Er is zonder twijfel geen band in deze lijst die meer invloed heeft gehad op mij persoonlijk dan het Klein Orkest. Hun twee albums Het leed versierd (’82) en Later is al lang begonnen (’84) had ik op een cassettebandje staan, compleet grijsgedraaid. Van begin tot eind kon ik alle teksten meezingen. Niet dat ik kan zingen, maar je begrijpt wat ik bedoel.
En veel van die teksten ben ik in de loop van mijn leven beter gaan begrijpen. En vele levensbeslissingen kon ik bevestigen door een tekst van het Klein Orkest te citeren, voor mezelf. Ik heb Jekkers ooit, toen hij al solo optrad (“Het orkest kan nog kleiner”), een tekst laten citeren (Soldaat op de foto), die heeft jaren in een lijstje aan mijn muur gehangen en heb ik gebruikt om erkend te worden als dienstweigeraar.
Een keuze maken uit het oeuvre is dan ook niet eenvoudig. Ik kies voor Verloren tijd, geen single, maar wel een persoonlijke favoriet. In het Twents wordt het nummer kort samengevat met de gevleugelde uitspraak ‘Vaak bu-j te bange’. Ik heb de tekst zelfs ooit naar het Spaans vertaald, om indruk te maken op een bepaalde jongedame. Vergeet niet te leven, durf risico te nemen, de boodschap is vrij simpel, maar wordt door velen helaas niet begrepen.
Jekkers (en Meinderts niet te vergeten) is een geweldig tekstschrijver en misschien wel Nederlands beste.
Jekkers is denk ik de artiest die de meeste liedjes van Van Merwijk op zijn repertoire heeft staan. Ze hebben nog niet zo lang geleden samen een tournee gedaan, in het verleden ook geregeld samen gespeeld. Mijn favoriet is ‘Treinen‘, over een mongooltje, of iemand met Down Syndroom tegenwoordig.
Als er een nummer in deze lijst staat waarbij ik standaard tranen in mijn ogen krijg, dan is het deze. Een schitterende ode aan oma door de beste songschrijver van Nederland. Misschien maakt Jeroen van Merwijk betere teksten, er zullen er ook zijn die betere muziek schrijven, maar de combi is het beste bij Jekkers. Zou niemand kunnen bedenken die zo’n constant en hoog niveau haalt.
Bijna alle shows van Jekkers in het theater heb ik gezien, misschien eentje gemist toen ik ver weg was. En toen stopte de goede man er zelf mee, ging op Ibiza wonen. Gelukkig keerde hij twee decennia later weer terug. Samen met Suus heb ik Klein Orkest kunnen bekijken. De eerste keer was ik te jong, nu was zij gelukkig oud genoeg om mee te kunnen.
Terug bij af gaat over de demente oma. Acht kinderen, jong weduwe, maar niet zeuren, gewoon doorgaan. We kennen allemaal zo’n oma. We hadden of hebben allemaal zo’n oma. En dan is ze op haar oude dag ineens vergeetachtig, ‘op de dood na voltooid verleden tijd’, hard maar wel heel mooi omschrijven. Muziek is emotie, beter dan met dit nummer kan het niet bewezen worden.
Jekkers heeft vele prachtige nummers geschreven, dit is het beste lied uit zijn solo-oeuvre. We zien hem later in deze lijst natuurlijk nog een keer.
Als een ding heel duidelijk is geworden in de afgelopen anderhalve maand, is wel dat we niet kunnen omgaan met onzekerheid. Harrie Jekkers zong het ooit al prachtig in orkanen: “alles is genummerd en in kaart gebracht”.
Een paar jaar geleden kwam de verzekering voor je korting op je autoverzekering. Ik heb mijn vader nog uitgelachen dat hij daarin trapte. Een verzekering op een verzekering, dan kun je eeuwig doorgaan.
En toen stortte onze wereld in. Mochten we ons huis nauwelijks meer uit. Moesten we de regering ineens blind vertrouwen. Nu heb ik ook vaak genoeg commentaar gehad op de het huidige kabinet, maar dit was niet het moment. Er kwam genoeg kritiek. Greep Rutte eerst niet snel genoeg in, dezelfde stuurlui vertellen nu weer dat hij te snel en vooral te rigoureus ingreep.
Het grote probleem is dat we te maken hebben met een virus en zo veel variabelen, dat het onmogelijk is om nauwkeurig te voorspellen wat er gaat gebeuren. Globaal hebben we wel een idee, maar precies is het niet te zeggen. Daarbij komt dat het virus zich in het ene land anders gedraagt dan in een ander land. Sterker nog, zelfs binnen ons kleine landje is er een gigantisch verschil tussen het oosten van Noord-Brabant en alles ten noorden van Steenwijk.
We hebben te maken met diverse factoren. Algemene gezondheid, leeftijd, gewicht, geslacht. Maar ook met gemiddeld inkomen, temperatuur, bevolkingsdichtheid, watervoorziening, testcapaciteit, intensive care capaciteit en opleidingsniveau. En dan begin ik nog niet eens over negatieve factoren als politieke spelletjes, niets ontziende handelaren, beschikbaarheid van medicijnen, persvrijheid en concurrentie op zaken waarop niet geconcurreerd zou moeten worden.
We hopen op een vaccin, terwijl normaal vijf jaar wordt gedaan over vaccinontwikkeling. Zonder garantie dat een vaccin, wat hopelijk sneller beschikbaar is, ook daadwerkelijk werkt. En geen negatieve bijwerkingen heeft, omdat we geen tijd hadden die te testen.
Duidelijk is dat we nog erg lang in onzekerheid zullen zitten. En daar moeten we mee leren omgaan, meer nog dan met een virus dat in 0,7% van de gevallen dodelijk lijkt te zijn. Maar pin me niet vast op dat percentage. Is ook onzeker.
Koos Meinderts & Harrie Jekkers – Tejo De lotgevallen van een geëmancipeerde man
Het is kerstvakantie, nog even wat tijd om te lezen. Herlezen, het thema van 2015. Begin ik nog aan een dik boek of toch maar een paar dunne. Het laatste dus. Al had ik dit boek als een dikker verhaal in mijn gedachten. Net boven de 100 bladzijden. Met plezier gelezen destijds. De zanger van een van mijn favoriete bands bleek ook nog eens aardig te kunnen schrijven. De humor zag ik meteen, of ik door had dat het boek eigenlijk een perfect tijdbeeld is, durf ik niet te zeggen.
De ondertitel geeft het wel aan. Dit boek gaat over de man die in de loop van de jaren zeventig emancipatie met een hoofdletter ging schrijven. Over de strijd van de vrouw om gelijk te zijn, op welk vlak dan ook, aan de man. Tejo is de hoofdpersoon. Zijn naam schrijf je zoals je het zegt, zoals met meer woorden in dit boekje.
Meinderts ging later kinderboeken schrijven, Jekkers het theater in, beide rollen passen goed bij de heren. Hun samenwerking resulteerde in vele mooie liedjes, voor beide voornoemde doelen, maar zeker ook in een aantal geslaagde boekjes.
Een aantal jaren later was ik trots dat ik het boekje kon uitlenen aan Toos Zuurveen, die bezig was met haar meesterwerk Van Bruintje Beer tot Zedenleer. Volgens haar was het opstel van Tjarda precies de missing link voor haar onderzoek, volgens mij overdreef ze een beetje om mij een plezier te doen, een citaat op 824 bladzijden kan niet bepalend zijn. Maar het is zeker een hoogtepunt in dit boek: “Het ergste wat je als kind kan overkomen, is geboren in een progressief gezin.” Prachtig opstel voor school, mooi tegengas voor zijn o zo moderne ouders.
Wie wil weten hoe Nederland zich in de jaren zeventig heeft ontwikkeld, moet dit boek lezen.
Citaat: “Urenlang, tot het aanbreken van de dag, bleef Tejo bellen op zoek naar een instantie die hem zou kunnen helpen. Maar nergens was zijn probleem onder te brengen. Uitgeput gaf hij het op. ‘Er zou eigenlijk een telefonische hulpdienst moeten zijn’, dacht Tejo, ‘voor mensen die niet weten welk telefoonnummer bij welk probleem past.’ “ (p.44)
Nummer: 15-062
Titel: Tejo. De lotgevallen van een geëmancipeerde man
Auteur: Harrie Jekkers & Koos Meinderts
Taal: Nederlands
Jaar: 1983
# Pagina’s: 104 (12897)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-6169-222-9
Muziek is een prachtig communicatiemiddel. Nu ons kabinet is gevallen omdat de PvdA niet wil praten over de verlenging van de missie in Uruzgan, nu de commissie Davids heeft vastgesteld dat Christenen liever oorlog voeren dan moslims en nu er in de Verenigde Staten dagelijks nog steeds meer wordt uitgegeven aan oorlog dan aan ontwikkelingshulp, kijk ik graag eens naar liederen tegen oorlog.
Niet de mooiste, maar misschien wel de bekendste is van Edwin Star, o.a. gecoverd door Bruce Springsteen en vele anderen zoals Tom Jones, The Jam en Laibach.
John Lennon schreef een prachtig kerstnummer en hing zijn ‘War is over’ op grote posters op. Persoonlijk vind ik ook And the band played Waltzing Matilda van The Pogues een van mooiste, al is het dan een cover (Erik Bogle, 1971).
Toch blijft mijn favoriet een Nederlandstalig nummer. Het Klein Orkest, Haagse band aan het begin van de jaren tachtig. Vooral bekend van het nummer Over de muur, het lied van de Koude oorlog, zelf heb ik toch iets meer gevoel bij de tekst van Soldaat op de foto.
In de jaren tachtig had ik een bandje (heb ik nog steeds overigens) met twee albums van het Klein Orkest. Op kant A “Het leed versierd”, waar dit nummer op staat, op kant B “Later is allang begonnen”. Ik heb het bandje twintig jaar lang erg vaak gedraaid. Ik ken alle teksten van begin tot eind, nog steeds in de auto zit ik soms heerlijk mee te zingen met de sterke teksten, gezongen op aanstekelijke melodieen.
Toen het Klein Orkest er mee ophield en zanger Harrie Jekkers als cabaretier verder ging vond ik dat erg jammer. Maar natuurlijk ging ik kijken in het theater in Leeuwarden, naar zijn eerste show 2 x 3 kwartier. Ik had net computerles gehad en had het refrein in een ‘mooi’ lettertype op een a4-tje afgedrukt. Twintig jaar later kun je je niet meer voorstellen hoe bijzonder dat destijds was.
Na de voorstelling liet ik de tekst signeren, samen met zijn eerste soloalbum Yoghurt met banaan. De gesigneerde tekst heb ik ingelijst (staat nog steeds op zolder) en later nog eens gebruikt toen ik dienstweigeraar werd.
In een van zijn latere voorstellingen gebruikte hij het nummer nog een keer:
Wat een prachtige tekst, hoe duidelijk komt de zinloosheid van oorlog naar boven, welke kronkel in je hoofd denkt echt dat geweld iets op kan lossen. Zouden Haagse politici wel eens naar dit nummer hebben geluisterd?
In mijn ogen is Harrie Jekkers een van de beste tekstschrijvers in Nederland. Hij heeft diverse klassieke nummers geschreven (Terug bij af), maar geen een heeft mijn leven zo beinvloed als ‘Soldaat op de foto’.
Met het gelijk in het hoofd, het geweer op de schouder Klimt de soldaat op de sokkel; doel en dood voor ogen
Soldaat op de foto, wat kijk je verbaasd He dat had je niet verwacht, maar het is toch al te waar Soldaat op de foto, dat bloed op je schouder Zo te zien niet veel ouder dan 24 jaar
Soldaat op de foto, jij zou altijd winnen De buit was al binnen, voordat je begon Soldaat op de foto, destijds een losse flodder Nu lig je in de modder, het was een ander die won
refr.: En vertel mij meer over woorden, waar de mensen in geloofden Die hen zoveel goeds beloofden, zelfs een leven na de dood Vertel mij meer over woorden, waardoor later zoveel moorden Zijn gepleegd, waarvan weer later bleek dat, dat niet nodig was
Soldaat op de foto, de maat van idealen Staat niet op linealen, van de strateeg Soldaat op de foto je schedel aan stukken Je hersens in een grijze brij, gedachtenloos en leeg
Soldaat op de foto, wat kijk je verbaasd He, dat had je niet verwacht, maar het is toch al te waar Soldaat op de foto, dat bloed op je schouder Zo te zien niet veel ouder dan 24 jaar
Klein Orkest, de band met de beste teksten van de jaren tachtig. Twee elpees die mijn leven flink hebben beïnvloed. Ruim vijfentwintig jaar geleden schreven ze een nummer dat in de categorie ‘protestliederen’ viel. Vorig jaar heeft iemand het op YouTube gezet. De beelden zijn wat actueler. De goede verstaander had de foto’s niet perse nodig. Hoe oude muziek toch heel jong kan zijn.
Je leest het altijd in de krant
Het gaat niet goed in Nederland
Want wie bezit is de sigaar
Ze kraken alle huizen maar
Dat tuig helpt Holland in het graf
Stuur er de knokploegen op af
De burgers van ’t gezond verstand
De laatste hoop voor Nederland
Geef hen de macht, marcheer maar, de laarzen staan al klaar
Die WW klopt van geen kant
Het lijkt hier wel luilekkerland
Er is verdomme werk genoeg
Maar iedereen zit in de kroeg
Zij werken niet en ik betaal
Naar een werkkamp allemaal
De burgers van ’t gezond verstand
De laatste hoop voor Nederland
Geef hen de macht, marcheer maar, de laarzen staan al klaar
Maar er is maar n manier
Om het op te lossen hier
Dan gaan ze best wel aan het werk
En wordt ons vaderland weer sterk
’t Is zonde dat ik ’t zeg, verdomd
’t Is tijd dat er weer oorlog komt
De burgers van ’t gezond verstand
De laatste hoop voor Nederland
Geef hen de macht, marcheer maar, de laarzen staan al klaar
De burgers van ’t gezond verstand
De laatste hoop voor Nederland
Geef hen de macht, marcheer maar
Geef hen de macht, marcheer maar
Geef hen de macht, marcheer maar, de laarzen staan al klaar
