Dimitri Verhulst – Problemski hotel

Tags

boeken, boeken 2006, boekrecensie, Dimitri Verhulst, lezen, themaweek, vluchteling

Dimitri Verhulst – Problemski hotel

Ik had wel eens een verhaal gelezen van Verhulst, maar nog nooit een heel boek. Inspiratie voor dit boek kreeg de Vlaming toen hij zich enkele dagen liet opsluiten in een asielzoekerscentrum. Hij schreef er een reportage over. Maar de indruk bleek te groot om na het artikel verder te gaan. Vervolgens dit boek.

Via de ogen van een asielzoeker uit een fictief land zien we het leven in een asielzoekerscentrum. Alle bewoners zijn alleen maar bezig om te zien hoe ze een papiertje kunnen bemachtigen, of dat nu via de reguliere procedure of via een andere methode is. Zo niet, dan probeer je naar Engeland te vluchten.

Verhulst heeft een behoorlijk cynische hoofdfiguur neergezet. Het is een fictieve hoofdpersoon, de fotograaf die in eigen land niet meer kan fotograferen. Het is wel aannemelijk dat een fotograaf een goed beeld vormt van zijn omgeving, je inleven in de beroerde omstandigheden is niet al te moeilijk. Of het daadwerkelijk een paspoortindustrie is, weet ik niet. Maar het lijkt me dat Verhulst niet veel heeft verzonnen voor zijn boek, alleen de juiste gegevens gebruikt heeft. Van asielzoekers die ik ken, gesproken heb, is mijn beeld van een AZC in Nederland niet veel beter dan het Vlaamse AZC dat in dit boek centraal staat.

Het cynisme zit volgens mij niet in de asielzoeker, maar in een samenleving die nog steeds asielzoekers als criminelen behandelt, omdat ‘men’ denkt dat iemand vrijwillig zijn vrienden, familie en bezittingen achterlaat om elders een nieuw bestaan op te bouwen, wetende dat ze daar eigenlijk niet welkom zijn. Vluchtelingen zijn geen profiteurs, het zijn mensen. En in elke groep mensen zitten criminelen, watjes, profiteurs, weldoeners, klootzakken en schatjes.

Nummer: 06-032
Titel: Problemski hotel
Auteur: Dimitri Verhulst
Taal: Nederlands (Vlaams)
Jaar: 2003
# Pagina’s: 110 (5193)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-254-1978-X

Themaweek 40: Uit de oude boekendoos

Kader Abdolah – De reis van de lege flessen

Tags

boeken, boeken 2005, boekrecensie, Kader Abdolah, lezen, themaweek, vluchteling

Kader Abdolah – De reis van de lege flessen

Schrijven in een andere taal dan je moers taal is niet eenvoudig. Ik denk dat ik me in een aantal talen behoorlijk kan redden. Maar je gedachten, met alle kronkels, in letters verwoorden is een zwaar proces. Ik heb dan ook behoorlijk veel bewondering voor die schrijvers die dat wel kunnen. Kader Abdolah kan het. Sterker nog, hij schrijft in een prachtig Nederlands, waar menig autochtoon jaloers op mag zijn. Zijn columns in de Volkskrant (Mirza) vond ik altijd al goed, na een aantal verhalenbundels, is dit boek zijn eerste roman.

Het verhaal gaat over een vluchteling, Bolfazl, die in een rijtjeshuis komt te wonen en niet alleen de taal moet leren spreken, maar ook nog eens de cultuur leren kennen. De meest simpele dingen zijn hem vreemd. Het duurt een tijdje, maar op een gegeven moment krijgt hij toch contact met zijn buurman, Rene. Rene is echter niet een standaard buurman, maar iemand met problemen, die op wat later vertrekt, net als Bolfazl gewend is aan de omgang met zijn buurman. Hij blijft verdwaasd achter en probeert een vergelijkbaar contact op te bouwen met de nieuwe buurman, tegelijkertijd Rene niet vergetend.

Of het verhaal geheel autobiografisch is, is mij niet bekend. Dat hij als vluchteling zich in ieder geval goed kon inleven in de hoofdfiguur is natuurlijk voor de hand liggend. Het boek verhaalt prachtig over hoe ontheemd een vluchteling kan zijn. Dit boek zou verplichte literatuur moeten zijn voor politici die iets roepen over integratie. Nederland is niet een eenvoudig land om in te leven. Bolfazl heeft het hier niet eenvoudig. Prachtig boek.

Nummer: 05-056
Titel: De reis van de lege flessen
Auteur: Kader Abdolah
Taal: Nederlands
Jaar: 1997
# Pagina’s: 170 (10666)
Categorie: Literatuur
ISBN: 90-417-0470-1

Themaweek 40: Uit de oude boekendoos

Schijnwerkelijkheid

Tags

GroenLinks, in het nieuws, Jesse Klaver, politiek, vluchteling

Een paar dagen liep ik er mee. Wat vind ik van Klaver en de gemiste kans? Velen lieten zich binnen 24 uur horen, zowel positief, maar vooral negatief. Toen las ik gisteren de reactie van Vluchtelingenwerk. Daarvoor al een vergelijkbare conclusie van De Correspondent. Dus toen wist ik het zeker. Ik reageerde op Facebook. Omdat niet iedereen daar zit, omdat niet iedereen mij volgt, omdat de algoritmes van meneer Zuckerberg niet alles op ieders timeline pleurt, vandaag toch maar even hier, op mijn eigen plekje:

Iets met water en wijn en veel over gemiste kansen. Volgens mij ligt het, als zo vaak, genuanceerder. Grenzen dicht is een utopie. Migratie stoppen ook. Al duizenden jaren zoeken mensen naar de beste plek om te leven. Om dat tegen te gaan is geen muur hoog genoeg, geen wet streng genoeg en geen ontmoedigingsbeleid overtuigend genoeg. Accepteer dus dat er vluchtelingen bestaan.

Zo lang de wereldeconomie niet open en eerlijk is, zo lang er uitbuiting bestaat, zo lang belastingontwijking legaal blijft en moreel acceptabel voor velen, zo lang zullen er vluchtelingen zijn.

Aan ons de taak daar op een goede manier mee om te gaan. Deals sluiten met landen die ons geld graag accepteren, maar waar mensenrechten niet hoog op de agenda staan, is geen oplossing, dat is een schijnwerkelijkheid.

Compliment voor Jesse Klaver en de zijnen dat ze daar niet aan mee willen doen.

Ontruiming jungle Calais was nutteloos

Tags

Calais, Gerbie vindt iets, in het nieuws, politiek, vluchteling

De Muur hielp niet in Berlijn. Het werkt nauwelijks in het Midden Oosten. Op de grens van Mexico naar de VS is een muur slechts goed voor de werkgelegenheid van bouwvakkers en beveiligers. Trump wilde graag een muur van duizenden kilometers op de grens (en die zou Mexico zelfs betalen), al twijfel ik of hij weet dat op grote delen van die grens al een muur staat.

Het ontruimen van de jungle in Calais is dan ook symboolpolitiek. Na eerdere mislukte pogingen was er nu een overmacht aan politie. Alle vluchtelingen zijn ondertussen verdeeld over Frankrijk. Toch kun je voorspellen dat het een tijdige oplossing is. Ze zullen terug komen, in Calais. Of in Zeebrugge, Hoek van Holland of elders waar ze richting Engeland kunnen.

De geschiedenis leert ons namelijk dat de mens altijd op zoek gaat naar de beste plek om te leven, zelfs bereid is daar risico voor te lopen. Gelukkig is dat niet voor iedereen dezelfde plek. Maar een grens, een muur of een visum heeft nog nooit iemand tegengehouden. Beter is het om te kijken naar een oplossing voor de onderliggende problemen. Maar voor populistische politici is dat te veel gevraagd. Waarom een goede oplossing zoeken als een nutteloze je meer stemmen oplevert?

Gerbie vindt iets (deel 3). Een serie waarin ik in precies 212 woorden probeer het nieuws te duiden.

Er is altijd hoop

Tags

Goor, in het nieuws, politiek, vluchteling

Het afgelopen jaar leek het wel ineens alsof het belangrijkste wat ons overkwam een aantal vluchtelingen vanuit een bootje waren. Alsof de hele samenleving overhoop wordt gegooid wanneer er een aantal mensen een andere taal spreken, een ander geloof hebben. Alsof we niet twintig jaar geleden veel meer vluchtelingen opvingen, laat staan honderd jaar geleden. Alsof de verzorgingsstaat niet wordt kapot gemaakt door een liberale partij die denkt dat marktwerking overal het antwoord op is en zelfverrijking terecht is. Gelukkig zag ik ook positieve punten. Kreeg Vluchtelingenwerk meer vrijwilligers dan vluchtelingen in de kaartenbak en liet mijn dorpje zich ook van de goede kant zien. Er is nog hoop.

Wat ben ik geschrokken van de reacties op diverse social media de laatste maanden. Wat een vreselijk schreeuwerig en intolerant is Nederland geworden! Waar halen velen het lef vandaan om vluchtelingen weg te zetten als een minderwaardig soort, als profiteurs. Vele jaren vertoefde ik in den vreemde. Vaak vertelde ik trots over mijn land. Open, gastvrij, tolerant. Van dat land herkende ik niets meer.

Totdat er vluchtelingen in mijn dorpje kwamen. Voor maar liefst vijf hele dagen. Resultaat van een actief ontmoedigingsbeleid van de Nederlandse regering. Elke vijf dagen een ander noodbedje in een andere sporthal. Weken achter elkaar het land doorgestuurd worden. En toen kwamen de vrijwilligers in actie. Activiteiten voor de kinderen, tennisles, muziekavonden, taalles, kinderen die in het weekend naar school konden. Geweldig om te zien. Alhoewel, het bleef bijna allemaal buiten beeld. Vooral die ene bus die door een fout van de COA ook hier kwam aanrijden haalde de pers. Kon blonde Greet weer scoren. Dat het een stuk genuanceerder lag dan vrijdagavond bekend was, lezen we niet in de krant van Wakker Nederland, de PVV-leider laat zich niet horen.

Wat ik erg vreemd vind is dat de PVV de vluchtelingen als gevaar ziet. Dit zijn toch de mensen die zijn weggejaagd door die jihadisten die hij zo verfoeit? Deze mensen denken er net zo over als hij, waarom mogen ze dat niet hier doen?

Maar wat ben ik trots op de tientallen kindertekeningen die ik zag hangen in de sporthal. Op de nette en rustige bezoekers van de inspraakavond die niet uitliep op een avondje ongenuanceerd schreeuwen. Op de muzikanten die in mijn voetbalkantine een avond vermaak organiseerden. Op vele anderen die lieten zien dat er nog een tolerant en solidair Nederland bestaat. Dat je niet bang hoeft te zijn voor een paar vluchtelingen als buren. Die zich onvoorwaardelijk hebben ingezet om 140 mensen vijf dagen het gevoel te geven dat ze welkom zijn, dat ze geen nummer zijn.

Er is nog hoop.

Themaweek 1. 2015 in 1 week

Hoop

Tags

Goor, in het nieuws, politiek, vluchteling

Wat ben ik geschrokken van de reacties op diverse social media de laatste maanden. Wat een vreselijk schreeuwerig en intolerant is Nederland geworden! Waar halen velen het lef vandaan om vluchtelingen weg te zetten als een minderwaardig soort, als profiteurs. Vele jaren vertoefde ik in den vreemde. Vaak vertelde ik trots over mijn land. Open, gastvrij, tolerant. Van dat land herkende ik niets meer.

Totdat er vluchtelingen in mijn dorpje kwamen. Voor maar liefst vijf hele dagen. Resultaat van een actief ontmoedigingsbeleid van de Nederlandse regering. Elke vijf dagen een ander noodbedje in een andere sporthal. Weken achter elkaar het land doorgestuurd worden. En toen kwamen de vrijwilligers in actie. Activiteiten voor de kinderen, tennisles, muziekavonden, taalles, kinderen die in het weekend naar school konden. Geweldig om te zien. Alhoewel, het bleef bijna allemaal buiten beeld. Vooral die ene bus die door een fout van de COA ook hier kwam aanrijden haalde de pers. Kon blonde Greet weer scoren. Dat het een stuk genuanceerder lag dan vrijdagavond bekend was, lezen we niet in de krant van Wakker Nederland, de PVV-leider laat zich niet horen.

Wat ik erg vreemd vind is dat de PVV de vluchtelingen als gevaar ziet. Dit zijn toch de mensen die zijn weggejaagd door die jihadisten die hij zo verfoeit? Deze mensen denken er net zo over als hij, waarom mogen ze dat niet hier doen?

Maar wat ben ik trots op de tientallen kindertekeningen die ik zag hangen in de sporthal. Op de nette en rustige bezoekers van de inspraakavond die niet uitliep op een avondje ongenuanceerd schreeuwen. Op de muzikanten die in mijn voetbalkantine een avond vermaak organiseerden. Op vele anderen die lieten zien dat er nog een tolerant en solidair Nederland bestaat. Dat je niet bang hoeft te zijn voor een paar vluchtelingen als buren. Die zich onvoorwaardelijk hebben ingezet om 140 mensen vijf dagen het gevoel te geven dat ze welkom zijn, dat ze geen nummer zijn.

Er is nog hoop.

Meer vluchtelingen

Tags

asielzoeker, in het nieuws, politiek, vluchteling

Hopelijk zijn de lezers van mijn blog deze week, daar waar mogelijk, genuanceerder gaan denken over vluchtelingen. Dat je niet voor je lol je spaarcenten aan een mensensmokkelaar geeft. Dat je niet perse een arme hongerige sloeber bent wanneer je je land ontvlucht. Dat je niet naar west Europa komt om te profiteren van de sociale voorzieningen, maar dat je gewoon, net als wij, een goede toekomst op wil bouwen voor jezelf en je kinderen. Dat een asielzoeker ook gewoon een mens is. Dat er klootzakken tussen zitten, net zoals tussen degenen die hier geboren zijn. Dat er criminelen tussen zitten, die net zo goed aangepakt moeten worden als andere criminelen. Maar dat niet elke asielzoeker per definitie een misdadiger is. Dat je kind gewoon naar school kan gaan met kinderen van vluchtelingen. Dat je in de supermarkt  net als voorheen je boodschappen kan doen, zelfs als er asielzoekers binnen zijn.

Er is genoeg te vinden op het internet om meer te weten te komen over vluchtelingen. Mijn mooiste interview in Goal bijvoorbeeld, jaren geleden. Of deze Duitse nieuwslezeres die kort en bondig wat te melden heeft. Deze column van blogvriend Wouter. Sikkom. De oma van Mauro. Youp. Dutch News. Mustafa Hilali. Of dit filmpje van Karim Boulidam. Wat cijfertjes bijeengeraapt door Eric van Bentum. Of die andere blogvriend van me, Rodney over een oude voetballer.

Je kunt natuurlijk ook naar de site van Vluchtelingenwerk gaan.

Maar het best kun je gewoon eens met een vluchteling praten. Gewoon in de trein of in de supermarkt. Geloof me, het kan.

En ik sluit deze themaweek af met een citaat van Arnon Grunberg:

…waarom ik van mening ben dat migratie zo min mogelijk moet worden belemmerd. Als de context ons determineert, dan is verbetering van het eigen leven dikwijls alleen mogelijk in een andere context. Migratie is eigenlijk slechts een poging de per definitie onrechtvaardige uitkomsten van een existentiële loterij te herstellen. 

Arnon Grunberg, Wordt vervolgd, december 2014

 

 

Themaweek vluchtelingen

Rus zonder Russisch paspoort

Tags

asielzoeker, in het nieuws, onderwijs, politiek, Rusland, school, Sovjet Unie, vluchteling

Zijn taalniveau was niet om op te pochen. Maar hij was het leren in het taalklasje zat, hij wilde verder. Hij leek me een pienter jochie, ik gaf hem een positief advies. Al snel bleek dit terecht, binnen een paar maanden was zijn Nederlands zo veel beter, dat hij zonder problemen meedraaide in de klas. En dat deed hij goed, hij ging als de spreekwoordelijke speer. Hij viel al snel op om zijn beleefdheid. Toen zijn Nederlands beter was, ook om zijn gevoel voor humor.

Samen met zijn moeder woonde hij nog in een asielzoekerscentrum. Daar ontstond het eerste probleem. Stage lopen mocht hij niet. In alle wijsheid had men in Den Haag besloten dat stage hetzelfde was als werken en daarvoor was zijn verblijfsvergunning niet toereikend. Tegelijkertijd besliste men in Den Haag dat er minimaal zoveel procent stage in de opleiding hoort, dat dat onbetaald mag en dat je boventallig hoort te zijn, zodat je geen arbeidsplaats in kon nemen. Zonder stage geen diploma. Bureaucratie ten top dus, maar hij zat er mee. Na veel gezeur, gebel en vragen bij diverse instanties, diverse formulieren en uitlegmomenten verder, had hij net op tijd toestemming om net als zijn klasgenoten op stage te mogen.

Daar ging het voor het eerst mis. Hij bleek iets te eigenwijs. Ook al zat hij in een klas vol meiden, was hij alleen met zijn moeder in Nederland, had hij diverse docentes, nu nam hij goedbedoeld advies van een vrouw niet aan. Het botste. Maar toen dat eenmaal uitgesproken was, door beide partijen, ging het weer de goede kant op. Een goede stage.

Daarop volgde een nog betere tweede stage, waar zijn Russisch goed van pas kwam. De website die hij vertaalde bleek een succes in Rusland. Hij kon er zelf niet naar toe, had geen paspoort, al voelde hij zich wel Russisch. In zijn eigen land, een van de afgescheiden voormalige Sovjet-Republieken, was hij ook niet meer welkom.

Net te kort in Nederland voor het generaal pardon, besloot hij om verder te studeren. Terecht, hij was slim genoeg voor het HBO. Ook daarvoor stuitte hij weer op flink wat bureaucratie. Maar ook dat lukte hem. Ik ben benieuwd wat er van hem geworden is, zo langzamerhand zou hij ook op het HBO klaar kunnen zijn. Voor hem hoop ik dat zijn tijdelijke vergunning ondertussen een definitieve verblijfsvergunning is geworden. Voor zijn moeder nog meer. Hij zou voor haar kunnen zorgen, zoals zij de eerste twee decennia voor hem heeft gezorgd.

(Themaweek vluchtelingen)

Nachtmerrie

Tags

asielzoeker, in het nieuws, Joegoslavie, onderwijs, politiek, school, vluchteling

Na wat aandringen kwam ze bij me. Er ging veel mis. De eerste uren was ze er bijna nooit. Klasgenoten wilden niet met haar samenwerken, collega’s geloofden niet dat ze gemotiveerd was. Ze begreep de kritiek.

Toch was de reden simpel. Nachtmerries. Vijftien jaar nadat ze gevlucht was, lag ze ’s nachts wakker. Bijna elke nacht. Drie was ze toen haar ouders haar meenamen, weg uit toenmalig Joegoslavië, op zoek naar een betere plek voor hun kinderen. Het geheugen van de mens steekt raar in elkaar. Probeer je maar eens iets te herinneren van je tweede levensjaar. Meestal is het een verhaal dat een ander je verteld heeft. Pas na drie, vier jaar zijn er dingen die blijven hangen. Maar in het onderbewustzijn zit veel meer. En dat kwam bij haar allemaal naar boven, geen leuke flashbacks dus.

En terwijl haar klasgenoten wakker werden en zich klaar maakten voor school, viel zij eindelijk in slaap. Een onrustige slaap, ook nog op een tijdstip dat dat eigenlijk niet zou moeten. Een paar uur later kwam ze alsnog naar school. Maar dat ze steeds verder achter kwam, dat was logisch. Ik vertelde haar dat ze hulp moest zoeken. Dat wilde ze niet. Ze zou herkend kunnen worden, ze zou als gek bekend komen te staan. Mijn argument dat er weinig redenen beter waren dan de hare, sloeg niet aan. Ik werd haar vertrouwenspersoon. Amateur psycholoog mocht ik spelen, omdat zij me vertrouwde. Omdat ze wist dat ik het niet verder zou vertellen. Ik schrok van menig detail, van vele gebeurtenissen, maar kon niet meer dan aanhoren. Hopen dat vertellen voor haar hielp bij verwerken.

In de vergaderingen verdedigde ik haar, vroeg om begrip. Het werkte. Ze kwam wat vaker vroeg op school, haalde haar toetsen met de hakken over de sloot en kon op stage. En dat deed ze goed. Wat heet, erg goed. Ze mocht blijven. Jaren later kwam ik haar nog een enkele keer tegen, als ik op stagebezoek ging. Vlak voor haar diploma trouwde ze al. Ze is ondertussen moeder. En ze werkt nog steeds. Achter de voordeur voelt ze zich anders. Als de deur dicht is, is ze Nederlandse. Ze werkt, voedt een kind op, betaalt belasting, een modelburger.

Trots ben ik er op dat ze het gered heeft. Dat ze de trauma’s enigszins kon wegstoppen. Dat ik een heel klein beetje heb kunnen helpen.

Themaweek vluchtelingen

Vluchteling

Tags

asielzoeker, in het nieuws, politiek, vluchteling

Steeds vaker schrik van de dingen die langskomen op internet. Vooral als het over vluchtelingen of asielzoekers gaat, lijkt het alsof nuance een vies woord is geworden. Alsof we het vervelende insecten hebben in plaats van over mensen. Sites als Nederland mijn Vaderland krijgen op Facebook tig likes voor uitspraken waarvoor Janmaat werd vervolgd. En wat nog erger is, ook van mensen waarvan ik het niet verwacht.

Waar komt dat wij-zij denken ineens vandaan? Waarom is iemand die op een bootje in de Middellandse Zee dobbert tegenwoordig een bedreiging voor zo veel mensen? Ik snap er niets van. Wat ik wel weet, is dat onwetendheid niet helpt. Zodra mensen daadwerkelijk met een vluchteling in aanraking komen, blijkt bijna altijd dat het beeld wordt bijgesteld. Dat de nuance terug is. Daarom deze week een extra themaweek. De week van de vluchteling. Want ook een asielzoeker is een mens.

De komende dagen komen een aantal voormalige vluchtelingen langs op dit blog. Ze zaten in mijn klas, net als tientallen andere leerlingen.

Themaweek Vluchteling

Collecte levenslessen

Tags

Amnesty International, collecteren, lifeblog, politiek, vluchteling

Een keer per jaar loop ik een aantal avonden met een collectebus voor Amnesty International. Daarvan leer je van alles. Dit jaar was een mooi voorbeeld.

Een lokale politicus van een kleine rechtse partij die ik anoniem zal laten, opende de deur en stuurde me weer weg met de mededeling: “We kunnen niet overal aan meedoen”. Ik was oprecht verbaasd. Wanneer je naastenliefde predikt, de mensenrechten op de site van je partij specifiek genoemd worden, is het dan zo vreemd om een kleine bijdrage in die bus te stoppen? Maar gewoon zeggen dat je mensenrechten niet belangrijk genoeg vindt, lijkt mij een vreemde opmerking voor een politicus.

Een avond ervoor belde ik aan bij twee jongens uit Eritrea. In het Engels moest ik ze uitleggen waar Amnesty voor staat. Ze vroegen mij hoeveel ze geacht werden te geven. Toen ik antwoordde dat dat aan hun lag, pakte er een zijn portemonnee en wilde vijf euro doneren. Nu ken ik toevallig de buurt waar ze wonen een beetje. Als je daar woont en nog geen Nederlands spreekt, dan heb je niet veel inkomen, zeer waarschijnlijk zelfs erg weinig. Vijf euro is dan een groot bedrag. Ik heb ze de hint gegeven om minder te geven.

Gelukkig gaven de meeste huishoudens wel iets. Sommige zelfs vijf euro. Maar de levensles van de vluchtelingen ten opzichte van de politicus blijft mij het meest bij.

Dikkop

Tags

Andre Manuel, Diepenheim, Fratsen, muziek, politiek, tekst, vluchteling

Al jaren vind ik Kraaien een van de mooiste teksten die hij schreef. Velen met mij. In ons dorp is erg herkenbaar en vooral bijzonder voor degenen die het dorp in kwestie kennen. Junkie was herkenbaar. Voor mij tenminste.

Maar al die tijd vergat ik dat Dikkop eigenlijk de beste tekst heeft.

Als de klootzakken verdwijnen
Is er ruimte voor de rest
Geen plakband meer op Schiphol
Geen asiel en geen arrest
Als we allemaal iets opschuiven
Dan kan iedereen er in
En wie daar niet tegen kan
Die wordt zelf maar vluchteling

Op YouTube staat al een versie met het hoofd van Wilders er bij. Te weinig subtiel. De tekst spreekt voor zich. Onlangs te horen in Diepenheim. Weer een reünie van Fratsen. Over een jaar of tien nog eens gok ik. Hopelijk hoeven ze dit nummer dan niet meer te spelen. Ik ben echter bang dat het dan nog steeds actueel zal zijn.

Ik schaam me diep

Tags

Amnesty International, lifeblog, vluchteling

Henning Mankell – Tea-Bag

Tags

boeken, boekrecensie, Henning Mankell, lezen, vluchteling, Zweden

Henning Mankell – Tea-Bag

Mankell schrijft Whodunits. Inspecteur Wallander is zijn belangrijkste held. Daarnaast schrijft hij dus ook nog ‘gewone’ fictie. Hij woont een deel van het jaar in Afrika, naast zijn geboorteland Zweden. In dit boek combineert hij die twee verschillende werelden met elkaar.

Dat levert een boeiend boek op. ‘Tea-Bag’ is een Afrikaanse vluchtelingen in Zweden. Een dichter wil een boek over haar schrijven. Maar de wereld van illegalen is niet simpel te doorgronden voor een buitenstaander. Sterker nog, de dichter wordt van de ene verbazing in de andere geslingerd, vlak voor zijn ogen gebeuren er allerlei dingen waarvan hij geen idee had dat het in Zweden kon.

Hij wil de meisjes helpen hun verhaal te vertellen. Hij geeft ze een cursus. Onvoorbereid, maar met goede bedoelingen. Maar zo maar ‘even’ vertellen hoe je moet schrijven, blijkt toch niet zo simpel als hij had gedacht. Ondertussen staat zijn leven op de kop, maar hij kan zijn energie en aandacht maar een keer inzettten.

Achterop wordt het boek aangeprezen als ‘satirische roman’. Ik weet niet of satire het genre is dat de lading dekt. Het is zeker een maatschappijkritisch boek. Dat kan ook haast niet anders. Iemand die in meerdere werelden overleeft, kan niet niet kritisch kijken naar wat er om hem heen gebeurt. Als je dan ook nog eens schrijver bent, zou het vreemd zijn dat je, met alle respect, simpele detectives blijft schrijven, terwijl datgene wat je daadwerkelijk bezig houdt buiten je verhalen houdt.

Tea-Bag is een fictief verhaal over een vluchtelinge, al heb ik de indruk dat het zo een waar gebeurd verhaal had kunnen zijn. Ik gok dat er elementen inzitten waarvan hij weet dat ze gebeurt zijn. Zelfs als dat niet zo is, dan nog is het gelukt om een prachtig verhaal te schrijven. Schrijnend. Aangrijpend. Misschien een beetje cynisch.

Citaat: “In Zweden werden ze met sokken, warme jassen en theezakjes opgesloten in een steenkoude jeugdherberg aan de koude, grijze zee die de grens vormde met alles wat eerder was geweest. Het was alsof ze al hun herinneringen kapot gescheurd hadden, alles wat ooit geweest was, en wat ze samen met de aan stukken gescheurde paspoorten hadden weggegooid.” (p.258)

Nummer: 12-011
Titel: Tea-Bag
Auteur: Henning Mankell
Taal: Nederlands (Orig.: Zweeds)
Jaar: 2003 (Orig.: 2001)
# Pagina’s: 347 (1679)
Categorie: Fictie
ISBN: 978-90-445-0917-5

Meer:
Moordenaar zonder gezicht (mijn recensie)
Site Mankell
Pink Bullets (recensie)
Hotel Boekenlust (recensie)

Goal. Maart 1999

Tags

column, GFC, Goal, politiek, vluchteling, voetbal

Johan 4

Nederland is altijd een land geweest van immigranten. Batavieren en hugenoten. Joden en Hongaren. De gastarbeiders in de jaren ’60. De geschiedenis gaat ver terug. Sommigen vluchtten noodgedwongen uit hun land. Anderen kwamen toen de Nederlanders te beroerd waren om het vuile werk op te knappen. De gastarbeiders waren een uitkomst voor de economie.

Sinds de jaren ’80 komen steeds meer vluchtelingen naar West-Europa. Niet omdat ze dat graag willen, maar omdat ze gedwongen worden door de omstandigheden in hun eigen land. Ze geven huis en haard op om te kunnen overleven.

Twee misverstanden moeten uit de wereld geholpen worden. Allereerst dat Nederland vele economische vluchtelingen opneemt. Een economische vluchteling heeft namelijk zo goed als geen kans om langer dan 24 uur in Nederland te blijven, de asielprocedures zijn erg streng. Misschien dat er zo nu en dan eentje tussendoor glipt, maar die aantallen zijn te verwaar­lozen op de totale stroom immigranten.

En via die totale stroom komen we ook op het tweede misverstand. Nederland is niet vol. Nederland neemt namelijk elk jaar vele immigranten op. Slechts een gedeelte daarvan is politiek vluchteling. De grootste groep is nog altijd afkomstig uit rijke landen zoals de VS, Japan en de EG.

GFC heeft een unieke kans om zich van zijn beste kant te laten zien. Vlak bij ons veld zijn namelijk een aantal politieke vluchtelingen ondergebracht, in afwachting van een definitieve beslissing over hun verblijfsvergunning. Deze mensen wachten dus, totdat bekend is wat er met ze gebeuren gaat. Ze krijgen les in de Nederlandse taal, maar verder mogen, en kunnen, ze heel weinig. Werken is niet toegestaan, hun zakgeld is laag, hun privacy zo goed als nihil.

Een aantal heeft al de mogelijkheid gekregen mee te trainen en te spelen in een elftal van onze vereniging. De geluiden op het voetbalveld tot nog toe zijn helaas niet allemaal even bemoedigend. Van onwetendheid tot uitgesproken racistisch, zijn alle opmerkingen al wel gemaakt. “Als het maar een snelle, scorende spits is, dan mag zo’n zwarte wel in het eerste komen” is nog de meest gangbare opvatting.

Maar (juist) ook degenen die niet goed genoeg (of nog te jong) zijn voor het eerste hebben onze hulp nodig. Zij hebben een enkele keer per week de kans om even te ontspannen. De kans om met iets anders bezig te zijn. Maanden, soms zelfs jaren te moeten wachten op een beslissing, is een kwelling. Maar deze mensen hebben vaak al een hele hoop leed achter zich. Ontsnapt uit een land waar oorlog heerst, waar ze niet zeker zijn van hun leven, waar iedereen een potentiële vijand is, wachten ze gelaten totdat ze zeker weten dat Nederland hun tweede vaderland zou kunnen worden.

Hij is zeker blij dat hij mag voetballen. Laten we allemaal ons best doen om het ze naar hun zin te maken. Niemand verwacht dat wij hun taal spreken, maar verwacht ook niet van een ander dat hij binnen een korte periode het Nederlands, zeker geen eenvoudige taal, beheerst. De voetbaltaal is universeel, een paar woorden Engels of Duits kunnen soms al een hoop hel­pen.

En wie weet zit die scorende spits ondertussen al op Schiphol te wachten. Hopelijk is het een zondagochtendmiddenvelder die hem overhaalt om zich ook in het rood-zwart te hullen. Omdat hij zich bij ons thuis voelt. Omdat wij het hem naar zijn zin hebben gemaakt.

P.s. Soms blijkt een column jaren later nog steeds actueel. En zij die goed lezen, weten in ieder geval welke partij ik vorige week woensdag niet gestemd heb. (GK, 261106)

Kader Abdolah – De reis van de lege flessen

Tags

boeken, boeken 2005, boekrecensie, Kader Abdolah, lezen, vluchteling

Kader Abdolah – De reis van de lege flessen (05-056)

Schrijven in een andere taal dan je moers taal is niet eenvoudig. Ik denk dat ik me in een aantal talen behoorlijk kan redden. Maar je gedachten, met alle kronkels, in letters verwoorden is een zwaar proces. Ik heb dan ook behoorlijk veel bewondering voor die schrijvers die dat wel kunnen. Kader Abdolah kan het. Sterker nog, hij schrijft in een prachtig Nederlands, waar menig autochtoon jaloers op mag zijn. Zijn columns in de Volkskrant (Mirza) vond ik altijd al goed, na een aantal verhalenbundels, is dit boek zijn eerste roman.

Het verhaal gaat over een vluchteling, Bolfazl, die in een rijtjeshuis komt te wonen en niet alleen de taal moet leren spreken, maar ook nog eens de cultuur leren kennen. De meest simpele dingen zijn hem vreemd. Het duurt een tijdje, maar op een gegeven moment krijgt hij toch contact met zijn buurman, Rene. Rene is echter niet een standaard buurman, maar iemand met problemen, die op wat later vertrekt, net als Bolfazl gewend is aan de omgang met zijn buurman. Hij blijft verdwaasd achter en probeert een vergelijkbaar contact op te bouwen met de nieuwe buurman, tegelijkertijd Rene niet vergetend.

Of het verhaal geheel autobiografisch is, is mij niet bekend. Dat hij als vluchteling zich in ieder geval goed kon inleven in de hoofdfiguur is natuurlijk voor de hand liggend. Het boek verhaalt prachtig over hoe ontheemd een vluchteling kan zijn. Dit boek zou verplichte literatuur moeten zijn voor politici die iets roepen over integratie. Nederland is niet een eenvoudig land om in te leven. Bolfazl heeft het hier niet eenvoudig. Prachtig boek.

Nummer: 05-056
Titel: De reis van de lege flessen
Auteur: Kader Abdolah
Taal: Nederlands
Jaar: 1997
# Pagina’s: 170 (10666)
Categorie: Literatuur
ISBN: 90-417-0470-1

Afrikaanse voetballer in het land van Van Basten

Tags

Afrika, GFC, Goal, Guinee, interview, Mohammed Kaba, vluchteling, voetbal

Met de komst van het asielzoekerscentrum in het voormalige klooster leek er een bron van nieuwe voetballers te zijn aangeboord. Exotische talenten van alle windstreken zouden in het rood-zwart komen spelen. Maar de eerste asielzoeker die bij G.F.C. kwam, woont in Markelo. Niet in een AZC, maar gewoon in een rijtjeshuis.

De supporters van A1 kennen hem als een eigenzinnige linksbuiten. Temperamentvol, eigenzinnig, onaangepast. Maar ook van mooie acties, slepende bewegingen en schitterende assists. Maar bovenal is hij hoorbaar. Nu hij een beetje Nederlands begint te praten verstaanbaar voor zijn ploegmaten, maar geregeld schalt er nog een aantal kreten Frans ‘patois’ (dialect) over het voetbalveld. Als hij de bal wil, als hij zijn medespelers aanwijzingen wil geven, of als hij het oneens is met de scheidsrechter. Meestal begrijpt niemand er iets van. Dit interview is voor iedereen die kennis wil maken met Mohammed Kaba, een Afrikaan met een rood-zwart shirt.
Een interessant verhaal over zijn jeugd, volwassen worden, vluchten, voetbal, Goor, G.F.C. en de Nederlandse taal. Maar vooral de kans om te begrijpen hoe hij, die tot nu toe onbegrepen bleef, in elkaar steekt.

Naam: Mohammed Kaba
Leeftijd: 18 jaar
Geboren te: Konakry, Guinee
Woonachtig te: Markelo
In Nederland sinds: Ruime een jaar
School: Nederlands in Hengelo

Guinee
“Ik ben geboren en getogen in Guinee. Ik woonde in de hoofdstad Konakry, een stad met zo’n 3 miljoen inwoners. Guinee is natuurlijk een onderontwikkeld land, maar het ging er toen niet heel slecht. Toen ik een jaar of 4 was vertrok mijn moeder. Tot een jaar of 6 later hoorde ik niets van haar. Daarna belde ze een keer, maar vertelde me niet waar ze was. Gaandeweg concludeerde ik dat ze in Frankrijk zat. Ik ben opgevoed door mijn vader. Mijn vader was ook een voetbalgek. Vanaf mijn achtste speelde ik bij een club, net als hier in Nederland. Bij A.S.K. (Asociacion Sportive Kaloum) speelde ik tot mijn veertiende. Toen werd mijn vader vermoord. Na de verkiezingen in 1994 was dat, mijn vader was een politicus. Ik wist eigenlijk niets, hield alleen van voetbal, wist niet wat er speelde in mijn land.”

Zwerftocht
“Ik was dus 14 en stond er alleen voor. Met 14 werd ik een man. Ik stopte met voetbal, want zonder mijn vader wilde ik niet meer spelen. Als je beste supporter er niet meer is, is voetbal niet meer belangrijk. Ik moest weg uit mijn land. Er heerste een burgeroorlog. Ik had wat geld van mijn vader en begon aan een zwerftocht door Afrika. Ik ben eigenlijk het hele continent overgereisd. Als het me ergens niet aanstond ging ik verder. Van Algerije naar Marokko, van Mauritanië naar Mozambique. In dat laatste land ben ik een tijdje gebleven, daar kon ik ook voetballen, daar was een meisje dat me hielp. Maar een man moet voor zichzelf kunnen zorgen, dus ben ik weer verder getrokken. De tweede keer in Algerije besloot ik naar Europa te vluchten, ik kwam illegaal Marseille binnen en ben het land doorgevlucht. Frankrijk is geen goed land voor een vluchteling. Daar wilde ik niet leven. Toen heeft iemand me geholpen naar Nederland. Ik wist niet eens hoe het land heette, ik vroeg hem of hij me kon brengen naar het land van Van Basten. Hij moest eerst navragen wat ik bedoelde. De voetballer Van Basten vertelde ik hem.”

Van Basten is mijn held

Van Basten
“Van Basten was altijd al mijn held. Toen hij bij Milan speelde keek ik naar de televisie. Op een keer schopte Boli (een Franse speler bekend om zijn hardheid, destijds bij Olympique Marseille; GK) mijn idool zo hard dat ik zat te huilen voor de tv. Mijn vader vroeg me verbaasd wat er was. Ik vertelde hem dat Van Basten was geschopt. ‘Maar die komt toch niet van hier?’ zei hij, maar ik voelde de pijn zelf. Toen ik nog voetbalde in Guinee vergeleek men mij wel eens met hem. Was ik erg trots. Hij was de allerbeste speler die ik ken. Nu ik in Nederland ben, zou ik hem graag willen ontmoeten, maar ik ken nog niemand die me daar bij kan helpen.”

Nederland
“Toen ik aankwam in Nederland heb ik me meteen aangemeld bij de politie, omdat ik hier wilde blijven. Ik kreeg een tijdelijke verblijfsvergunning. Dat was vorig jaar. Eerst stuurde men mij naar Leiden, maar dat vond ik niets. Het was er koud en ik voelde me er eenzaam. Toen kwam ik in Markelo terecht. Daar woon ik nu dus. Markelo is weliswaar erg klein, maar ik ben toch meestal in Goor of in Hengelo. Ik zit op school in Hengelo waar ik Nederlands leer. Een hele moeilijke taal. Ik begrijp het nu redelijk, maar schrijven is echt verschrikkelijk zwaar. Iedereen zegt ook dat Nederlands de moeilijkste taal is om te leren. Daarnaast krijgen we een soort inburgeringslessen op school. Ik moet me ook nog steeds bij de politie melden, omdat ik nog steeds die tijdelijke vergunning heb, maar nog geen definitief uitsluitsel.”

Voetbal
“Voetbal was altijd al mijn leven. Nu ik hier ben droom ik ervan een beroemde voetballer te worden. Daar zal ik alles aan doen. Dat zou toch wat wezen: Voetballer in het land van Van Basten? Of dat lukt, moet je maar afwachten. ‘L’homme propose, dieu dispose’ (de mens wikt, maar God beschikt). Ik heb eerst bij Markelo gekeken, maar dat waren allemaal jongetjes, daar wilde ik niet tussen spelen, zo ben ik bij G.F.C. terecht gekomen. Nadat ik enkele wedstrijden had meegespeeld voelde ik dat men me accepteerde, ik voelde me gewaardeerd. Men kent me zelfs! Kleine jochies van een jaar of 10 schreeuwen me op straat na; ‘Hé Mohammed’, terwijl ik ze niet eens ken. Ze vragen me waar ik vandaan kom en zo.”
Eenzaamheid
“Ik denk steeds vaker na over het leven. Voel me ook wel eenzaam. Ik ken erg weinig mensen, heb niet al te veel vrienden. Ik heb ook geen vriendin. Dat is niet goed voor een man. Ik denk na over wat ik moet met mijn leven, of ik kinderen wil. Ik heb nu een goed contact met mijn moeder, we bellen regelmatig, ze helpt me op afstand en ik ga ook wel eens naar Parijs om haar op te zoeken. Maar ik ben een volwassen man en moet zelf overleven. Ik ga wel eens stappen in Hengelo of zo, maar veel vrienden heb ik niet. Dus ben ik eenzaam. Een vriendin zou helpen. Een Nederlandse vriendin zou het allemaal veel eenvoudiger maken.”

G.F.C.
“G.F.C. is een goede club. We hebben een mooi elftal en staan op dit moment ook bovenaan, we hebben 5 wedstrijden achter elkaar gewonnen, waarvan 3 voor de competitie. Ik denk dat we kampioen kunnen worden, ik zal er alles voor doen tenminste. Of ik een goede speler ben, mag ik zelf niet zeggen, dat moet een ander maar beoordelen. Ik voel wel dat ik erbij hoor. Als ik bijvoorbeeld bij Danny kom, staan zijn ouders meteen klaar, krijg ik wat te drinken, iets erbij. Hele hartelijke mensen. Zijn vader steunt me ook als voetballer. Ik begrijp dat de supporters wel eens zullen zeggen dat ik te druk ben, niet gedisciplineerd. Ze hebben ook gelijk. Alleen als ik in het veld sta, dan stroomt het bloed sneller, gaat de adrenaline werken en als de scheidsrechter dan een onbegrijpelijke beslissing neemt, kan ik me helaas niet altijd inhouden. Dan moet ik schreeuwen, dat moet er uit. Dat is de spanning. Maar ik doe mijn best om dat te verbeteren, om me aan te passen.”

GFC is een goede club

Gouden 12
Mohammed zat in de kantine toen we met de internetcommissie alle formulieren controleerden. De eerste keren dat hij werd opgesteld bleek dat toevallig elke keer door een dame te zijn. Een daarvan was Tamara Kelderman.
“We moesten trainen toen de dames moesten voetballen. Ik vroeg een teamgenoot wie Tamara was, hij wees me haar aan. Wat kan die voetballen zeg! Ik was erg onder de indruk. Misschien moet ik haar telefoonnummer maar eens vragen…”

De toekomst
“Ik hoop dat we met A1 kampioen worden. En verder hoop ik dat ik ooit zal kunnen leven van voetballer zijn. Dat zou het ultieme geluk zijn: Een leuke vriendin en voetballer als beroep. Hopelijk ziet men mij nog eens terug op televisie. Ik hoop dat ik de steun krijg van iedereen, zoals ze me tot nu toe al goed gesteund hebben. Ik dank iedereen bij G.F.C. daarvoor.”

(Goal, oktober 1999)