Vergaderpoëzie 028

Tags

onderwijs, poëzie, vergaderpoëzie

Geconstrueerde authenticiteit

Overprikkelde consument

Betekenisvolle beleving

Datagedreven samenleving

Sterke dissatisfier

Virtuele kwetsbaarheid

Onderbouwde innovatie

Johan Goossens – Wie heeft er wél een boek bij zich?

Tags

boeken, boeken 2016, boekrecensie, Johan Goossens, lezen, onderwijs, school

Johan Goossens – Wie heeft er wél een boek bij zich?

Her en der had ik al wel eens wat van hem gelezen. Columns. En omdat hij op een ROC les geeft, vaak herkenbare situaties. De bundeling moest ik dus maar eens aanschaffen. Zijn eerste column was meteen een herkenbare situatie. Ooit voerde ik een vergelijkbaar sollicitatiegesprek. Geen papieren, geen ervaring, maar durf je? Ja, ik durfde. Ik hield het meer dan een jaar vol en vertrok. Maar keerde zelfs terug, ondertussen meer dan 15 jaar.

Goossens was al cabaretier voordat hij de klas in stapte. Vooral de niveau 2 klassen raken hem, zowel positief als negatief. Mooi om te zien dat elke beginnende docent vergelijkbare problemen ondervindt. Aan de andere kant is het verschil tussen een ROC in de Randstad en een ROC in het oosten des landes groot. Het aantal probleemgevallen is kleiner, de problemen zijn kleiner. Wat dat betreft kan ik dus niet invoelen, niet meeleven. Ik snap soms helemaal niet het type leerling dat hij in de klas heeft, begrijp diens problemen niet, heb geen idee hoe diens leven er uit ziet. Dat maakt het des te interessanter om te lezen natuurlijk.

Wanneer je op een podium kunt vertellen over je leven, heb je relativeringsvermogen. Onmisbaar wanneer je ongekwalificeerd de klas inspringt. En Goossens overleefde, behoudt zijn gevoel voor humor en weet vele leerlingen nog wat bij te brengen ook. Een bonus, als je het moet geloven. En ik geloof hem

Enig minpunt van deze bundeling is dat er meerdere columns in staan die niet echt binnen het thema passen. Niet nodig volgens mij, als je een kwartaal had gewacht, dan waren er genoeg nieuwe stukjes geschreven om het thematische karakter van het boek niet aan te tasten.

Citaat: “Voor het eerst blijft de moeder stil. Haar ogen worden wazig en ze kijkt voor zich uit. (…) Ik zoek naar een ingang, een toon. Een magische manier om alles heel makkelijk bespreekbaar te maken. Maar hoe begin je over een alcoholische vader, een uithuisplaatsing en het herhaaldelijk ingrijpen van de politie? Ik kijk op mijn horloge. Nog vijf minuten.” (p.76/77)

Nummer: 16-069
Titel: Wie heeft er wél een boek bij zich?
Auteur: Johan Goossens
Taal: Nederlands
Jaar: 2014
# Pagina’s: 175 (16102)
Categorie: Columns
ISBN: 978-94-004-0019-1

Meer onderwijs gerelateerde boeken:
Eefje Pleij – Juf met staarten
Theo Thijssen – De gelukkige klas
Jacques Vriens – Is de klas nog wel zo gelukkig?
Leo Prick – Onderwijs op de divan
Herman Koch – Red ons Maria Montanelli
Bert Smit e.a. – Uit de school geklapt

Themaweek 36: Meer boeken

De relatie met je studenten is belangrijk zegt Rita Pierson

Tags

onderwijs, Rita Pierson, themaweek

Rita Pierson was een lerares, jarenlang. En ze kan daar mooi over vertellen. Met humor, met passie, met overtuiging.

Ook deze Ted talk is beschikbaar met Nederlandse ondertiteling.

Themaweek 28: Inspirerende speeches

Sugata Mitra over onderwijs

Tags

onderwijs, school, speech, Sugata Mitra, themaweek

Een week lang mensen die anderen kunnen inspireren. Als eerste een Indiase professor die meerdere experimenten uitvoerde, over de hele wereld. Hij toonde aan dat kinderen een geweldig zelf lerend vermogen hebben. En hij kan er prachtig over vertellen. Kijk maar eens naar deze Ted talk:

Het onderwijs moet op de kop. Iedereen die hem hoort, is daar van overtuigd. Hopelijk ook de beslissingsbevoegden.

Voor degenen die het Engels lastig vinden, op de site van ted.com staat het verhaal ook met ondertiteling in meer dan 40 talen. Nederlands dus ook.

Themaweek 28: Inspirerende speeches

Tikfoutje

Tags

fotooo, Kijk nog eens, onderwijs, school

Kijk nog eens 201

Hebben we toch allemaal wel eens gedaan? Zodra we konden lezen en begrepen wat een woordenboek was, opzoeken of er vieze woorden in staan. Ik geef het toe.

Maar een toetsenbord vernielen, vind ik weer wat minder. En dan dit geintje uithalen. Terwijl je dus al bijna 20 bent, je rebelse tijd afgelopen zou moeten zijn. En kon je echt geen andere woordjes maken? Was dit het grappigste wat je kon bedenken?

Vergaderpoëzie 027

Tags

onderwijs, poëzie, vergaderpoëzie

Kruisbestuiving

Psychosociale problematiek

Idatest

Verwijzingsweg

Verzuimduo

Informatieverwerkingsstoornis

Des Teams

Pop-jes gaan maken

Herman Koch – Red ons, Maria Montanelli

Tags

boeken, boeken 2015, boekrecensie, herlezen, Herman Koch, lezen, onderwijs

Herman Koch – Red ons, Maria Montanelli

Of ik de link met Jiskefet al had gelegd toen ik het boek voor het eerst las, durf ik niet te zeggen. Wel dat het indruk maakte. Dat het een van de eerste boeken van Koch was dat ik liet signeren. Nu staan er meerdere gesigneerde boeken van hem in mijn kast. De indruk die ik van hem kreeg, nu ik hem een paar kort tot heel kort gesproken heb, is een bescheiden, bijna verlegen man. Een aardige vent, die schrijver werd, maar niet om de roem verlegen zit.

Totdat je zijn werk leest en zijn duistere kant naar boven komt. Schrijven lijkt zo een uitlaatklep voor zijn donkere gedachten, lijkt wel. Dit boek is daar een perfect voorbeeld van. Het eerste wat me opviel bij herlezing is dat het dun is. Voor mijn gevoel was het een uitgebreide afrekening met het Montessori systeem, de school uit zijn eigen jeugd, maar het is eigenlijk alleen maar een verhaal over twee pubers, waarbij de school de kapstok is, of een katalysator op zijn hoogst.

Elke puber heeft rare gedachten, de ik-figuur zeker ook. Dat het verkeerd uitpakt voor een klasgenoot is eigenlijk niet meer dan domme pech. Een thema dat Koch ook in latere boeken mooi heeft verwerkt. De afrekening zoals ik me die herinner van een kwart eeuw geleden is het niet, al komt de school er zeker niet best vanaf. De ik-figuur heeft een erg cynische kijk op de wereld, wat weer wel te verklaren is door zijn thuissituatie en zijn school. Je moet wel erg positief ingesteld zijn om niet cynisch te worden met die omstandigheden.

En zo blijkt dit relatief korte verhaal (het schoolreisje en wat er mis ging) nu decennia later, niet meer dan een uitprobeersel voor zijn magnus opus, het alom geprezen ‘Het Diner’. Daarmee zou ik dit boek echter te kort doen. Het was de eerste roman van Koch. Zeker geen probeersel, maar een goed verhaal. Een erg boeiend verhaal. Een boek dat vele boekenlijsten heeft gesierd, dat vele adolescenten aansprak. Terecht.

Want in al zijn cynisme lees je ook een woordkunstenaar, een denker, een observator. Je ziet dat de puber niet gewoon een doorsnee leerling is, maar iemand die verder kijkt dan de lessen op school, die analyseert, mensenkennis opdoet en vooral kijkt naar het effect van zijn scherpe tong op anderen.

Met veel plezier herlezen.

Citaat: “Nee, een beetje stevige ruzie behoorde niet tot de mogelijkheden. Hij liet zich alles zeggen, waardoor ik steeds verder ging om hem eens een keer echt kwaad te krijgen, maar het was net alsof je met een half pond boter aan je handen een steile want probeerde te beklimmen: voor je het wist stond je weer beneden en kon je weer van voren af aan beginnen.” (p.107)

Nummer: 15-056
Titel: Red ons, Maria Montanelli
Auteur: Herman Koch
Taal: Nederlands
Jaar: 1989
# Pagina’s: 143 (11793)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-290-3726-1

Meer:
Volkskrant
Vrij Nederland
Achille van den Branden
Scholieren
HP Blogs
Goodreads

Meer Koch door Gerbie.nl:
Het Diner
Dingetje
Odessa Star
Zomerhuis met zwembad

Themaweek 4. Meer boeken

Vergaderpoëzie 026

Tags

onderwijs, poëzie, vergaderpoëzie

Institutionele beschouwing

Adapteren aan prikkels

Verbindende leerarchitectuur

Sociale zekerheidsbepaling

Hybride leeromgevingen expliciteren

Initiële opleidingsongelijkheid

Civiel effect

Complexe authenthieke opdrachten

Putin is goed

Tags

onderwijs, politiek, Rusland, school, Syrië

bron: taringa.net

Soms speel ik even in op de actualiteit. Topografie is daar een heerlijk vak voor. Elke bezienswaardigheid heeft een verhaal, elke foto kan de aanleiding zijn voor een zijstapje. Haalt de druk even van de ketel, even rust voor de fanatieke meeschrijver.

Dat er in Brussel werd gezocht naar een van de daders in Parijs wist ze niet. De klas keek verbaasd naar haar. Onder welke steen had ze gelegen? Ze las geen krant, verklaarde ze. Hoe had ze dat kunnen weten? Televisie, radio, social media, de antwoorden lagen voor de hand. We wist het niet. Maar ze wist wel wat er in Syrië aan de hand was. Ik gaf haar twee minuten, door ervaring wijs geworden.

Letterlijk kan ik het niet navertellen, de woordenstroom kwam snel. Maar het kwam op het volgende neer. Turkije en de Verenigde Staten hadden samen IS bedacht en opgezet, die voerden oorlog om de wereld te destabiliseren, te beginnen in het Midden Oosten en slechts de Russen deden er wat aan. De hele wereld, Europa en de VS voorop waren lafaards en schijterds, maar de enige wereldleider die nog respect verdiende was Putin, dat was tenminste een echte kerel.

Heel even wilde ik er op in gaan, maar ik wist niet waar ik moest beginnen. Een deel van haar betoog geloof ik zelfs, maar het hele wereldbeeld wat spreekt uit deze tirade, is mij compleet vreemd. Ik heb geen zin om een discussie te voeren. Niet nu. Niet hier. Niet, wetende dat het een eindeloze wordt. Verder met de les.

Spookdocent

Tags

onderwijs, school, spookdocent

Oorspronkelijk: 11 december 2007

Hij kon het moment nog precies terughalen. Die vergadering, jaren geleden. Zijn collega viel hem aan. Onredelijk, maar zo fel dat hij zich meer verbaasde over de toon in haar stem dan over de aanval zelf. Toen zijn leidinggevende stil bleef en zo zijn instemming met de aanval te kennen gaf, brak er iets in hem.

De volgende dag ging hij voor het eerst, na al die jaren, met tegenzin naar zijn werk. Het was het spreekwoordelijke begin van het einde. Drie vergaderingen, twee conflicten en een functioneringsgesprek later zat hij ziek thuis. Lichamelijk ging het nog wel, maar hij kon het niet meer opbrengen. Overspannen. Burn out. Alle termen had hij langs horen komen.

Anderhalf jaar later, na vele gesprekken met de bedrijfsarts, begon hij op een andere afdeling, een andere opleiding. Maar het werd nooit meer hetzelfde als voorheen. De leerlingen die vroeger een bevlogen gemotiveerde docent zagen, liepen nu het lokaal in van een uitgebluste saaie ouwelul die op de automatische piloot zijn lesjes afdraaide.

Ook hier ging het weer mis. Allerlei vernieuwingen waar hij niets van begreep, waar hij het niet mee eens was. Dan maar ouderwets, “maar wat is er mis met een ouderwetse goede vakdocent?” was zijn motto in die tijd. Dit maal waren de klachten wel lichamelijk. Een licht infarct en weer twee jaar verder begon hij voor de derde keer op een andere school van het inmiddels gefuseerde instituut. Een nieuwe start, drie keer is scheepsrecht, hij begon positief.

Een echte kans werd het niet. Achter zijn rug klaagden zijn collega’s over hem, zelfs tegen leerlingen. Die zagen hem toch al als een fossiel uit prehistorische tijden. Met zijn hoofd kwam hij overeen dat hij geen les meer zou geven. Er waren genoeg taken te doen, hij kreeg een kantoorfunctie.

Weer een fusie en een verhuizing verder had hij nog maar een klein project over. En na afloop van het project zat hij thuis. Hij wachtte op wat ging komen, maar er gebeurde niets. Aan het eind van de maand kreeg hij echter wel zijn salaris. Zijn vrouw vond het prima. “Ze hebben jarenlang misbruik van je gemaakt”, oordeelde ze. Zelf kostte het hem iets meer moeite. Hij was opgegroeid in de jaren vijftig, de wederopbouw, de tijd waarin ieder zijn steentje bij moest dragen. Zijn arbeidsethos, van huis uit meegekregen, verhinderde dat hij genoot van de situatie. Hij was blij dat zijn ouders er niet meer waren, die had hij het niet kunnen uitleggen. Hij was ook bang. “Straks komen ze er achter, hoe verklaar ik dan dat ik thuis zit en niets doe?” maar hij wist ook niet bij wie hij moest aankloppen, wie hij moest vragen wat te doen.

En zo zit hij al 4 jaar thuis. Hij zit op de bank, leest de krant van A tot Z en terug. Zijn tuin heeft er nog nooit zo netjes uitgezien. Hij overweegt vrijwilligerswerk te gaan doen, maar weet dat er onvermijdelijk vragen komen die kan hij niet beantwoorden. Op verjaardagen houdt hij zich op de vlakte als hem naar zijn werk wordt gevraagd. “Ach, het is niet meer zoals het was, je weet het”, mompelt hij en eigenlijk liegt hij dan niet eens.

In de krant las hij onlangs over spookambtenaren. Ze staan op de loonlijst van het gemeentehuis, maar niemand weet wat ze doen, waar ze zijn. Hij concludeerde dat hij dus een spookdocent was geworden. Hij vroeg zichaf hoeveel andere docenten net als hij elke maand weer verbaasd het loonstrookje in de brievenbus vinden. Nog 3 jaar, en hij hoeft niet meer bang te zijn. Dan krijgt hij AOW. Een afscheidsreceptie zal hij wel niet meer krijgen. Als voor de tijd maar geen overijverige stagiaire bij personeelszaken ineens vragen gaat stellen, dan moet het goed komen. Nog drie jaar en de rust in zijn hoofd is ook weer terug. Hij had vanochtend wat onkruid gezien en loopt de tuin in. Nog drie jaar.

 

Zomerthemaweek 5: Uit de oude doos

Aanpassingsvermogen

Tags

in het nieuws, lifeblog, onderwijs, politiek, school

Ze valt op doordat haar Nederlands bijna accentloos is. Nog geen drie jaar is ze in Nederland. Toch blijkt in de les dat ze best moeite heeft om alles te volgen. Niet alleen de taal (vocabulaire) is een probleem, ook de inhoud. En nu is het eerste jaar niet eens zo heel moeilijk, de context is voor haar natuurlijk flink anders. Als ik bij topografie over Duitsland en België praat, dan is dat voor de meeste leerlingen een herhaling. Voor haar zijn het compleet vreemde landen. Haar eerste toetsronde verknalde ze dan ook. Ze werd er niet vrolijker door. Maar ze leert er wel van. Terwijl sommige klasgenoten blijven steken in de onvoldoendes, scoort zij de tweede ronde al een stuk beter. En bij de derde ronde is ze een van de uitblinkers in de klas. Bij mijn vak scoort ze zelfs het hoogste cijfer van de hele klas.

Toch kan het niet eenvoudig voor haar zijn, na jaren weer naar school. Wat heet jaren, bijna een decennium. En dan is ze ook nog eens vele jaren ouder dan haar klasgenoten. Kinderen, zo gedragen die zich ook nogal eens. Maar ze past zich aan, zoals ze dat gewend is, zoals ze dat de laatste jaren altijd heeft moeten doen. Haar Nederlands wordt steeds beter. Haar houding is een voorbeeld voor anderen. Zelden zijn leerlingen zo lief en beleefd als zij. Haar zelfvertrouwen mag nog wel wat groeien, maar als dat haar cijfers volgt, komt dat wel goed.

En dan hoop ik dat ze haar diploma haalt, dat ze in Nederland mag blijven. Dat ze niet terug hoeft naar het door oorlog geteisterde midden Oosten. Dat ze een toekomst kan opbouwen. Dat ze werk vindt. Omdat dat het doel is van een beroepsopleiding. Alleen sommige leerlingen verdienen het net even iets meer dan anderen. Ik geloof niet dat iemand het haar niet gunt.

Themaweek Vluchtelingen

Rus zonder Russisch paspoort

Tags

asielzoeker, in het nieuws, onderwijs, politiek, Rusland, school, Sovjet Unie, vluchteling

Zijn taalniveau was niet om op te pochen. Maar hij was het leren in het taalklasje zat, hij wilde verder. Hij leek me een pienter jochie, ik gaf hem een positief advies. Al snel bleek dit terecht, binnen een paar maanden was zijn Nederlands zo veel beter, dat hij zonder problemen meedraaide in de klas. En dat deed hij goed, hij ging als de spreekwoordelijke speer. Hij viel al snel op om zijn beleefdheid. Toen zijn Nederlands beter was, ook om zijn gevoel voor humor.

Samen met zijn moeder woonde hij nog in een asielzoekerscentrum. Daar ontstond het eerste probleem. Stage lopen mocht hij niet. In alle wijsheid had men in Den Haag besloten dat stage hetzelfde was als werken en daarvoor was zijn verblijfsvergunning niet toereikend. Tegelijkertijd besliste men in Den Haag dat er minimaal zoveel procent stage in de opleiding hoort, dat dat onbetaald mag en dat je boventallig hoort te zijn, zodat je geen arbeidsplaats in kon nemen. Zonder stage geen diploma. Bureaucratie ten top dus, maar hij zat er mee. Na veel gezeur, gebel en vragen bij diverse instanties, diverse formulieren en uitlegmomenten verder, had hij net op tijd toestemming om net als zijn klasgenoten op stage te mogen.

Daar ging het voor het eerst mis. Hij bleek iets te eigenwijs. Ook al zat hij in een klas vol meiden, was hij alleen met zijn moeder in Nederland, had hij diverse docentes, nu nam hij goedbedoeld advies van een vrouw niet aan. Het botste. Maar toen dat eenmaal uitgesproken was, door beide partijen, ging het weer de goede kant op. Een goede stage.

Daarop volgde een nog betere tweede stage, waar zijn Russisch goed van pas kwam. De website die hij vertaalde bleek een succes in Rusland. Hij kon er zelf niet naar toe, had geen paspoort, al voelde hij zich wel Russisch. In zijn eigen land, een van de afgescheiden voormalige Sovjet-Republieken, was hij ook niet meer welkom.

Net te kort in Nederland voor het generaal pardon, besloot hij om verder te studeren. Terecht, hij was slim genoeg voor het HBO. Ook daarvoor stuitte hij weer op flink wat bureaucratie. Maar ook dat lukte hem. Ik ben benieuwd wat er van hem geworden is, zo langzamerhand zou hij ook op het HBO klaar kunnen zijn. Voor hem hoop ik dat zijn tijdelijke vergunning ondertussen een definitieve verblijfsvergunning is geworden. Voor zijn moeder nog meer. Hij zou voor haar kunnen zorgen, zoals zij de eerste twee decennia voor hem heeft gezorgd.

(Themaweek vluchtelingen)

Nachtmerrie

Tags

asielzoeker, in het nieuws, Joegoslavie, onderwijs, politiek, school, vluchteling

Na wat aandringen kwam ze bij me. Er ging veel mis. De eerste uren was ze er bijna nooit. Klasgenoten wilden niet met haar samenwerken, collega’s geloofden niet dat ze gemotiveerd was. Ze begreep de kritiek.

Toch was de reden simpel. Nachtmerries. Vijftien jaar nadat ze gevlucht was, lag ze ’s nachts wakker. Bijna elke nacht. Drie was ze toen haar ouders haar meenamen, weg uit toenmalig Joegoslavië, op zoek naar een betere plek voor hun kinderen. Het geheugen van de mens steekt raar in elkaar. Probeer je maar eens iets te herinneren van je tweede levensjaar. Meestal is het een verhaal dat een ander je verteld heeft. Pas na drie, vier jaar zijn er dingen die blijven hangen. Maar in het onderbewustzijn zit veel meer. En dat kwam bij haar allemaal naar boven, geen leuke flashbacks dus.

En terwijl haar klasgenoten wakker werden en zich klaar maakten voor school, viel zij eindelijk in slaap. Een onrustige slaap, ook nog op een tijdstip dat dat eigenlijk niet zou moeten. Een paar uur later kwam ze alsnog naar school. Maar dat ze steeds verder achter kwam, dat was logisch. Ik vertelde haar dat ze hulp moest zoeken. Dat wilde ze niet. Ze zou herkend kunnen worden, ze zou als gek bekend komen te staan. Mijn argument dat er weinig redenen beter waren dan de hare, sloeg niet aan. Ik werd haar vertrouwenspersoon. Amateur psycholoog mocht ik spelen, omdat zij me vertrouwde. Omdat ze wist dat ik het niet verder zou vertellen. Ik schrok van menig detail, van vele gebeurtenissen, maar kon niet meer dan aanhoren. Hopen dat vertellen voor haar hielp bij verwerken.

In de vergaderingen verdedigde ik haar, vroeg om begrip. Het werkte. Ze kwam wat vaker vroeg op school, haalde haar toetsen met de hakken over de sloot en kon op stage. En dat deed ze goed. Wat heet, erg goed. Ze mocht blijven. Jaren later kwam ik haar nog een enkele keer tegen, als ik op stagebezoek ging. Vlak voor haar diploma trouwde ze al. Ze is ondertussen moeder. En ze werkt nog steeds. Achter de voordeur voelt ze zich anders. Als de deur dicht is, is ze Nederlandse. Ze werkt, voedt een kind op, betaalt belasting, een modelburger.

Trots ben ik er op dat ze het gered heeft. Dat ze de trauma’s enigszins kon wegstoppen. Dat ik een heel klein beetje heb kunnen helpen.

Themaweek vluchtelingen

Gesprekstechnieken

Tags

gesprekstechniek, onderwijs, school, vakantie, vakantiebeurs

Maanden zijn ze bezig geweest met de voorbereiding. Informatie verzamelen, etaleren en gesprekstechnieken, alles kwam langs. Vol trots stonden ze in hun zelf versierde stand. De Twentse Vakantiebeurs. Mooi schoolevenement.

Een beetje zenuwachtig waren de meeste leerlingen wel. ‘Straks vragen ze iets wat ik niet weet’, kwam geregeld langs. Hun mappen met info werden steeds dikker. Rondlopend op de gezellige beurs bleken de meeste gesprekken toch iets anders te gaan. Hadden wij ze de tip gegeven om het gesprek te leiden, om vragen te stellen, om te weten te komen wat de bezoeker wil weten, bleek in de praktijk de doorsnee bezoeker een doorgewinterde reiziger.

En die gaat niet naar de stand van zijn volgende vakantiebestemming, die wil graag vertellen. Dus die liep rechtstreeks naar de stand van zijn vorige vakantie en begon te vertellen. Daar stonden ze, mijn leerlingen, semi-geïnteresseerd, een beetje zenuwachtig, (‘Wat moet ik nu vragen?’), te luisteren naar het ene na het andere prachtige verhaal. En als het verhaal klaar was, liep de bezoeker tevreden verder, op zoek naar de stand van de vakantiebestemming van twee jaar geleden. Mijn leerlingen in verwarring achter latend. ‘Heb ik het nu goed gedaan?’

Ze deden het erg goed. Maar proefondervindelijk zijn ze er achter gekomen dat de meeste mensen nu eenmaal betere vertellers zijn dan luisteraars. Ook een nuttige levensles. Niet gepland, maar mooi meegenomen.

Vergaderpoëzie 024

Tags

onderwijs, poëzie, vergaderpoëzie

Leg-uit-bijeenkomsten
Procesarchitectuur
Loket voor ontsluiting bekende waarheden
Haakjes mvt in beeld
Overzicht helderheid wat al bekend is
Uitwerkingsrichtingen voor concrete producten
Actualisatie huidig toezichtskader
Werkeisen worden vastgeklikt