maar het gaat over de ontvoering. Ferdi speelt echter een bijrol, het gaat vooral over hoe het met het gezin gaat, wat het met je doet wanneer iemand op deze manier wegvalt uit de familie. Niet iedereen waardeert het boek, zelfs Krabbe is geen fan. Els wordt verweten dat ze te veel slachtoffer speelt, terwijl de familie Heijn de ware slachtoffers zijn.
(wordt vervolgd)
Themaweek 80: Tim Krabbé – Vrienden
27 vrijdag mrt 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020
Tags
boeken, boeken 2020, boekrecensie, lezen, themaweek, Tim Krabbé
(Blz. 402 t/m 530; 25-3-1992 t/m 5-6-1994)
Dit deel begint met de Casperboeken. Acht boeken geschreven door Els over Casper. Ferdi weet er van, is ook wel jaloers, maar tegelijkertijd laat hij het gebeuren, moedigt het bijna aan. Els schreef ze in 1982 en 1983. We, de lezers, leren er zowel Els als Ferdi beter door kennen. Is het het voorspel naar de moord? Naar de frustratie van Ferdi, die er op een, zelfs voor hem, onverwachte manier uitkwam? Wat mij het meest verbaasde waren niet de overspelige gedachten, zelfs niet de medewerking die zowel Casper als Els krijgen van hun respectievelijke echtgenoten, maar waarom Krabbé besluit om deze boeken zo weinig aandacht te schenken. Hij citeert, maar had ook hele stukken integraal over kunnen nemen. Had het uitgemaakt, het boek is al 800 bladzijden, 1000 had ook best gekund. Waarom bepaal je wat ik moet weten, het is geen roman, het is een verslag.
Daarna is de hoofdrol voor Thomas, de zoon die ontspoort. Drugs, psychoses, inrichtingen, stelen van moeder, pieken en dalen, het is het klassieke verhaal van de zoon die ontspoort na een beroerde jeugd, na een traumatische gebeurtenis. Het leest boeiend, het zou een spin-off kunnen worden. Het leven van Thomas, de zoon van een moordenaar.
Maar het echte hoogtepunt is het sinterklaasgedicht van Els voor Ferdi. “Jong dat waren nog eens tijden / met een rijke man uit rijden. / Man moest door, jij ving veel poen / Dat had je dus niet moeten doen. / Je werd gepakt, je was berucht / Landsmeer werd een bekend gehucht. / Je werd gevonnist, Harde les / Twintig jaar en tbs.” (p.448/449) Het past geweldig in de sinterklaastraditie zoals die in Nederland heerst, er staat geen woord in dat niet klopt. Maar je verwacht het niet, wat was ik er graag bij geweest toen hij dit voorlas. Krabbé als observator, Els glunderend kijkend naar Ferdi die het gedicht moest lezen, de moordenaar die beseft dat hij geen keus heeft, die elke regel verder moet, doorheeft dat er geen genade heerst, geen medelijden. De sinterklaastraditie kan overal toegepast worden.
Ook mooi is dat Krabbé pas over de helft een geweldig moment van contemplatie beleeft. Zijn gesprekken met Ferdi gaan vaak over schuld, over het rechtssysteem, over de overheid. Ze denken er nogal verschillend over. Niet gek, ze zitten in een andere situatie. Hij komt tot de conclusie dat hij de pijlers van het strafrecht wil definiëren. Hij komt tot deze zes:
1. vergelding (pijniging dader)
2. preventie (hij kan ’t voorlopig niet meer doen)
3. afschrikking (een ander zal ’t nu niet zo gauw doen)
4. particuliere genoegdoening (troost slachtoffers)
5. algemene genoegdoening (troost geschokte maatschappij)
6. heropvoeding (hopelijk wil hij ’t later niet weer doen)
Ik ben ruim over de helft. Het boek verveelt nog steeds niet. Het is wel een hele opgave.
(wordt vervolgd)
Themaweek 80: Tim Krabbé – Vrienden
26 donderdag mrt 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020
Tags
boeken, boeken 2020, boekrecensie, lezen, themaweek, Tim Krabbé
(Blz. 282 t/m 401; 2-1-1990 t/m 25-3-1992)
De relatie tussen Tim en Ferdi is nu duidelijk definieerbaar als vriendschap. Regelmatige bezoeken, goede gesprekken, gedachtenuitwisselingen. Er is echter een nieuwe bezoeker. Twan Huys is ook geïnteresseerd. Deze beginnende journalist ziet net als de schrijver het verhaal achter de moord, de schrijver en de journalist gaan dan ook geregeld samen op bezoek, vaak met Els, een drietal vaste bezoekers.
Een voetbalwedstrijd van een team vrienden, inclusief advocaat Anker, bezoekt de gevangenis, dat doen ze blijkbaar vaker. Tim speelt mee, maar dat wordt niet door iedereen gewaardeerd. Anker spreekt zijn verwondering uit over de verdediging van Ferdi (en bedoelt daarmee niet het voetbalpotje). Ferdi mag kort op bezoek bij zijn moeder, die op sterven ligt. Het bezoekje wordt zo geheim mogelijk gehouden, als het bekend zou worden, dan zou dat gegarandeerd tot ophef leiden.
Els heeft het steeds lastiger met een man die nog vele jaren vast zal zitten en zelfs daarna nog TBS heeft. Zij wil gaan pleiten om die combinatie af te schaffen. Heeft TBS nog zin na twee decennia? Waarom mag die maatregel niet eerder beginnen, voor zowel de gestrafte als voor de maatschappij waarschijnlijk een betere situatie. De wraakgedachte begrijpt zij dus niet.
(wordt vervolgd)
Themaweek 80: Tim Krabbé – Vrienden
25 woensdag mrt 2020
Posted in Boekbesprekingen 2020
Tags
boeken, boeken 2020, boekrecensie, lezen, themaweek, Tim Krabbé
(Blz. 122 tot 282; 1-1-1989 tot 2-1-1990)
Het jaar 1989 is belangrijk in dit boek, er gebeurt ook veel. Tegelijkertijd maakt dat het boek niet boeiender, bij vlagen voelde het lezen al als een verplichting. Maar heel vaak ook niet, zeker wanneer we de gedachten van Ferdi E. kunnen lezen. Ik schrijf bewust lezen, volgen lukt niet echt. De communicatie tussen Tim en Ferdi loopt vooral via brieven. Ouderwetse post, op dat moment in de tijd, nog maar drie decennia geleden, de meest moderne manier om op afstand te communiceren. Tientallen kantjes, soms zelf in 1 brief, schrijft de moordenaar aan de schrijver. Andersom ook. En dan is daar de rol van Els, zij die er tussen in zit. Els bezoekt haar man trouw, leest de brieven van beide kanten, bemiddelt, vertaalt, wikt, weegt, beschikt, onderhandelt, zij zit tussen de twee mannen, die ze beide op haar eigen manier lief heeft.
Krabbé leest ‘De Test’ uit 1980, een manuscript van Els, over hun tijd in Indonesië, in de jaren zeventig. Een mislukt avontuur waar Ferdi namens Eternit een fabriek moest overnemen, maar waar de zittende directeur daar heel andere ideeën over had. We lezen bladzijden lang met citaten, misschien was integraal overnemen zelfs wel logischer geweest. Het is inzicht in de psyche van Ferdi. ‘Het boek zit vol voorboden, lang voor er een Ferdi E. was om naar vooruit te wijzen’(p.143).
Ferdi en Tim komen niet dichter bij elkaar. Geld is een splijtzwam. Wanneer Tim een boek schrijft met het verhaal van Ferdi, dan wil die een deel van de opbrengst. Maar mag je verdienen aan het plegen van een moord? De heren verschillen van mening. De post komt minder frequent, maar houdt nooit helemaal op. Uiteindelijk zie je, merk je, dat de heren al redelijk aan elkaar verknocht zijn, dat geen contact ook geen optie is. Dat de schrijver plannen maakt om met Tamara, de dochter van Ferdi en Els, naar Australië te reizen, is relevant genoeg om in het boek te belanden, maar je merkt dat de schrijver er ook moeite mee heeft om er over te schrijven. Het is ook een vreemde constructie, een achttienjarige met iemand die ouder is dan haar vader. Zeker met in het achterhoofd dat hij ook nog eens een korte verhouding heeft gehad met haar moeder.
Verder inzicht in verhoren, tripjes naar relevante plekken tijdens de ontvoering, het lijken, ook al zijn we al dik twee jaar in het boek, bijna 300 bladzijden onderweg, nog steeds inleidende beschouwingen. Maar ja, ik ben dan ook nog niet op de helft.
(wordt vervolgd)
Themaweek 80: Tim Krabbé – Vrienden
