Gerwin van der Werf – De droomfabriek

Tags

boeken, boekrecensie, lezen, onderwijs, school

Gerwin van der Werf – De droomfabriek

Schrijven over onderwijs is volgens mij niet eenvoudig. Iedereen heeft ooit op school gezeten. Iedereen heeft kinderen in het onderwijs. Iedereen heeft een mening over het onderwijs. Helaas is die mening bijna nooit gebaseerd op de realiteit, wordt het niet al te vaak gehinderd door echte kennis. Als zijinstromer denk ik zo langzamerhand mee te mogen praten, maar tegelijkertijd realiseer ik me des te beter dat ik erg weinig weet over het basisonderwijs, over het voortgezet onderwijs, over het hoger onderwijs. Zelfs het MBO, waarin ik me al ruim twee decennia beweeg, is zo gevarieerd, zo vaak vernieuwd, aangepast, wordt op zo veel plekken op verschillende manieren aangeboden, oordelen is erg lastig.

De roman is dan de beste manier om daadwerkelijk iets te zeggen. Je hoeft geen pamflet te schrijven, geen mening te verwoorden, maar je visie, je mening, je frustratie kan in het verhaal mooi naar boven komen. Voor de goede lezer is het verhaal veel meer dan dat. Dat betekent ook per definitie dat het verhaal gelaagd moet zijn, dat de onderliggende boodschap wel moet schreeuwen van tussen de regels door. Ga er maar aan staan. Daardoor geloof ik dat er maar erg weinig goede boeken zijn geschreven over het onderwijs.

Van der Werf doet een goede poging, in dit verhaal over beginnend docente Josie. Ze begint op een VMBO, natuurlijk in een niet zo goede buurt. Een Vogelaarwijk, een probleembuurt, noem het zoals je wil. Ze geeft wiskunde aan een derde klas en wat eerste klassen. Die laatste staan er gewoon voor de vorm soms even tussendoor, maar die zijn er alleen maar om te laten zien dat een docent niet kan leven van les geven aan een enkele klas. Het gaat om die derde klas, vooral om hoe een beginnend docente moet om zien te gaan met een stelletje pubers dat van alles aan het hoofd heeft, al is school daar niet bij.

De beschreven leerlingen zijn allemaal erg stereotype. De jongen van het kamp. De Poolse druktemakers. De Noord-Afrikaanse probleemgevallen. Het meisje met de hoofddoek dat wel haar best doet. Alsof het boek geschreven is als een script voor een televisieserie. De school wordt bijzaak, het lesgeven is een katalysator voor het verhaal, waarin veel herkenbare figuren gecast kunnen worden.

Zelfs de collega’s van Josie komen nauwelijks in het verhaal voor. Buiten de conciërge en de bevlogen schoolleider komen we maar twee andere docenten tegen. Geen vergaderingen, geen informele gesprekken met andere collega’s, nee, het gaat om Josie en haar problemen. Daar waar zij zelf het idee heeft dat ze er niets van kan, lijken zowel de derde klas als de paar collega’s die we wel kennen haar allemaal te gek te vinden, al weet Josie niet omdat ze blij zijn dat ze niet binnen een week gillend is weggerend.

De belangrijkste bijfiguur is Carmen. Achter in de derde klas, druk bezig met allerlei zaken, maar liever niet met school, blijkbaar wel erg populair op Instagram. Het hele verhaal draait om de botsingen tussen Josie en Carmen. De confrontaties, de gesprekken, de toenadering, de band. Meer dan wat er in de klas gebeurt, meer dan wat er op de school gebeurt, is dit het verhaal van Josie en Carmen. Hoe verder je in het verhaal komt, hoe minder het met onderwijs te maken heeft. De school was een inleiding, het draait om de 15-jarige puber met een beroerde thuissituatie en de twee keer zo oude beginnend docent met de gouden lepel. Tegenstelling, maar toch ook weer niet. Zonder spoiler alert kan ik niet veel meer vertellen, al is het redelijk voorspelbaar hoe het zich ontwikkelt.

Daarmee is de droomfabriek nog steeds niet het boek over het onderwijs dat ik hoopte. Je hebt ook geen moment het idee dat Josie, die zich op een of andere manier elke keer marginaal verbetert als docente, over een paar jaar nog steeds voor de klas staat. Geen moment gaat het over andere klassen, de conciërge en de schoolleider blijven oppervlakkig. Resultaat is een lekker boek om te lezen, uit in een paar leessessies, maar toch een onbevredigend gevoel na het voorspelbaar eind.

Nummer:            22-055

Titel:                   De droomfabriek

Auteur:               Gerwin van der Werf

Taal:                   Nederlands

Jaar:                   2022

# Pagina’s:          287 (12665)

Categorie:           Fictie

ISBN:                 978-90-254-7241-2

Meer Droomfabriek:

Hebban

Tzum

Scholieren

Meer onderwijsboeken op gerbie.nl:

Leo Prick – Onderwijs op de divan

Eefje Pleij – Juf met staarten

Theo Thijssen – De gelukkige klas

Jacques Vriens – Is de klas nog wel zo gelukkig?

Trotse papa

Tags

papa gerbie, school, Suus

Aan het begin van het schooljaar werd er druk geappt. Hoe laat gaan we naar de nieuwe school? Wie fietst er mee? Op de eerste dag stonden er ’s ochtends dertien meiden op onze oprit. Allemaal een vergelijkbare fiets. Net iets te groot, meestal een mand, soms een krat voorop, maar de schooltas toch wel achterop. Samen naar de middelbare school. Natuurlijk stonden we als ouders haar uit te zwaaien. Kleine meisjes worden groot.

“Dat duurt niet lang”, zeiden we nog. De meesten fietsen snel zelf naar school. Een van haar vriendinnen woont hemelsbreed nog geen 200 meter van school, maar fietst langs meerdere adressen (compleet de andere kant op) om toch maar gezellig bij de groep te horen.

We zijn een kwartaal verder. Vaak ben ik eerder weg, maar soms ben ik nog thuis. Nog steeds komen er vele jongedames langs gefietst. Meiden uit haar oude klas samen met meiden uit haar nieuwe klas. Maar ook meiden van een andere basisschool uit een andere klas. Het maakt allemaal niets uit. De buren kunnen onmogelijk uitslapen (niet dat ze dat doen), het is een gezelligheid van jewelste. Sommigen komen binnen, anderen wachten buiten. Zonder uitzondering zijn het er altijd zeven, acht. Andere dagen nog weer alle dertien. Inclusief die ene die het hele dorp doorfietst. Inclusief die andere, waar ze jaren niet mee speelde, toen het wel kon. En ze fietsen nog niet rechtstreeks, andere meiden worden onderweg opgepikt. Er valt er wel eens een. Ze vergeet haar brood wel eens. Niet alles gaat zoals je dat wil als ouders.

Maar wat kan ik genieten van die kleine die glunderend naar school gaat en het daar ook nog eens goed doet. Een enkele onvoldoende, soms het verkeerde geleerd, maar daarnaast ook vele goede cijfers. Maar bovenal heeft ze het naar haar zin en heeft ze vele vriendinnen. Gehouden en gemaakt. En daar ben ik zo mogelijk nog trotser op.

Aanrader: Klassen

Tags

in het nieuws, onderwijs, politiek, school

De afgelopen weken ontzettend genoten van de serie Klassen. Mocht u dat nog niet gedaan hebben, om welke al dan niet goede reden, doe dat alsnog. Vast wel ergens te vinden via NPO Plus/Start of hoe dat tegenwoordig heet.

Een schooljaar lang volgden de documentairemakers kinderen, in groep 8 of net daarna. Hoe gaat het met het onderwijs in Nederland? Het is de makers gelukt om goed te laten zien dat kansenongelijkheid in Nederland nog steeds een groot probleem is. Waar op de ene school de leerlingen teleurgesteld zijn met een havo/vwo-advies, waren op de andere school de juffen al blij dat de kinderen überhaupt op school zijn elke dag. Waar de ene middelbare school een Europees parlement als rollenspel kan organiseren, moeten mentoren van een andere school de leerlingen via leerplichtambtenaren op school krijgen, de jeugd er bijhouden terwijl ze net vast hebben gezeten.

Ster van de show was zonder twijfel Anyssa. Ze woonde bij haar grootouders, die ze qua ontwikkeling op haar 11e al voorbij was. Met een terminaal zieke opa en oma die tussendoor ook nog even ziekenhuis meepikte, was het meisje met van alles bezig, maar haar ontwikkeling op school stagneerde. Gelukkig zag haar juf de mogelijkheden van het meisje.

Een pleidooi voor een gigantische reorganisatie van ons onderwijs. Voor een minister van onderwijs met bevlogenheid in plaats van een bestuurder (ik zag wel een geschikte wethouder voorbijkomen overigens). Voor kansengelijkheid. Voor latere schoolkeuze. Tegen efficiencydenken. Tegen pusherige ouders. Tegen witte en zwarte scholen.

Schitterende serie. Kijk!

Olympische kronkel, dag 7

Tags

Olympische Spelen, PyeongChang, schaatsen, school

Meerdere laptops met livestream als ik het lokaal binnen loop. De eerste rit is halverwege. Ik laat ze even kijken naar Van der Weijden. In de dweilpauze wel wat doen, maar ben blij verrast dat er überhaupt interesse is. Ook grappig dat je je leerlingen beter leert kennen. Aan de andere kant zit iemand op YouTube filmpjes van speerwerpen te kijken. Ze doet zelf ook aan atletiek.

Na de dweilpauze zet ik het smartboard aan. We kijken de laatste ritten samen. Weer verrassen ze me. Ze kennen Pechstein en Sablikova, al blijkt de Tsjechische vlag niet bij iedereen bekend. Gezamenlijk bewonderen we de geweldige rit van Esmee Visser. We kijken nog even het interview en hervatten de les. In het kader van ‘actualiteit’ koppel ik het organiseren van de Olympische Spelen aan de Toeristische verwachtingen. Veel actueler kan een les niet worden.

Johan Goossens – Wie heeft er wél een boek bij zich?

Tags

boeken, boeken 2016, boekrecensie, Johan Goossens, lezen, onderwijs, school

Johan Goossens – Wie heeft er wél een boek bij zich?

Her en der had ik al wel eens wat van hem gelezen. Columns. En omdat hij op een ROC les geeft, vaak herkenbare situaties. De bundeling moest ik dus maar eens aanschaffen. Zijn eerste column was meteen een herkenbare situatie. Ooit voerde ik een vergelijkbaar sollicitatiegesprek. Geen papieren, geen ervaring, maar durf je? Ja, ik durfde. Ik hield het meer dan een jaar vol en vertrok. Maar keerde zelfs terug, ondertussen meer dan 15 jaar.

Goossens was al cabaretier voordat hij de klas in stapte. Vooral de niveau 2 klassen raken hem, zowel positief als negatief. Mooi om te zien dat elke beginnende docent vergelijkbare problemen ondervindt. Aan de andere kant is het verschil tussen een ROC in de Randstad en een ROC in het oosten des landes groot. Het aantal probleemgevallen is kleiner, de problemen zijn kleiner. Wat dat betreft kan ik dus niet invoelen, niet meeleven. Ik snap soms helemaal niet het type leerling dat hij in de klas heeft, begrijp diens problemen niet, heb geen idee hoe diens leven er uit ziet. Dat maakt het des te interessanter om te lezen natuurlijk.

Wanneer je op een podium kunt vertellen over je leven, heb je relativeringsvermogen. Onmisbaar wanneer je ongekwalificeerd de klas inspringt. En Goossens overleefde, behoudt zijn gevoel voor humor en weet vele leerlingen nog wat bij te brengen ook. Een bonus, als je het moet geloven. En ik geloof hem

Enig minpunt van deze bundeling is dat er meerdere columns in staan die niet echt binnen het thema passen. Niet nodig volgens mij, als je een kwartaal had gewacht, dan waren er genoeg nieuwe stukjes geschreven om het thematische karakter van het boek niet aan te tasten.

Citaat: “Voor het eerst blijft de moeder stil. Haar ogen worden wazig en ze kijkt voor zich uit. (…) Ik zoek naar een ingang, een toon. Een magische manier om alles heel makkelijk bespreekbaar te maken. Maar hoe begin je over een alcoholische vader, een uithuisplaatsing en het herhaaldelijk ingrijpen van de politie? Ik kijk op mijn horloge. Nog vijf minuten.” (p.76/77)

Nummer: 16-069
Titel: Wie heeft er wél een boek bij zich?
Auteur: Johan Goossens
Taal: Nederlands
Jaar: 2014
# Pagina’s: 175 (16102)
Categorie: Columns
ISBN: 978-94-004-0019-1

Meer onderwijs gerelateerde boeken:
Eefje Pleij – Juf met staarten
Theo Thijssen – De gelukkige klas
Jacques Vriens – Is de klas nog wel zo gelukkig?
Leo Prick – Onderwijs op de divan
Herman Koch – Red ons Maria Montanelli
Bert Smit e.a. – Uit de school geklapt

Themaweek 36: Meer boeken

Sugata Mitra over onderwijs

Tags

onderwijs, school, speech, Sugata Mitra, themaweek

Een week lang mensen die anderen kunnen inspireren. Als eerste een Indiase professor die meerdere experimenten uitvoerde, over de hele wereld. Hij toonde aan dat kinderen een geweldig zelf lerend vermogen hebben. En hij kan er prachtig over vertellen. Kijk maar eens naar deze Ted talk:

Het onderwijs moet op de kop. Iedereen die hem hoort, is daar van overtuigd. Hopelijk ook de beslissingsbevoegden.

Voor degenen die het Engels lastig vinden, op de site van ted.com staat het verhaal ook met ondertiteling in meer dan 40 talen. Nederlands dus ook.

Themaweek 28: Inspirerende speeches

Tikfoutje

Tags

fotooo, Kijk nog eens, onderwijs, school

Kijk nog eens 201

Hebben we toch allemaal wel eens gedaan? Zodra we konden lezen en begrepen wat een woordenboek was, opzoeken of er vieze woorden in staan. Ik geef het toe.

Maar een toetsenbord vernielen, vind ik weer wat minder. En dan dit geintje uithalen. Terwijl je dus al bijna 20 bent, je rebelse tijd afgelopen zou moeten zijn. En kon je echt geen andere woordjes maken? Was dit het grappigste wat je kon bedenken?

Putin is goed

Tags

onderwijs, politiek, Rusland, school, Syrië

bron: taringa.net

Soms speel ik even in op de actualiteit. Topografie is daar een heerlijk vak voor. Elke bezienswaardigheid heeft een verhaal, elke foto kan de aanleiding zijn voor een zijstapje. Haalt de druk even van de ketel, even rust voor de fanatieke meeschrijver.

Dat er in Brussel werd gezocht naar een van de daders in Parijs wist ze niet. De klas keek verbaasd naar haar. Onder welke steen had ze gelegen? Ze las geen krant, verklaarde ze. Hoe had ze dat kunnen weten? Televisie, radio, social media, de antwoorden lagen voor de hand. We wist het niet. Maar ze wist wel wat er in Syrië aan de hand was. Ik gaf haar twee minuten, door ervaring wijs geworden.

Letterlijk kan ik het niet navertellen, de woordenstroom kwam snel. Maar het kwam op het volgende neer. Turkije en de Verenigde Staten hadden samen IS bedacht en opgezet, die voerden oorlog om de wereld te destabiliseren, te beginnen in het Midden Oosten en slechts de Russen deden er wat aan. De hele wereld, Europa en de VS voorop waren lafaards en schijterds, maar de enige wereldleider die nog respect verdiende was Putin, dat was tenminste een echte kerel.

Heel even wilde ik er op in gaan, maar ik wist niet waar ik moest beginnen. Een deel van haar betoog geloof ik zelfs, maar het hele wereldbeeld wat spreekt uit deze tirade, is mij compleet vreemd. Ik heb geen zin om een discussie te voeren. Niet nu. Niet hier. Niet, wetende dat het een eindeloze wordt. Verder met de les.

Spookdocent

Tags

onderwijs, school, spookdocent

Oorspronkelijk: 11 december 2007

Hij kon het moment nog precies terughalen. Die vergadering, jaren geleden. Zijn collega viel hem aan. Onredelijk, maar zo fel dat hij zich meer verbaasde over de toon in haar stem dan over de aanval zelf. Toen zijn leidinggevende stil bleef en zo zijn instemming met de aanval te kennen gaf, brak er iets in hem.

De volgende dag ging hij voor het eerst, na al die jaren, met tegenzin naar zijn werk. Het was het spreekwoordelijke begin van het einde. Drie vergaderingen, twee conflicten en een functioneringsgesprek later zat hij ziek thuis. Lichamelijk ging het nog wel, maar hij kon het niet meer opbrengen. Overspannen. Burn out. Alle termen had hij langs horen komen.

Anderhalf jaar later, na vele gesprekken met de bedrijfsarts, begon hij op een andere afdeling, een andere opleiding. Maar het werd nooit meer hetzelfde als voorheen. De leerlingen die vroeger een bevlogen gemotiveerde docent zagen, liepen nu het lokaal in van een uitgebluste saaie ouwelul die op de automatische piloot zijn lesjes afdraaide.

Ook hier ging het weer mis. Allerlei vernieuwingen waar hij niets van begreep, waar hij het niet mee eens was. Dan maar ouderwets, “maar wat is er mis met een ouderwetse goede vakdocent?” was zijn motto in die tijd. Dit maal waren de klachten wel lichamelijk. Een licht infarct en weer twee jaar verder begon hij voor de derde keer op een andere school van het inmiddels gefuseerde instituut. Een nieuwe start, drie keer is scheepsrecht, hij begon positief.

Een echte kans werd het niet. Achter zijn rug klaagden zijn collega’s over hem, zelfs tegen leerlingen. Die zagen hem toch al als een fossiel uit prehistorische tijden. Met zijn hoofd kwam hij overeen dat hij geen les meer zou geven. Er waren genoeg taken te doen, hij kreeg een kantoorfunctie.

Weer een fusie en een verhuizing verder had hij nog maar een klein project over. En na afloop van het project zat hij thuis. Hij wachtte op wat ging komen, maar er gebeurde niets. Aan het eind van de maand kreeg hij echter wel zijn salaris. Zijn vrouw vond het prima. “Ze hebben jarenlang misbruik van je gemaakt”, oordeelde ze. Zelf kostte het hem iets meer moeite. Hij was opgegroeid in de jaren vijftig, de wederopbouw, de tijd waarin ieder zijn steentje bij moest dragen. Zijn arbeidsethos, van huis uit meegekregen, verhinderde dat hij genoot van de situatie. Hij was blij dat zijn ouders er niet meer waren, die had hij het niet kunnen uitleggen. Hij was ook bang. “Straks komen ze er achter, hoe verklaar ik dan dat ik thuis zit en niets doe?” maar hij wist ook niet bij wie hij moest aankloppen, wie hij moest vragen wat te doen.

En zo zit hij al 4 jaar thuis. Hij zit op de bank, leest de krant van A tot Z en terug. Zijn tuin heeft er nog nooit zo netjes uitgezien. Hij overweegt vrijwilligerswerk te gaan doen, maar weet dat er onvermijdelijk vragen komen die kan hij niet beantwoorden. Op verjaardagen houdt hij zich op de vlakte als hem naar zijn werk wordt gevraagd. “Ach, het is niet meer zoals het was, je weet het”, mompelt hij en eigenlijk liegt hij dan niet eens.

In de krant las hij onlangs over spookambtenaren. Ze staan op de loonlijst van het gemeentehuis, maar niemand weet wat ze doen, waar ze zijn. Hij concludeerde dat hij dus een spookdocent was geworden. Hij vroeg zichaf hoeveel andere docenten net als hij elke maand weer verbaasd het loonstrookje in de brievenbus vinden. Nog 3 jaar, en hij hoeft niet meer bang te zijn. Dan krijgt hij AOW. Een afscheidsreceptie zal hij wel niet meer krijgen. Als voor de tijd maar geen overijverige stagiaire bij personeelszaken ineens vragen gaat stellen, dan moet het goed komen. Nog drie jaar en de rust in zijn hoofd is ook weer terug. Hij had vanochtend wat onkruid gezien en loopt de tuin in. Nog drie jaar.

 

Zomerthemaweek 5: Uit de oude doos

Aanpassingsvermogen

Tags

in het nieuws, lifeblog, onderwijs, politiek, school

Ze valt op doordat haar Nederlands bijna accentloos is. Nog geen drie jaar is ze in Nederland. Toch blijkt in de les dat ze best moeite heeft om alles te volgen. Niet alleen de taal (vocabulaire) is een probleem, ook de inhoud. En nu is het eerste jaar niet eens zo heel moeilijk, de context is voor haar natuurlijk flink anders. Als ik bij topografie over Duitsland en België praat, dan is dat voor de meeste leerlingen een herhaling. Voor haar zijn het compleet vreemde landen. Haar eerste toetsronde verknalde ze dan ook. Ze werd er niet vrolijker door. Maar ze leert er wel van. Terwijl sommige klasgenoten blijven steken in de onvoldoendes, scoort zij de tweede ronde al een stuk beter. En bij de derde ronde is ze een van de uitblinkers in de klas. Bij mijn vak scoort ze zelfs het hoogste cijfer van de hele klas.

Toch kan het niet eenvoudig voor haar zijn, na jaren weer naar school. Wat heet jaren, bijna een decennium. En dan is ze ook nog eens vele jaren ouder dan haar klasgenoten. Kinderen, zo gedragen die zich ook nogal eens. Maar ze past zich aan, zoals ze dat gewend is, zoals ze dat de laatste jaren altijd heeft moeten doen. Haar Nederlands wordt steeds beter. Haar houding is een voorbeeld voor anderen. Zelden zijn leerlingen zo lief en beleefd als zij. Haar zelfvertrouwen mag nog wel wat groeien, maar als dat haar cijfers volgt, komt dat wel goed.

En dan hoop ik dat ze haar diploma haalt, dat ze in Nederland mag blijven. Dat ze niet terug hoeft naar het door oorlog geteisterde midden Oosten. Dat ze een toekomst kan opbouwen. Dat ze werk vindt. Omdat dat het doel is van een beroepsopleiding. Alleen sommige leerlingen verdienen het net even iets meer dan anderen. Ik geloof niet dat iemand het haar niet gunt.

Themaweek Vluchtelingen